I c I l d VII-XII əsrlər azərbaycan şERİ

M u san ın   ə llə ri  p alçığ a  batm az,
X ızra  h ə r  k ə rp ic d ir b ir x əzin əd ar.
S ə n   bilik   şirin in   balası  ik ən ,  -  
C ə h lin   q arışq ası  edir  səni  xar.
S ə n   fə rə h   sə rv isə n ,  g ü m an   etm ə  ki,  -  
Q ə m   sən in   ü stü n ə  ç ilə m ə z   qübar.
H ü n ərin   b ir  ceyran  m ü şk ü n ə   b ə n z ə r,
N ə   ə c ə b   m ü şk ü n d ən   y a ra m r  azar?
C ey ran   g ö b ə y in d ə n   ə tir  alan d a -  
V axt  olar ad am ın   b u m u   da  qanar.
R ay ih ən   tu tm u şd u r  b ü tün  cahanı,
E y lə  y arad an a  şükrünü  izhar.
Bil  ki,  n aşü k ü rlü k   kafura  b ə n z ə r -  
K i,  m üşkün  otrini  vurub  dağıdar.
50
Bu  göylor  şahının  lütfu  m ə n ə   say ə  salıb  əlan.
Z avallı  könlüm o  verm iş  yeni  q ü v v ət,  yeni  ruh,  can.
Ü rok  dil  açdı,  şükr ctdi  ki,  qurtardım   folak o td ən ,
N ə   yaxşı  -   sö y ləd i  can ım   -   tükəndi  m ö h n o ti-zin d an .
B clo  old u q d a  şad lan d ım ,  n əh ay ət,  arzuına  çatdıın; 
Sono  qoy  sö y ləy im   indi  q ə rib ə   bir  m ə sə l,  canan.
G cdib  m ə ğ rib -z ə m in ə   bir  kişi  d ə ry a   kənarında, 
D ararkən  b aşın ı,  bir  tü k   y e rə   saldı  o  başından.
K öçüb  sonra  o  m ə ğ rib d ə n ,  səy a h ə t  ey ləd i  şərtə,
B u  m ü d d ət  çox  k ü lə k   ə sd i,  y ağ ışlar  eylədi  tufan.
Otuz  il  keçdi  bu  g ü n d o n ,  yeno  soyyah  g ə lib   qərbo, 
H aman  y erd ən   götürdii  öz  tükün,  oldu  buna  heyran.
Buna  X aqaninin  halı,  onun  A b x azə  czam ı,
Neco  d ə  oxşayır,  b ir  bax,  ncco  d ö v r e y lə y ir  dövran.
Olub  A bxaz  ona  m əğ rib ,  şahın  dərgahı  b ir  dorya, 
Zavallı  canı  bir  tiik  dtişiib  qalm ış  ora  nalan.
Ə gər bir  vaxt  o  da  canın  taparsa  tük  kim i  tək rar,
Ona  tono  edib,  bir  do  giilormi  nanocib  düşnıan?
Olub  indi  m ono  h ə ın d ə m   səsi  çaşbaş  vuran  b ir ney, 
Ə lim don  ö z  neyim i,  gör,  ncco  aldı  folok  asan.
A çılm ış  bir  gül  ağ z ıd ır  m onim   ağzım   bu  gün  yalnız, 
Bu  diinyaya  qızıl,  y a q u t  sopor  ol  gül  öz  ağzm dan.
Foqot  ofsus  ki,  g ü lm o z  könül  Rcy  m ülkü  d ə   olsa,
O  hor  vaxt  sad ə  bir  sözlo  olardı  noşoli,  xondaıı.
Bu  Kiir  C eylnın  olar,  T iflis  S om orqondi  q o y ar  dalda, 
0   vaxl  ki,  T ifliso  K iirlo  g olər  X aqani  vo  xaqan.
51
Ey  X aqani,  pis  rohbordon  chtiyat  ct,  qorx  ondan! 
Rohbor  ogor  pis  o larsa,  yol  düz  olm az  hcç  zam an.
Bir  nanocib  sə n d ə n   ötrü  iftixarla  görso  iş,
Sonin  foxrin  ara  döııor,  o  iş  v crər  m in  ziyan.
Nacins  adam   sonin  yaxşı  om olini  pis  edor,
Sonin  yaxşı  sö z lə rin lo   yaxşı  olm az  o  nadan.
Soni  axır öz  halına  salar  nacins  adam lar,
Zor qurşunla  o tu rarsa,  rongində  tap ar  nöqsan.
Ə gor qızıl  c iv ə   ilə  ağarırsa,  X aqani!
Od  içino  salın an d a  o lu r  necə,  gör,  əlvan.
( ı ? * \   247

---

ANAM  HAQQINDA
E y  X aqani,  b u   d ü n y ad a h ə r  zam an  -  
A n a m  verm iş  z ə h m ə tilə   s ə n ə   can.
Su  v ə   ç ö re k   q ıt  o lsa da  atm ad ın , 
Y u rd u n   old u  b u   əzab lı,  d a r  Şirvan.
H eç  b ir k ə sə   sə n   o lm adm   tüfeyli, 
K ö m ə k  ald ın   A llah d an   v ə   anandan.
S ə n   o turdun,  k ö lg ə   kim i,  an an ın  -  
C ə h rə sin in  k ö lg e sin d ə   anbaan.
E y  ağ   qartal!  N ə   v a x ta d ə k   o lacaq  -  
A n a y an ı  v ü c u d u n a  aşiyan?
N ə   v a x ta d ə k   g ö y ərçin   te k   ağ zıy la -  
S ə n ə   ruzi  v e rə c ə k d ir  öz  anan?
N ə   v a x ta d ə k ,  İsa  kim i  atasız -  
A n a  ilə   tan ısın la r  səni?  Q an?
B ir  d ə fə   d ə   X ız r  kim i  y o la  çıx, 
B e sd ir  oldun  a n an la  həm xanim an!
S ən   q iy m ə tli  b ir d ü rrsən ,  n ə d ə n d ir -  
O ldun  ana  astan asın d a  p ü nhan?
S ə n   ağıllı  ö v lad san sa,  d ilə   g əl,
A n a  kim i  ö zü n ü   danla b ir  an.
H ə r  n ə   e tsə n ,  a n a  haq q ın   u n u tm a  -  
A nan  edib  s e n ə   canını  qurban.
B u  ananın  x atirin ə,  d ü şm ə n d ə n  -  
G ə lə n   d ə rd ə   dözsün  g ə rə k   h ə r  insan.
Q o rx   o  g ü n d ə n ,  ki  sən i  d e   tə k  q o yub,  -  
Ə b ə d ilik   an an   k ö ç e r dünyadan.
QƏZƏLLƏR
53
N ecə  g ö zləy im   ə d a lə t  ki,  əd a lə ti  danansan,
N ecə  şad  olum   q ə m in d ə n   ki,  q əm im lə   şadim ansan.
M ənə  etd iy in   sitə m d e n   ham ı  b a x ə b ə rd ir,  an caq  -  
D eyiləm   ö zü m   x ə b ə rd a r ki,  m ə n ə   v əfalı  cansan.
U rəyim   y o x   oldu  g etd i,  ə v ə z in d ə   m ə n  n ə   tapdım ? 
M ənə  tə k c ə   bir b u   qaldı  ki,  sən  ə h d ə   bəd g ü m an san .
Axı  bir n e fə s   n ə d ir  ki,  onu  da  ə sirg ə y irsə n ?
E lə  ə trə   q a n e y ə m   m en ,  çiçəyim ,  e tir  saçansan.
Saçınm   k ə m e n d i  iç re   boğulur zavallı  canım ,
M ənə  q an b ah a  ö zü n   v e r ki,  b ir adil  hökm ransan.
G üle  o xşadıb  d o d a ğ ın ,  ona istə d im   sığ ın m aq ,
Dedi:  -  G et,  qan  ud  dolan  ki,  m ə n ə   sən  yaraşm ayansan.
N ecə  d ə m   vurum   q ap ın d a  ki,  m ə h ə b b ə t  ilə  b ir gün  -  
D em ədin,  H əq ay iq i,  sən   bu  q ap ım d a pasibansan!
54
Könlüm   çıx ıb   g ed ib d ir,  b ilm em   n ə   cü r b ə la   var,
M ən  ki,  ə z iz   tu tard ım ,  b əs  b u n d a  n ə   q əza  var?
Z ənnim   çatan   m ə k a n d a n   sordum ,  sorağın  etdim ,
Ə ldən  düşü b   y o ru ld u m ,  bu  y o lla  çox  c ə fa   var.

---