I bob. Muqobil energiya manbalari

Yoqilg’i turlari

Qo’ng’ir ko’mir	Mazut	Tabiiy gaz
SO2 qattiq zarralar	6,0 1,4	7,7 2,7	7,4	0,002 -
NO2 ftor birikmalar	2,1 0,05	3,45 0,11	2,45 0,004	1,9 -

2.2.1. – jadval

Yer atmosferasida ko’mir, kislotali gaz va undagi kompanentlar, kislota yomg’iri, o’rmonlar kamayishi, tuproq eroziyasi va tuz bosishi suv resurslarining radioaktiv va ximiyaviy ifloslanishini qaytarib bo’lmaydigan jarayon xisoblanib, ular an’anviy organik qazib olinadigan qaytalanmaydigan energiya manbalari bo’lishi neft, gaz, ko’mir va boshqa moddalarning samarasiz ishlatilishi natijasidir.

Yoqilg’i-energetika ishlab chiqarishida ekologik vaziyat tushunchasini e’tiborga olish ahamiyatlidir; atom elektr stanstiyalaridagi avariyalar (buzilishlar) ehtimoli, okean va dengizlardan neft to’kilishlari, metan gaziuchib chiqishi va xokazolar, hamda zararli moddalar emissiyasi hisoblanadi.
Bular hisobiga har bir davlat ekologik siyosatida energiyani oqilona ishlab chiqarish va undan foydalanish samaradorligi eng asosiy vazifa hisoblanadi.
Mamlakat yoqilg’i-energetika kompleksi ko’p yillar davomida takomillashib iqtisodiy va resurslar tarkibida konservativ holatini saqlab kelmoqda, shuning uchun eng dolzarb muammolar qatoriga, ular tarkibiy qismlariga o’zgartirish kiritib-iqtisodiy texnologik va sostial masalalariga e’tibor qaratilishini hamda yangi qaytalanuvchan energiya manbalariga o’tish uchun zarur bo’lgan ekologik tozalik bilan tabiat resurslaridan foydalanganligini ta’minlash vazifasi yuklatiladi.
QTEM foydalanish (quyosh, shamol, kichik daryolar, biomassa va hokazolar) ularning zichligi kichikligi va turlicha joylashganligi qishloq xo’jaligi ob’ektlari uchun energetik ta’minotni bajarishga alohida energiya iste’molchilar talabini yanada to’liqroq qondirishga muvoffaqiyat bilan ishlatish mumkin.
Ispaniya qaytalanuvchan energiya ishlab chiqaruvchilar assostiastiyasi va instituti va tashkilot-korxonalari hamkorlikda energetika muammolarini o’rganish bilan shug’ullanib, u resurslarning elektr energiyasi ishlab chiqarishda atrof-muhitga ta’siri bo’yicha tadqiqotlar olib borilgan. Bu tadqiqotda ilmiy metodlar asosida atrof-muhitga bo’ladigan sonli ko’rinishda aniqlashga o’rin olgan: bunda elektr energiyasi turli xil energiya manbalaridan olinishi xisobga olingan – qo’ng’ir ko’mir, tosh ko’mir, neft yoqilg’isi, tabiiy gaz, yadro yoqilg’isi, quyosh foto elementi va mikro GES.
Qaralayotgan elektrostanstiyalar to’g’riga qarab elektr energiyasi ishlab chiqarishdagi atrof-muhitga zarar, ta’sirini taqqoslash o’lchov birligi sifatida ekologik jarima bali qabul qilingan. Bu ballar ushbu faktorlar – global temperatura oshishi, tuproqlar ifloslanishi, sulfat kislorod miqdori pasayishi, og’ir shtallar bilan ifloslanish, sanoat chiqindilar, energiya manbai resurslari kamayishi va h.k.
Eng katta ball to’plagan elektr energiyasi ishlab chiqaradigan (jarayon) qurilma atrof-muhitga ko’p ta’sir ko’rsatadigan hisoblanadi. Hisoblash natijalari 2.2.2.- jadvalga va 2.2.3.- rasmda keltirilgan.