İcra hakimiyyətinin realizəsinin inzibati-hüquqi formaları p L a n
Yüklə 357,64 Kb. Pdf görüntüsü
|
| və s.). Belə hərəkətlər dövlət idarəetmə funksiyalarının məzmununu ifadə edirlər, bu
hərəkətlərdə idarəedən subyektin səlahiyyətləri realizə edilir. Bəs, onda onların törədilməsi nə deməkdir? Bu, hər şeydən əvvəl, onlara xarici ifadə olunma variantının verilməsidir. Yalnız, belə ifadə olunduqda, onlar idarəetmənin vəzifə və funksiyalarını yerinə yetirən işlək vasitə kimi real olurlar. Lakin icra hakimiyyətinin subyektləri tərəfindən törədilən hərəkətlər öz xarakter və təyinatına görə müxtəlifdir. Deməli, onların xarici ifadə olunma variantları da müxtəlif olmalıdır. Bu zaman, yalnız müvafiq icra hakimiyyətinin subyekti tərəfindən idarəetmənin obyektinə bilavasitə nizamlayıcı təsiri əks etdirən ifadə formaları xüsusi əhəmiyyət kəsb edirlər. Başqa formada idarəetmənin məqsədinə, ümumiyyətlə, nail olmaq mümkün olmur. Digər tərəfdən, icra hakimiyyəti orqanları idarəetmə təsiri ilə bilavasitə bağlı olmayan bir çox başqa hərəkətlər də həyata keçirirlər. Məsələn, idarəetmə təsirinin effektivliyini təmin edən hərəkətlər, idarəetmə təsirinin nəticələri haqqında məlumatların toplanmasını (idarəetmə qərarlarının layihələrinin hazırlanması, qəbul edilmişlərin yerinə yetirilməsini yoxlama və s.) təmin edən tədbirlərdir. Müxtəlif təyinatlı hərəkətlərin məcmusu icra hakimiyyəti mexanizmində daim hərəkət vəziyyəti yaradır, bu da ona praktiki surətdə özünün konstitusion təyinatını həyata keçirməyə imkan verir. Bu hərəkətlərin xarici ifadəsi müxtəlif formada həyata keçirilir. Əgər icra hakimiyyətinin subyekti bilavasitə idarəetmənin təsiretmə funksiyalarını yerinə yetirirsə, onun bu növ hərəkətləri öz xarici ifadəsini daim öz aparatından kənarda tapır, yəni onun idarəetmə obyektləri ilə qarşılıqlı əlaqəsində (məs.: aşağı orqanlarla, vətəndaşlarla və s.). Əgər onun hərəkətləri belə növ təsiretməni həyata keçirmirsə, onlarda müvafiq xarici ifadə forması olmalıdır, yəni, bir qayda olaraq, təşkilatdaxili və yaxud aparatdaxili münasibətlərə xarici ifadə formasını almalıdırlar. Lakin onlar da öz təyinatına görə müxtəlif cür olurlar. Belə ki, onların sırasına təşkilatın marağı naminə gündəlik olaraq həyata keçirilən və həmin orqanın iş qaydasını, yəni həmin orqanın heyətinin və bütün struktur bölmələrinin normal qarşılıqlı əlaqələrini təmin edən idarəetmə hərəkətləri aiddirlər. Faktiki olaraq bu hərəkətlər icra orqanının rəhbəri tərəfindən həyata keçirilən hərəkətlərdir (məs.: təlimatlandırma, iclasların keçirilməsi və s.). İdarəetmə hərəkətlərinin zahirən ifadə olunan nəticələri də böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bir halda onlar birbaşa hüquq xarakterli nəticələr yaradır, digər hallarda isə belə nəticələr yaranmır. Aydındır ki, birinci halda bilavasitə idarəetmə təsirini həyata keçirən hərəkətlər nəzərdə tutulur (aparatdaxili və aparatdankənar). Beləliklə, idarəetmə formalarından danışarkən nəzərə almaq lazımdır ki, onlar aşağıdakı formalarda çıxış edə bilər: − icra hakimiyyətinin realizəsi formasında; − dövlət idarəetmə fəaliyyəti formasında. İcra hakimiyyətinin fəaliyyəti mexanizmində əsas başlıca əhəmiyyət birincilər kəsb edir, çünki onlar xarici-hüquqi təsiri ifadə edirlər. Onlarda faktiki olaraq icra hakimiyyətinin özü öz atributları ilə birlikdə zahirən ifadə olunur. Bu, həqiqi mənada idarəetmə formasıdır. Dövlət idarəetmə fəaliyyəti formalarını isə geniş mənada başa düşmək lazımdır, yəni icra hakimiyyəti orqanlarının fəaliyyəti prosesində həyata keçirilən bütün hərəkətlərin məcmusunu (birbaşa hüquqi təsiretmə xarakteri daşıyan və belə təsiri daşımayan hərəkətləri) daxil etmək lazımdır. Onlar da ümumi kateqoriya kimi öz tərkibinə icra hakimiyyətinin həyata keçirilməsi formalarını daxil edirlər. Lakin onlar qısa mənada da, yəni icra hakimiyyəti orqanları tərəfindən idarəetmə təsiri çərçivəsindən kənarda qalan hərəkətlərin məcmusu kimi də başa düşülə bilərlər. Burada növbəti metodoloji və faktiki fikir üzə çıxır: belə ki, dövlət idarəetmə fəaliyyətində həyata keçirilən hərəkətlərin heç də hamısı icra hakimiyyətinin vəzifə və funksiyalarını əks etdirmir, idarəetmə xarakterli bir çox hərəkətlər özünü təşkiletmə maraqlarına xidmət edir. Şərh edilənləri ümumiləşdirərək, belə nəticəyə gəlmək olar ki, idarəetmə forması dedikdə – icra orqanın (vəzifəli şəxsin) səlahiyyətləri çərçivəsində həyata keçirilən və müəyyən nəticələr yaradan zahirən ifadə olunan hərəkətlər başa düşülür. Əgər belə növ idarəetmə hərəkətləri hüquq xarakterli nəticələr yaradırlarsa və yaxud da müəyyən hüquqi əhəmiyyət kəsb edirlərsə, onları bütövlükdə icra hakimiyyətinin realizəsinin inzibati-hüquqi formaları kimi qeyd etmək olar. Beləliklə, icra hakimiyyətinin realizəsinin inzibati-hüquqi forması dedikdə icra hakimiyyəti orqanının (vəzifəli şəxsin) öz səlahiyyətləri çərçivəsində həyata keçirdiyi və müəyyən hüquqi nəticələr yaradan və yaxud da müəyyən hüquqi əhəmiyyət kəsb edən zahirən ifadə olunan hərəkətlər başa düşülür . İcra hakimiyyətinin realizəsinin inzibati-hüquqi formalarının mahiyyəti ondan ibarətdir ki, onların vasitəsilə icra hakimiyyəti orqanları: − idarəetmənin vəzifə və funksiyalarının həyata keçirilməsini; − qanunlar əsasında və onların icra edilməsi məqsədi ilə təsərrüfat, sosial- mədəni və inzibati-siyasi sahəyə bilavasitə rəhbərliyi təşkil edirlər. Yüklə 357,64 Kb. Dostları ilə paylaş:
|