Ölkələrin və dövlətlərin rabitələri ən çox onların qüdrətlərinin ölçüsünün təsiri altında olur. Başqa sözlə, həmin rabitələr həmvəzn, bir istiqamətli, qüdrət və ya həmin qüdrətin təsiri altında olan şəkildə ümumiyyətlə, ölkələrin milli qüdrətlərinin dərəcəsinə uyğun surətdə mövcud olurlar. Güclü dövlətlər zəif dövlətlərə “yuxarıdan aşağı” nəzərlə baxırlar. Ölkələrin özlərinə güvənmələri və onların milli heysiyyatalarına bağlılığı da həmin qüdrətin ölçüsünə görə təyin olunur. Güclü dövlətlər zəif dövlətlərin işlərinə müdaxilə etmək və onların fəaliyyətlərini tənzimləmək meyllərinə malik olurlar və belə olan təqdirdə, zəif dövlətlərin onlara itaət etməkdən başqa çıxış yolu qalmır. Çünki zəif dövlətlər bilirlər ki, əgər güclü dövlətlərə qarşı çıxsalar, nəticədə məhv ola, ya da qüdrətli rəqib dövlətlərin tələsinə düşə bilərlər. Necə ki, Pəhləvi zamanındakı Iran, ABŞ və onun havadarları ilə yaxın əlaqələri ucbatından SSRI-nin işğalına məruz qalmışdı. Amma nisbi qüdrətə malik olan ölkələr başqaları ilə mötədil rabitə və qarşılıqlı ehtirama söykənən əlaqələrin yaradılmasına çalışırlar.
Bu səbəbdən, dövlətlər özlərinin əsas milli hədəfi kimi milli qüdrətlərinin qorunması və onun inkişaf etdirilməsi üçün çalışırlar ki, bunun vasitəsi ilə də beynəlxalq aləmdə öz hüquqlarını qoruya və digər ölkələr ilə istədikləri şəkildə rabitələr yarada bilsinlər. Elə bu cəhətdən də, dövlətlərin daha çox artıq qüdrət qazanmaq uğrunda şiddətli rəqabəti müşahidə olunur. Ölkələrin milli qüdrətinin ölçüsü, onların geopolitik vəznindən çox asılıdır. Bir ölkənin geopolitik vəzni aşağıdakılardan ibarətdir:
Bütün ölkələrin tərkibi və potensialı, ölkənin və millətin iqtisadi, ictimai-siyasi, mədəni-maarif, elmi-texniki, hərbi-diplomatik, tarixi və s. sahələrdəki imkanları.
Geopolitik çəki → Milli qüdrət → Beynəlxalq rabitələr
Dostları ilə paylaş: |
