1909
Kiyev quberniyasından Quba qəzasına iki min kəndli köçürülməsi
1909
Rusiya sənayesində canlanma başlaması
1909-1910
M.H.Hacınski tərəfindən Bakıda Dənizkənarı bulvarın salınması
1909-1916
Sidqi Ruhulla və Abbas Mirzə Şərifzadənin rəhbərliyi ilə Bakı teatr truppalarının Təbrizdə
tamaşalar verməsi
1910 may
Vorontsov-Daskovun “Qeydlər”inin canişin idarəsi tərəfindən bəyənilməsi
1910
Qafur Rəşad Mirzəzadənin “Qafqaz coğrafiyası” əsərini yazması
1910-1911
Bakıda bir sıra pərakəndə tətillər baş verməsi
1911 mart
Vorontsov-Daşkovun “Qeydlər”inin Nazirlər Şurası tərəfindən təsdiq edilməsi
1911
Bakı-Quba-Xaçmaz telefon xəttinin işə salınması
1911
“Müsavat” (“Bərabərlik”) Partiyasının yadadılması. Partiyanın yaradıcıları Abbasqulu Kazımzadə, Tağı
Nağıyev və Məmmədəli Rəsulzadə olmuşdur. Partiyanın Kiyev Universitetindəki şöbəsi isə
Y.V.Çəmənzəmənlinin rəhbərliyi ilə yaradılmışdı
1911 sentiyabr
Vorontsov-Daşkovun “Qeydlər”inin III Dövlət Dumasına təqdim olunaraq müzakirə olunması. Dövlət Duması
qanun layihəsini təsdiq etdikdən sonra Dövlət şurasına göndərdi
1911-1912
Lənkəran qəzasının Ərus və Butasər kəndlərinin mülkədara qarşı çıxışlarının baş verməsi
1912
“Müsavat” partiyasının proqramının nəşr olunması. Partiyanın proqramında müsəlmanların birliyi və
tərəqqisinə çalışan partiyalarla əlaqə yaratmağa çalışılır, müsəlman xalqlarını birliyinə, müstəqilliyi və
dövlətçiliyin bərpasına maddi-mənəvi kömək göstərmək vəd olunurdu
1912
İlk azərbaycanlı aktrisa Ş.Məmmədovanın səhnə fəaliyyətinə başlaması
1912
Məktəb “Əsasnaməsi”nə əsasən Azərbaycanda şəhər məktəblərinin ali birsinifli məktəblərə çevirilməsi
1912 4 aprel
Sibirdə Lena mədənlərində fəhlələrin dinc nümayişinin gülləbaran edilməsinin Azərbaycanda tətil hərakatının
yüksəlişinə təkan verməsi
1912 7 may
Nuxanın ipək sənayesi fəhlələrinin tətilə başlaması
1912 15 may
Nuxanın ipək sənayesi fəhlələri ilə sahibkarlar arasında müştərək müqavilə bağlanması. Müştərək
müqavilənin şərtlərinə əsasən fəhlələrin iş günü qısaldıldı və əmək haqqı isə qismən artırıldı
1912 sentyabr-oktyabr
Azərbaycanda IV Dövlət Dumasına deputat seçkiləri keçirilməsi. IV Dövlət Dumasına bBütün Cənubi
Qafqaz müsəlmanlarından yeganə deputat
Məmmədyusif Cəfərov
seçildi
1912
H.Z.Tağıyevin Xəzərin Yalama-Dəvəçi hissəsində və Dağıstanda 30 balıq vətəgəsi icarəyə götürməsi
1912
Bakı və Tiflis şəhərləri arasında birbaşa telefon xəttinin çəkilməsi
1912
Bakı və Gəncə quberniyasında rus kəndlərinin salınması
1912 20 dekabr
“Cənubi Qafqaz quberniyalarında toraqların məcburi surətdə satın alınması haqqında” qanun verilməsi.
Qanuna əsasən sahibkar kəndliləri 1913-cü il yanvarın 1-dən mükəlləfiyyət daşımaqdan azad olunurdu,
kəndli xüsusi mülkiyyəti elan edilmiş pay torpağını məcburi şəkildə satın almalı, lakin çəmən, otlaq və
meşə sahələrini satın ala bilməz, həmin yerlərdən əvvəllərdə olduğu kimi, torpaq sahibinin razılığı ilə
istifadə edə bilərdi, su arxları mülkədarların xüsusi mülkiyyətində qalırdı, mülkədarlar torpaqdan istifadə
haqqını dövlət xəzinəsindən almalı idi, dövlət xəzinəsi isə torpaq pulunu 20 il ərzində kəndlilərdən
toplanmalı idi, kəndlilər malcəhət və bəhrə əvəzində pul ödəyirdilər, əkinçilik üçü yararsız olan torpaqlar
kəndlilərin mülkiyyətinə pulsuz keçirdi, pay torpaqlarında salınmış bağ yerləri əvəzində pul
ödənilmirdi
1912
“Oyl” inhisar birliyinin yaradılması
1912
Mirzə Rəhimin “Tarixi –cədidi –Qarabağ” (“Qarabağın yeni tarixi”) adlı əsərini yazması
1913
M.Ə.Rəsulzadənin vətənə qayıdaraq “Müsavat” partiyasının ideya istiqamətini tamamilə yeniləşdirməsi
1913
“Müsavat” partiyasının leqal fəaliyyətini müvəqqəti olaraq dayandırması. Balkan müharibələri dövründə türk
xalqlarına müraciət edərək Osmanlı imperiyasına yardım göstərəmək haqqında partiyanın yaydığı bəyanata
görə təqiblər başlandı və nəticədə partiya leqal fəaliyyətini müvəqqəti olaraq dayandırmağa məcbur oldu
1913 7 iyul
Dağıstan və Zaqatala dairəsində feodal-asılı münasibətlərin ləğv olunması haqqında layihəninin qəbul
edilməsi. Qanuna əsasən ləğv edilmiş mükəlləfiyyətlər əvəzində bəylərə və keşkəl torpaq sahiblərinə
birdəfəlik mükafat olaraq 284 min manat verildi, kəndlilərin əvəzinə dövlətin sahibkarlara verdiyi bu borcu
kəndlilər iyirmi il ərzində xəzinəyə qaytarmalı idildər. 1912-1913-cü illər aqrar qanunlarının əhəmiyyəti
ondan ibarət idi ki, kənddə ictimai təbəqələşməni və kapitalist münasibətlərinin inkişafını sürətləndi. 1912-
1913-cü illərin aqrar qanunları nəticəsində sahibkr kəndliləri pay torpaqlarının xüsusi mülkiyyətçisinə çevirdi
və “müvəqqəti mükəlləfiyyətli” münasibətlərdən tədricən azad etdi. 1912-1913-cü illərin aqrar qanunlarının
məhdud cəhəti isə ondan ibarət idi ki, islahat nəticəsində sahibkar kəndliləri uzun müddətə dövlət xəzinəsinin
borclusuna çevrildilər. 1912-ci il qanunu 1870-ci il kəndli islahatından fərqli olaraq kəndlilər bütün
mükəlləfiyyətlərdən azad edildilər, dövlət kəndliyə maliyyə yardımı göstərdi, torpağın kəndliyə satılması
məcburi idi
1913
Dağıstan və Zaqatala dairəsində feodal-asılı münasibətlərinin ləğv olunması
1914
Gəncədə ilk müəllimlər seminariyasının açılması
1914
Ə.Əzimzadə tərəfindən M.Ə.Sabirin “Hophopnamə” əsərinə illüstrasiyalar çəkilməsi
1914
“Müsəlman artistləri cəmiyyəti”nin təşkil edilməsi
1914
Cahangir Zeynalovun “Şəfa” cəmiyyətinin nəzdindəki teatr truppasının rəhbəri olması
1914-1915
Y.Əliyev və F.Ağazadənin Avropa ölkələrinə həsr edilmiş coğrafiya əsərinin çap olunması