H,N. Rzayev tarix el/nhri namizədi, Bakı Avrasiya Universiteti beynəlxalq
Yüklə 3,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
vo danışıqlar da bu dövlətdoki diplomatik nümayəndəlik vasitəsilə həyata keçirilir. Səfirlik və ya missiya yerləşdiyi ölkənin xarici işlər nazirliyi ilə, bundan əlavə diplomatik korpusla, yəni bu ölkədə akkreditə edilmiş digər ölkə nümayəndəlikləri ilə gündəlik əlaqə saxlayır. Yerləşdiyi ölkənin iqtisadi və siyasi vəziyyəti haqqında öz hökümətinə məlumat vermək, öz dövlətinin xarici siyasəti xeyrinə yerləşdiyi ölkə ilə münasibətlərin yaxşılaşdırılması naminə fəaliyyət göstərmək nümayəndəliyin mühüm vəzifəsidir. Hər bir səfirlik yerləşdiyi ölkədə baş verən hadisələri müşahidə edir. Bununla bərabər, hər bir nümayəndəlik öz dövləti üçün, onun siyasətinin vəzifələrini həyata keçirmək üçün nəyin xeyirli olması nöqteyi- nəzərdən hər addımını ciddi düşünməlidir. Bu, xüsusilə dövlətlər arasında iqtisadi və mədəni münasibətlərin inkişafına, siyasi əlaqələrin genişlənməsi və
möhkəmlənməsinə aiddir. Öz dövlətinin vətəndaşları və hüquqi şəxslərinin hüquq və mənafelərinin müdafiəsi nümayəndəliyin dövlət orqanları, məhkəmə və digər təsisatlar, zəruri hallarda isə bu ölkənin höküməti qarşısında çıxış etməyini tələb edir. Bu zaman xarici nümayəndəliyin, onun diplomatik və digər əməkdaşlarının bütün fəaliyyəti yerləşdiyi ölkənin qanun və adətlərini, dövlət və ictimai quruluşunu tanımağa və beynəlxalq hüququn hamı tərəfindən qəbul edilmiş prinsipinə - nümayəndəliyin akkreditə edildiyi dövlətin daxili işlərinə qarışmamaq prinsipinə əsaslanır. Diplomatik nümayəndəliyin xaricdə normal fəaliyyəti üçün hamı tərəfindən qəbul edilmiş birinci şərt - bu nümayəndəliyin ərazisi və binasının toxunulmazlığı, nümayəndəliyin şəxsi diplomatik heyətinin diplomatik immunitetidir. Diplomatik nümayəndəliyin bu hüquqi halı beynəlxalq hüquqda hamı tərəfindən qəbul edilmişdir. Nümayəndəliyin toxunulmazlığının və diplomatik immunitetinin pozulması beynəlxalq hüququn və dövlətin suveren hüquqlarının çox ciddi pozulması deməkdir. Buna görə də adətən, dövlətlər belə pozuntulara çox kəskin münasibət göstərirlər. Ərazilərində belə pozuntular baş verən dövlətlərin hökümətləri bu cür
faktların yolverilməzliyini başa düşür və dərhal ziyan çəkmiş dövlətin hökümətinə öz təəssüflərini, istintaq aparılacağını və təqsirkarların cəzalandırılacağını bildirirlər. Çünki, bütün bunlar edilməsə, həmin nümayəndəliyin ölkədən getməsi və diplomatik münasibətlərin kəsilməsi məsələsi ortaya çıxar. Ərazilərinin toxunulmazlığı qorunmadan və diplomatik immunitet təmin edilmədən heç bir ölkədə heç bir nümayəndəlik normal fəaliyyət göstərə bilməz. Bu məsələlərdən yeri gəldikcə növbəti bölmələrdə geniş bəhs olunacaqdır. 36 II BOLMƏ XARİCDƏKİ DİPLOMATİK NÜMAYƏNDƏLİKLƏRİN VƏZİFƏLƏRİ, FƏALİYYƏTİ VƏ FUNKSİYALARI Dövlətin digər dövlətlərlə və beynəlxalq təşkilatlarla xarici əlaqələrini həyata keçirən orqanlar dövlətdaxili və xarici orqanlara ayrılır. Dövlətdaxili orqanlar daim həmin dövlətin ərazisində fəaliyyət göstərən xarici orqanlarıdır. Bu orqanlar öz növbəsində iki növə ayrılır: 1)
dövləti bütün məsələlər üzrə təmsil edən orqanlar; 2)
dövləti hər hansı bir sahə üzrə təmsil edən orqanlar. Birinci qrupa dövlət başçısı, hökümət və Xarici İşlər Nazirliyi daxildir. Dövlət başçısı, hökümət başçısı və xarici işlər naziri həmin dövləti onun xarici əlaqələrində bütün məsələlər üzrə ex qfficio (yeni vəzifəsinə görə) təmsil edirlər. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasına görə, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti “ölkənin daxilində və xarici münasibətlərdə Azərbaycan dövlətini təmsil edir” (8-ci maddənin I-ci hissəsi). 109-cu maddəyə əsasən Prezident Azərbaycan Respublikasının xarici ölkələrdə və beynəlxalq təşkilatlarda diplomatik nümayəndəliklərinin təsis edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinə təqdimat verir, Azərbaycan Respublikasının xarici ölkələrdə və beynəlxalq təşkilatlarda diplomatik nümayəndələrini təyin edir və geri çağırır (15-ci bənd); xarici ölkələrin diplomatik nümayəndələrinin etimadnamə və övdətnamələrini qəbul edir (16-cı bənd); dövlətlərarası və hökümətlərarası beynəlxalq müqavilələr bağlayır, dövlətlərarası beynəlxalq müqavilələri təsdiq və ləğv olunmaq üçün Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə
təqdim edir; təsdiqnamələri imzalayır (17-ci bənd); Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin razılığı ilə müharibə elan edir və sülh bağlayır (30-cu bənd). Azərbaycan Respublikasının Höküməti xarici siyasətin həyata keçirilməsinin təmin edilməsi üzrə tədbirlər həyata keçirir. Hökümətlərarası və idarələrarası müqavilələr müvafiq olaraq nazir və nazirlik və ya idarə başçısı tərəfindən imzalanır və Hökümət tərəfindən təsdiq olunur. Azərbaycan Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyi bilavasitə xarici əlaqələri həyata keçirən əsas orqandır və 2001-ci il iyunun 8- də qəbul olunmuş “diplomatik xidmət haqqında” Qanunun 2.2-ci maddəsinə əsasən Azərbaycan Respublikasının diplomatik xidmət orqanlarının vahid sisteminə xidmət edir. Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin 1992-ci il 9 aprel tarixli 660 saylı Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyi haqqında” Əsasnamədə göstərilir ki, “Azərbaycan Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyi Azərbaycan Respublikasının başqa dövlətlərlə və beynəlxalq təşkilatlatla əlaqələrinə rəhbərlik edən dövlət idarəetmə orqanıdır. Azərbaycan Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyi Azərbaycan Respublikasının xarici siyasətinin həyata keçirilməsi, Azərbaycan Respublikasının xarici əlaqələr sahəsində işinin təşkili və vəziyyəti üçün məsuliyyət daşıyır”. Parlamentə gəldikdəisə, qeyd etmək lazımdır ki, xarici siyasət məsələlərində bu orqan əslində mühüm rol oynayır. Parlamentlər bu və ya digər aktual beynəlxalq məsələlərə öz münasibətini bildirir, digər ölkənin parlamentlərinə müraciətlər qəbul edir, beynəlxalq parlament təşkilatlarının (məsələn, Avropa Parlamenin, Avropa Şurasının Parlament Assambleyasının və s.) işində iştirak edir. Buna baxmayaraq Parlament beynəlxalq münasibətlərdə dövlətin təmsilçisi kimi çıxış etmir. O, dövlət adından müqavilələr bağimaq səlahiyyətinə malik deyildir. Parlament nümayəndələrinin verdikləri bəyanatlar müvafiq dövlət üçün beynəlxalq öhdəliklər döğurmur. Xarici əlaqələr həyata keçirən dövlətdaxili orqanların ikinci qrupuna, əsas etibarilə Azərbaycan Respublikasının nümunəsində,
Yüklə 3,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|