| 23.Geometrik shakllar.Ularni o’lchash.
Fizik jismlarning xususiyatiularning o’lchovi va holatini aniqlash uchun insonlar geometrik tushunchalarga ehtiyoj sezdi.
Geometrik shakllarhaqidagi dastlabki ma’lumotlar bizga qadar Moskva papirusi,Axmes va qadimgi Bobil qo’lyozmalari kabi 4000 yillik hujjatlar orqali yetib kelgan.Bu hujjatlarda geometrik shakllar o’lchoviga oid masalalar keltirilgan.
Yassi geometrik shakllarni misrliklar yotiq holda,streometrk shakllarni va to’g’ri , tik turgan holatda tasvirlashgan. Moskva papirusi sirkul yordamisiz yuqori aniqlikda chizilgan. Geometrik shakllar Axmes papirusida esa chizg’ich yordamida chizilgan to’’g’ri burchakli shakllar tasvirlangan.Qadimgi Gretsiya geometriyada to’g’ri chiziqlar kesmalarining boshi va oxiri va shakllarning uchlarini harflar bilan belgilash boshlangan.Evklid o’zining “ Negizlar “ asrida berilgan2 ta kesma ayirmasini tuzish haqidagi tenglamani quyidagicha yechadi.
2 ta teng bo’lmagan AB va C to’g’ri chiziqlar (kesmalar) berilgan bo’lsin.Ulardan uzuni AB bo’lib, AB dan C ni ayirish talab qilnsin. A nuqtadan C masofada AD oraliq bo’ylab DEF aylana chizamiz (AB chiziqni E nuqtada kesib o’tadi).Bunda AE=AD va C ham AD gat eng bundanAE=C. BE berilgan 2 kesmaning ayirmasi hisoblanadi.
Yana qadimda geometrik shakllar va tushunchalar uchun bir qancha belgilar va belgilashlar kirita boshagan.Qadimgi grek olimi Geron uchburchak so’zi uchun ▼, to’rtburchak uchun □ ni qo’llagan.Yana qadimgi grek olimi Papp aylana so’zi o’rniga ???, to’rtburchak o’rniga □ ni yozganBurchak belgisi17-asrda fransuzmatematigi P.Erigan tomonidan kiritilgan va quyidagi belgilashlarni ham qo’llagan
“┴”-“perpendikulyar tikka burchak
“┘”-to’g’ri burchak
“○”-aylana
Dostları ilə paylaş: | 
