I c I l d VII-XII əsrlər azərbaycan şERİ

Z Ə M A N Ə D Ə N   V Ə   Z Ə M A N Ə   Ə H L İN D Ə N   ŞİK A Y Ə T
ÜRƏK DƏRDİNİN İZHARI
A ğ lay ırd ı  ana y u rd u m ,  n ə d ir,  -  ded im   m ən ,  -   illəti? 
B u n a   sə b əb   z ə m a n ə m i,  y o x sa  qardaş  m üsibəti?
D edi:  “ -   Q ard aş  ayrılığı  zindan  edib  b u  dünyanı, 
Q ard aş  idi,  y ax şı  d o std u   m ə n im   üçün,  bil,  X aqani.
G ü n ə ş  tö k ər g ö z ü n d ə n   yaş,  g ö rm ü rsən m i,  bir y ax şı  bax, 
Ş ə b n ə m  kim i  yaş  tö k m ə si  onun  ə s la   d ey il nahaq.
İşıq   saçan  o x la r  ilə  ü rə y im i  alıb  nişan,
D e y irlə r ki,  b u   o x larla  işıq lan ır sən in   y ax a n ” .
M ə n   y u rd u m d an   ü zr  istəd im ,  bağışladı  o  n əh ay ət,
B ir  iz h a ri-m ə h ə b b ə td i  e lə d iy i  b ütün  töhm ət.
Ö lk ə   parlaq   o x larım   ü rə y im ə   sancm ış  tam am ,
A1  q anım ı  sax lam ağ a o tla ğ ın a  m ən   qaçm ışam .
B arın m ağ a,  sığ ın m ağ a x o ş  o lsa da bu  te rə flə r,
D aşı  “q ə fe s ”  sö z ü n d ək i  h ə rflə rə   xeyli  b ən zər.
S ü b h ü  -   sağlam ,  atı  -  q ıv raq ,  h ü zu ru n a g eldim ,  n ə   qəm , 
M ə n   insafın,  ə d a le tin ,  se d a q e tin   m esk en iy əm .
Ə z iz lik le   k e ç ə r  Ş irvan to rp atın m   ru z ig a n ,
Z ö v q ü   səfa  q u c a ğ ıd ır o  m ə rifə t  çadırları.
O  çad ırlar b iz im   üçün h ə r  b ir zam an  əz iz   olur,
M ən   həm   o n d an   u tam ram ,  həm   g ö zlərim   yaşla  dolur.
İndi  clə  bir  hald ay am ,  d o st  g ö rən d ə  əzab   çəkor,
Ş adlıq  edor,  bu  halım ı  g ö rə   bilsə  düşm on  əgər.
198
Yaqut rə n g i  alıb,  b u d u r,  -  g ö z lə rim in   yaşı  donub,
O,  q əlb im d ən   sızan  q a n d ır  k irp iy im ə  yaş  tə k   qonub.
Göz  yaşım da n ə   acılıq ,  n ə   də  şorluq  ə sə ri  var,
B əlkə  yaqut  su y u n d ad ır k eçən   şorluq,  acılıqlar.
N ece  ki,  S əd  u n u tm azd ı  Ə sm anı  -   öz  d ild a n m  
Y aşıllıqda  uçan   quş  d a   unutm az  öz  diyarım .
A na  övlad  sev ə n   kim i  se v ə r gülü  y ax şı  bağban, 
H əkim   d ə   öz  x ə stə sin in   qayğısım   ç ə k ə r h ə r  an.
Sulanm ışdır  iki  g özüm ,  k irp ik lərim   əy ilm işd ir,
B u yaxşıdır,  e lə   bil  ki,  g ö z lə rim ə   n u r g əlm işd ir.
H am ar y erd ə  su  d ay an m az,  axıb  g ed ər, -   bu  ad etd ir, 
O tlu  yerdə  d ay an m asa,  deyin  g ö rək   n ə   h ik m etd ir?
G öz  yaşım a  ç ə p ə r o la n   k irp iy im ə  baxıb  Şirvan, 
H eyrət  edir,  çünki  tö k ü r yaş  y erin ə  o  qızıl  qan.
A xıtdıqca  g öz  yaşları  q ızıl  üzüm   salxım ı  tək,
Ru  yaşlardan  x o şh allan ır,  sevinc,  şadlıq  d u y u r  ürək.
Hava  gözsüz  o la -o la ,  d e r l ə r -   ağlar,  nə  h a lətd ir? 
B əli,  ağlar,  iki  gözü  “ h e ”  h erfın d e n   ibarətdir.
B ir gecənin  şeh in d ən   çox  yaş  tö k ü rə m   sü b h ə  q əd ər, 
G örənlori  ald atm aq çü n   deyildir  bu  iniltilər.
A ğlam ıram ,  g ü lü rə m   m ən ,  g ü lü şü m ə  sal  bir  n əzo r, 
Süd  verən  b ir  qadın  e rk ə n   boylu  o lsa  b elə  g ülər.
İlk  baharın  buludu  te k   ağlar,  g ü lə r  üzüm   m ən iın , 
D em əli,  hind  biharını  y am sılay ır  gözü m   m onim .
S ö y ləy irlər “ sə n   g ü lü rs ə n ” ,  d ey irəm   ki,  “sizə  ə lb ə t” . 
C avabım dan  d iişm ə n lə rin   ü rəy in ə  d ü şü r d əh şət.
J r V   199 
^ İX >

---

S ö y lə y irlə r  “a ğ la y ırsa n ” ,  “sə b ə b   siz siz ” ,  -  d e y irə m   m ən ,  -  
“D o st  idiniz  m ə n ə   b ir v ax t,  ağ layıram   d ə rd in iz d ə n ” .
O n la r bizi  ald atsa  da,  ü z r  istəyib,  dedi  cahan:
“M ə n   bir qisas  d ü n y asıy am ,  can  q u rtarm aq   deyil  a s a n !”
V arlı  idim ,  d o st  oldular,  yoxsul  düşdüm ,  tez  d o y d u lar, 
M ə n d ə n   k ə n a r  d o lan d ılar,  d o stlu ğ a  d a  son  qoydular.
D u y m u san sa  s ə h ə r yeli  o x şad ıq ca ü z -g ö z ü n ü ,  -  
G ə l,  qard aşlıq  h ö rm ə tin ə   tə sd iq   elə  b u   sözüm ü.
C av ab   hanı,  am an ,  o  d a  g ö z  yaşına  q ə rq   oldum u?
S ə m u m  yeli  n ə fə s in in  tə sirin d ə n   o  soldum u?
K im   istəsə  tez lik   ilə  q ə b u l  g ö rə  d uasım ,  -  
D u asm a  q atm alıd ır  özü  “a m in ”  sədasını.
G ö z  y aşın d an   ə y ilm ə s ə   b aşım ,  qm aq  e tm ə sin  y ar,
T ə m k in   ilə,  y u m şa q h q la   ancaq  isbat  e tm ə k   olar.
Ə g ə r y arın y an aq ları  q ırm ızısa x ilq ətin d ən ,
M ə n im   üzüm   q ızarm ışd ır  ağlam ağ ın   şid d ətin d ən .
H ə y a t  fani  o ld u ğ u n d an ,  h eç  kəs  alm az  onu  saya,
A rzu lay ıb ,  kim   b a ğ lan ır  m ü v ə q q ə ti  b ir  dünyaya?
G ö rü n ü r ki,  yaran ıb m ış  q a rğ a   m ən d ən   xeyli  qabaq, 
H e y rə tim d ə n   can   q u rtard ı,  o  ayıltdı  m ən i  ancaq.
V ə fa lıd ır  yarım ,  lakin  n ə   y anına  d ə v ə t  edər,
N ə   d ə   çalıb  o x u m aq la  can  bağışlar,  h im m ə t  edər.
Y u rd d aş  kim i  q ə b u l  edib  sevindirdin  m ən i,  ey  yar,
B əs:  “ did ərg in   o ğ lu ”  d ey ib ,  neçün  sonra  ey led in   xar?
M ən   v ar  idim ,  y o x a   çıxdım   sən lə  ü lfə t  qatan  kim i,
M ən   sim urğə  y e tişm ə m iş,  m ə n   batdım ,  ay  batan  kim i.
( J r ^   200
Q aranlığın  e tra fın d a   s ə h ə r g ü ldü  xeyli  parlaq,
Bele  sübhü  q eyd  e tm ə m iş  heç  b ir alim   b iz d ə n   qabaq.
A xtarırkən  q am çısın ı  q aran lıq d a  itiren lər,
X oruzlar sü b h   o ld u ğ u n u   ban lam aq la  verdi  x ə b ə r.
Əşarım ı  g ö y ə rç in lə   y o la   saldım   d iy a r-d iy a r,
H ər m isram da  x islə tim in   m ü fe sse l  b ir  izahı  var.
Səxavetli  k işilə ri  şe rim d ə   çox  ö y m ü şə m   m ən , 
Ü m m anlar  b ir n ü m u n ə d ir b ey tim d ə n   ü rə k lə rd ə n .
G özyaşları  o  q ə d e r  ki,  boğdu  m ən i,  etdim   tə la ş, 
H əyəcana  d üşdü  can ım   köy n əy im i  g ö rü n cə  yaş.
Tutdum   A llah  k ə m ə n d in d ə n ,  bu  ip  m ö h k ə m ,  bu  ip  haqd 
O,  T ubaya  b ağ lan m ışd ır,  m əni  e rş ə   d artacaqdır.
M ən  Ş irvandan  m ə c b u riy y e t  q arşısın d a  uzaq  düşdüm , 
T əbrizdən  d ə   ö z b aşın a  ayrılm adım ,  iraq  düşdüm .
T axtapara  ü stü n d ə sə n   m adam ,  sə n ə   y o x d u r  nicat,
V ətən  v əsli  m ü m k ü n   deyil,  ölüm   sən i  e d e r  rahat.
M en  ki,  m e sk ə n   e lə m işə m   ağlar  g ö z lə   bir  səh rad a; 
Q orxuram   ki,  g ö z y a şıy la   eldən  çıx a  b ir gün  bu  da.
Bu  səhranın  sonu  y o x d u r,  göz  b ax d ıq d a  heyran  qalır, 
Q oynundakı  ça d ırım sa   uzaqlara  işıq  salır.
Y urdum uzdan  n e sib im iz   x atirəy lə  h ə s rə t  oldu,
O   tikanlı  k ö lg əliy i  g ü llü k   sanm aq  q ism e t  oldu.
Bu  göy  ç a d ır  altında,  ah,  n ə lə r g ö rd ü   üzüm ,  nələr! 
Şadlığım ı  eld o n   aldı  bu  çö llə rd ə   sular,  sellər.
R əzillərin  öv lad ı  da  alçaq   olar,  paxıl  olar,
M ehrum   e d e r  m ə n im   tə k i  çoxlarım   rəzil  əğ y ar.
201  ^ ^ 5 )

---