I c I l d VII-XII əsrlər azərbaycan şERİ

B ir  gündə  s ə n in   p ay la d ığ ın   altunu,  şahım ! 
M ə d ə n d ə n   a la  b ilm ə z ,  ö m ü r q o y sa  d a  insan!
Ç iy n in d ə  b ə n ö v ş ə   lə ç ə y in d ə n   tikan  olm uş, 
M e h rin lə   b ə n ö v ş ə   y ara n a r  odlu  tikandan.
M əlu m d u   bu  ki,  M isrə   y ağ ış  q ə trə si  d ü şm əz, 
O lm az  elə  b ir g ü n   ki,  y ağ ışsız  qala  G ilan.
M e y l  etsə  sə x a v ə t  b u lu d u n   M isrə  k ə rə m lə ,
G ilan a  q ə z ə b   a tə şin i  b ir k ə rə   saçsan -
O n  illə r  ilə  G ila n a  b ir  q ə trə   də  d ü şm əz,
V e rm ə z   ara  g ü n lə rlə ,  y a ğ a r  M isird ə  leysan.
Ey  q ə m d ə n   ö lə n lo rç in   o lan   İsiy i-M ə ry ə m !
H ə q q  yoldan  azan larçm   o lan   M u siy i-İm ran !
V erm iş  sən ə  T an rı,  n əy i  ki  arzulam ışsan,
O ğ lu n a b ə ra b ə r  c la sa n   ö m rü   firavan!
15
ƏMİDƏLMÜLK  Ə BUNƏSRİN  MƏDHİ
D o d aq m ı,  ya  qızılg ü ld ü r,  o  iizdür,  ya  m ə d h i  tah an ? 
G ülü  m irvarid  ö rtm ü şd ü r,  ay  olrnuş  m işk d ə   pinihan.
E d ə r  cövlan  gül  iistiində  zireh   kim i  onun 
zü
'I
t
.,
İgid  xoşdur,  zireh  geysin,  ed əııd ə  ə rs ə d ə   cövlan
Ə g ə r h ə r  yarpağı  peykan  n ə rg is  g ö rm ə m işso n   son, 
G ö z ü n ə   d ə y m ə m iş  sıinbül  ki,  h ə r  şaxı  o la  reyhan.
O n u n   n ərg iz  gözü,  sünbiillü  zü lfü n ə  n ə z ə r   sal  səıı, 
G ö rə rsə n ,  hüsnii  rey h an d ır,  bax ışd a  q ə m z ə si  p eykan.
Ə q iq d ir  ondakı  ləb lo r,  ip ə k d ir  büllur  ən d am ı,
Ə qiqi  içrə  v ar  inci,  ip o k sə  p o rd ə  sindandan.
80
Y anaq  k a fu r  to p d u r,  z ü lfü   isə  m işk   ço vqandır.
O n a gül  y a rp a ğ m d a n ,  s a f  g ü m ü şd ən   ü zd ə  v a r m eydan,
G ə rə k   m e y d a n   q ızılg ü l  y arpağı,  x alis  g üm üş  olsun.
O   y erd ə  ki,  to p u   k afu rd u r,  tə r m işk d ə n   çovqan.
X ə y a lım d a   on u n   h ü sn ü ,  g ecə  b a ğ rın d ak ı  A ydır, 
Q ulağım da  o n u n   v ə sfi  şirin d ir y üz  ə z iz   candan.
Q əd əm   v u rd u q d a   k u y in d ə ,  e d ə r o  k u y i  b ü tx an ə, 
O tursa  h ü c rə d ə ,  h ü c rə   o la r gülzar,  sərvistan!
G özüdür  ə q l  ü çü n   a fət,  ü zü n d ə  can  o lu r rah ət,
B əlad ır q ə m z ə s i,  tıər b u sə si  m in  d ə rd ə d ir d ərm an .
Sataşdıqda  g ö zü m   rü x sarın a,  d u rm az  gö zü m   yaşı, 
Ü zünü  g ö rm ə sə m   b ir  an,  qalar b u   g ö z lə rim   giryan.
Q əm in d ə  g ö z lə rim   ağ lar,  g e c ə -g ü n d ü z   edib  adət,
N ə   v ə slə  ta q o tim   v ardır,  n ə   m ə n d ə   can  qoyub  hicran.
Ə q iq lo rd ən   a x a r  q a n -y a ş   gözüm   iç rə   b ə b ə k lə rd ə n , 
G örübsonm i  b u   a lə m d ə ,  b ə b ə k   o lsu n   əq iq o   kan?
N ə   v əslın ə  əlim   çatdı,  n ə   d ə  h icran ın a  canım ,
Viisalı  can  ə ritm ə k d ə ,  deyil  k əm   h eç  do  hicrandan.
Ç ox  olm uş  ki,  d ö zü b   d ə rd ə   bir  aşiq  v ə s lə   çatm ışdır. 
S cv incindən  u çub  ruhu,  u zaq laşm ış  v ü cu d u n d an .
G ə rə k   d ö z m ə k   onun  v ə slü   fəraq ın a  b aca rd ıq c a   -  
Dözüm   ə v v ə l  acı  olsa,  sonu  şirin  o la r  baldan.
Deyil  X acə  Ə m ıd ə n   x id m ə ti,  y ar  v ə sli,  hicranı,
Deyil  m ü m k ü n   uzaq  salsııı  bızi  şad lıq la  qəm   ondan.
Y ə h ərlətd im   e lə   b ir a t  ki,  dağdır  z ə rrə   y an ın aa 
Q açışda  sanki  a y d ır  o,  ö n ü n d ə  isə  A y  Keyvar>:
< 3*=^ 
81

---

Ə g ə r h ü n d ü rlü y ü   qalsa,  b elin d ən   g ö y lə r  alçaqdır,
G en iş  bu  y e r ü z ü   olm uş  çad ır b o y d a  o n a  m eydan.
D u ru şd a y er  k im i  m ö h k ə m ,  qaçışda  od  kim i  z irə k , 
G ü cü n d ə  div k im i  güclü,  atılm aqda -   qara  qaplan.
D ə n iz d ə   d ım a ğ m d a n   gah  balıq  b ö y rü   əzilm işd ir, 
D işin d ən   g ö y d ə  X ə rç ə n g in   döşü  o lm u ş  qana  q ə lta n ,
O n u   görsəy d i  R iistəm ,  heç  zarnan  R əx şi  b ə y ə n m ə z d i, 
N ə  d ə   Ş əbdizini  P ərv iz,  n ə   öz  Ş əb rə n g in i  N em an.
O n u   b ir yol  da  çapdım   ki,  son  özg ə  səs  e şitm ə z sə n , 
U ğ u ld ar d iv lə  cadular,  ç ə k ə r  n ə rə   p ə lə n g ,  aslan.
Q ızan d a  torpağı,  q u şlar  y an ar  göydo  hav asın d an ,
Y ağış  torp ağ m   islatsa,  fo lo k   çıxm az  o  b atlaq d an .
Ç ə tin   ki,  yurd  sala  bir  k əs  o  y erlordo,  m ə g ə r c in lə r, 
D ayanm az  b ir n o fə r  yolçu,  q ə rar  tu tm az,  m ə g ə r  şeytan.
M ə ş ə q q ə tlə   g ə lib ,  b ir  x acən in   d ə rg a h ın a   çatd ım   -  
Ki,  alm ış  dinlo  d ö v lət  fcyz  onuıı  iə z lü   k am alın d an .
Ə m id əlm ü lk   B u n əsr  M onsurun,  ki  z ə h m in d ə n  
İpok  p altar  o lar  bodxahı  oynindo  p o lad   suhan.
V e rə r  erkək  şirə  fərm an ,  itaət  g ö z lə y o r  fıldən,
Q a çırsa  baş  o g o r  bir  giin  bu  ta ə td ən ,  o  fərm an d an .
Ç ə k ə r  lıindi  q ılın c,  ə ld ə   tu ta r  ınöhkom   ağ ır  giirzü, 
Q o p ard ar  ponconi  oııdan,  çıx ard ar  d işləri  bundan.
O nun  dorgahı  zo v v ard an   b o ş  olm az  heç  zam an,  bil  ki, 
H ə lə   yox d u r  göron  xaco  cv in d ə  o lm asın   m eh m an .
D e y ə rsə n ,  g ö z lə rin o   d ayo  siirınə  yox,  h ə y a   çə k m iş, 
Q ida  verm iş  ona  südlo  d ey il,  hclm   ilə   püstandan.
( J r N  
82
Ə g ər m ə c lisd ə   gülzarı  b ir ordugah  fə rz   etsə,
O lar  altm dakı  toxti  y ə h o r,  çöl  ça d ıra  -   eyvan.
H ücum u  q o rx u su n d an ,  beni  bişm iş,  qanı  d o n m u şd u r -  
B aşm da  Q ey so ri  -   R um du,  iirəkdə  Ç in d ək i  X aqan.
C ahanda  altı  ü lv id ən   qalıbdı  altı  şey  m iras,
Bu  altı  x is lə tə   ondan  sav ay   sahib  d ey il  insan.
V əfası  İrocin,  fə n  i  F əru d in ,  h ik m əti  S əlm in,
Z alın  nitqi,  S am ın  z ə h m i,  Ə liy lə  R iistəm i  -   D əstan.
Edor h ə r  ay d a  q ə srin d ə   k ə rə m lə   yiiz  qulu  azad, 
L ibasıyia  onun  ö rtə r  b ə d ə n   h ə r  g ü n d ə   yüz  üryan.
O nun  d ə rg a h ın a   salsan  n ə z ə r,  bir  q u l  d ə   g ö rm əzsən , 
Oııun  m ülk iin d ə  bir  c ın d ır geyim li  şə x s  tapm azsan.
Bilik  g ü lz a n n a   fəzli  o n u n   to rtazə  susondir,
Adı  olm uş  h ə m işə   h ik m ə tin   m ən şu ru n a   ünvan.
Q o zo b lən sə,  e d ə r  v ira n ə   bir  abad  iqlim i,
G əlorso  rohm o,  ro h m iy lə  olar  abad  y ü z  viran.
Q olom   xacə  ə liııd ə   b ir  balıqdı  sanki  d əry ad o ,
Ə gor  olsa  b alıq   altun,  o  d orya  d ü rr  saçan   iim m an.
Y atarkən  x aco n in   sanki  m okam   bir  qızıl  evdir,
A yıq  olduqda,  b ir  sim in  fəzanı  y e r  e d o rh c y ra n .
H əm işə  gec  g c d o r y o l,  z o n n   e d ə rsə n   ki,  o  sorxoşdur, 
T utar  ə slin d ə   rəftarı  n e ç ə   sərx o şlara  divan.
Q arasaqqaldır,  v ar  h ə r  sö zü n d ə  b ir  işıq  m ən a,
G əzo r z ü lm ə td ə   İsk ə n d o r  kim i  o,  ç e şm e y i-h e y v an .
O nunla  şad  o la r  m ö m in ,  onunla  q ə m   ç ə k ə r  kafır,
Q ara  saç  başını  ö rtm üş,  onun  q ə lb in d ə   v a r  iym an.
( f r N  
83

---