I c I l d VII-XII əsrlər azərbaycan şERİ

M ən im   sə rin   ah la rım la   sö n ə n  h ə r  b ir çırağı -  
C iy ə rim d ə n   q alx an   a tə ş   h ə r an  tu ta r  şə rərə.
Q ə d ə r  sən in   m a te m in d ə   m ən i  salm ış  odlara.
M ən  d ə   g e rə k  b u  d ü n y a n ı  zin d an   e d ə m   q ə d ə rə .
G ö z  y aşım d an   p iy a d a m   var,  sə rin   ah d an   səv arım , 
Z ə fe r çallam  o n la rla  m ə n  fə lə k d ə n  q ey sərə.
G ünüm   qara,  p a lta r q ara,  qapım   ü stü   qapqara,
B unu  görüb  b ü rü n m ü şd ü r  fə lə k   q a ra  m ə c ə rə .
S ənin  q əm in   aşıladı  n ö v h ə g ə rlik   ruhum a, 
M atəm in d ə  dö n d ü m ,  oğ u l,  b ir y en i  n ö v h ə g ə rə .
A ğ lay an lar  ə tra fım d a   sıra  ilə  dü zü lm ü ş,
S ö y led iy im  m ə rs iy ə lə r d ü şm ü ş  a rtıq   d illərə.
A rzum ,  ö m rüm ,  ca v a n lığ ım  b a d a   getm işdi,  an caq  -  
O ğul  d ə rd i  ü stü n   g ə ld i  b ü tü n   b a şq a  d ə rd lə rə .
U ca  sərvim ,  b ilm irə m ,  m ə n   n e   ə s ə r  qaldı  sən d ən , 
S ən   d ü nyadan  k ö çü b   getd in ,  b u   x ə b ə r  qaldı  sən d ən .
44
MƏDAİN  XƏRABƏLƏRİ
İb rə tlə   bax,  ey   k ö n lü m ,  b u   a lə m ə   g ə l  bir  an, 
E y v a n i-M ə d a in i  a y in e y i-ib rə t  san.
D ə c lə y lə   g ü z a r  ey lə  b ir  d ə fə   M ə d a in ə ,
B ir  D əclə  d ə   sən   g ö z d ə n   to rp ağ ın a  tö k   nalan.
Bax,  D ə c lə   tö k ə r g ö z d e n   y üz  D ə c lə   q ə d ə r qan,  yaş, 
G özyaşı  d ey il,  ateş  sü z m ə k d e   y anağından.
B ax,  D ə c lə   k ö p ü k le n m iş,  h ə r  d a lğ a  dodağ ın d a -  
B ir  ey lə  u ç u q d u r  ki,  d o ğ m u ş  k ö nül  ahından.
G ör D ə c lə n in   h ə s rə td ə n   bağrı  n e c ə   y an m ışd ır, 
Söylə,  e şid ib sə n m i,  su  odda  ola  büryan?!
D əryaya  v erir D ə c lə   illərlə  tü k ə n m ə z   qan,
Sən  D e c lə y ə   b ir p a y   ver,  g ö z d e n   tö k ə rə k   leysan.
Q opsa d o d ağ ın d an   ah,  q e lb in d ə n   alov  h ərg ah , 
Ten  yarı  d o n a r  D e c lə ,  tə n  yarı  saçar vu lk an .
Z ən cirə  d ü şə n   D e c lə   zən cir kim i  q ıvrılm ış, 
E y v an i-M əd ain i  g ö rc ə k  y er  ilə  yeksan.
G özyaşları  dil  açsın,  eyvana  xitab  etsin,
Bir k ə lm ə   cav ab   alsın   q əlb in   qulağı  ondan.
B aşlar  ö y ü d ə   h ə r  an   d iş-d iş  divarı  qəsrin,
Sanki  dil  açıb   sö y lə r tarixini  h ə r  dəndan.
B ayquşların  ah ın d an   ağrır b aşım ız  daim ,
G özyaşı  g ü la b ıy la   e t  d ərd im izə  derm an.
H er biilbülü  bir  b ay q u ş,  h ər n ə ğ m ə n i  b ir  n ö v h ə -  
İzler bu  cah an   içrə,  o lm a buna,  g əl,  heyran.
Biz  edl  sa ra y ıy k ə n   zülm   ilə  xarab  olduq,
Z alim lar  olan  q ə s re   g ö r n e y lə y ə c ə k  dövran.
Sarsıtdı  kim   ə fla k a   qalxan  b elə  eyvam , 
G ö y lərd ek i  q ü v v e tm i,  etdi  y a  fe lə k   viran?
A ğlar g ö zü m ə  g ü ld ü n ,  sordun,  bu  n ə   m atem d ir? 
Çox  g ü lm ə lid ir  b u rd a  h ə r ağlam ayan  insan.
No  zalı  M əd ain in   K u fə  qarısından  kəm ,
N ə  hicrəsi  tə n d ird ə n   naqis  tu tu lar b ir  an.
K ufəylə  M əd ain i  m e n a d a   b ə ra b ə r tut,
T əndir  qala  q ə lb in le ,  gözdən  tə lə b   et  tufan.
Bir  vaxt  b u   ey v an ın   astanasım ,  ü z lə r -  
Saldıqları  n e q ş  ilə  etm işdi  nigarıstan.
237

---

B urda  n ö k ə r  o lm u şd u r  B abil  şahı  illə rc ə ,
B u  q ə srə   q u lam   o lm u ş  b ir v ax t  şa h i-T ü rk ü stan .
Etm iş  b u rad an   b ir  g ü n   ş ir i- f ə lə y ə   h ə m lə  -  
C ü rə tlə   o  aslan   ki,  y o n m u şla r  o n u   daşdan.
Z ən n   ey lə  o  əy y a m d ır,  fık r  ilə  n ə z ə r   sal,  gör, 
D ərgah  h am an   d ərg ah ,  m ey d an   h a m a n   m eydan.
Söylər:  ay ağ ın   b ərk   bas,  göz  yaşın ı  tö k   rahət, 
Biz  torpaq  olu b   g etdik,  sə n   d ə  diri  torpaqsan.
A tdan  y e rə   en,  ü z  sü rt to rp ağ m a,  se y r  eylə,
Fil  p ən cəsi  altın d a  şa h k ə n   m at  olu b   N em an.
Y ox  fd ləri  N e m a n   tə k   to rp ağ a  salan   şahlar,
Fil  kim i  g e c ə -g ü n d ü z   onları  ə z ə r   dövran?!
T əq d irə  b ax ın ,  b ir v a x t  fd  aciz  e d ə n   şahlar, 
Ş ahm atda  q alıb d ır  ın a t  b ir  fd  kim i  sərgərdan!
N uşirəvanın  qanın  H ürm üz  qafa  tasın d a -  
İçm iş,  b c lə   m ə st  o lm u ş  torpaq  d ed iy in   ətşan.
T acında  onun  bir  vaxt  v a ıd ısa   n ə sih ə tlə r, 
M inlorcə  n ə s ih ə t  v ar  b c y n in d ə   b u   gün  pünhan.
K əsıa  ilo  narıncı,  P ərv iz  ilə  tə rx u n u   -  
Ç oxdan  u n u d u lm u şlar,  to rp aq la  olu b   ycksan.
D üzdürdü  q ız d   tərx u n   öz  sü frə sin ə   Porviz,
S üfrə  b ə z ə n ib   oldu  z ə r   so b zəli  b ir  bostan.
P ərv iz  yox  o lm u şd u r,  o n d an   d a h a   söz  açm a,
G et,  “ Kom   tə r ə k u ”  sö y lə ,  z ə rd ə n   tə rə   yox  əlan.
Sordun:  h a ra   g e tm işlə r  indi  o  b ö y ü k   şahlar,
B ir  h a m iləd ir  torpaq,  ço x   udm uş  o,  şah,  xaqan.
Ç ox  gcc  d o ğ acaq   to rp aq ,  qay d a  b e lə d ir əslən , 
T ez  nüfto  tu tan   k ə s lə r  d o ğ m az  o  q ə d ə r  asan.
M eynə  y etirən   m ey d ir  Şirinin  ürək  qanı,
P ərviz  c ə s ə d in d ə n d ir  ol  kiip  ki,  qoyar  dehqan.
U dm uş  n ə   q ə d ə r,  b ilsən,  zalim ləri  bu  torpaq, 
Lakin  y e n ə   d o y m az  bu  acgöz  adam   udm aqdan.
K öıpə  qam nı  sü rtə r  riixsarına  ə n lik   tək   -  
Bu  döşü  qara  kaftar,  ağ  qaşlı  bu  biim an.
X aqani,  bu  d ərg ah d an   sən  daim a  ibrət  al,
Ta  alm aq  üçiin  ib rət  gəlsin  q ap ın a  xaqan.
D orviş  bu  gün  um sa  şahlar  qapısından  pay, 
D orvişdən  u m ar  bir  gün  rıızi,  onu  bil,  soltan.
A dət  belodir:  M ə k k ə   töhfə  v e rə r  hor  şohro,
Son  töhfo  M əd ain d o n   al,  qoy  b o z ə n ə   Şii'van.
Hor  kos  aparaıı  tosbelı  çiin  C om ro  gilindondir, 
Tosbeh  a!  o  y erdon  ki,  torpağa  dönüb  Solm an.
İbrotlo  bıı  d ü n y ay a  bax,  dadlı  suyundan  iç!
O lm az  keçoson  otşan  bıı  Şott  konarından.
Kim  g o lsə  sə fə rd o n   biL  bir  töhfo  veror  d o sta,
Q oy  o rm əğ am n   olsun  hor d ostuna  bu  dastan.
Bax  gör  ki,  bu  şeir  içro  no  schr  yaratm ışdır,
İsa  kimi  bir  sorsom   d iv an cy i-h ik m o td an .
45
Ş İ R V A N I N   T Ə R İ F İ
Şirvan  ki  var,  h ə r  co h ətd o n   ülv iy y ətin   anasıdır, 
Onun  hor cü r  so h o r  yeli  dordlorim in  davasıdır.
Mon  v o tə n ə   q u rb an   olum ,  q u ru lm u şd u r  düzgünliikl 
B ağdadı  da  d o lan d ıran   onun  bollu  qidasıdır.

---