241
ill
ərdir ki, Gürcüstan öz ərazi bütövlüyünü bərpa etməyə çalışır və
bu onun konstitusiya hüququdur. Bundan ötrü güc t
ətbiq etməsi də
normal hal sayılmalıdır.
Gürcüstan 1990-
cı illərin əvvəllərindən bu məqsəd üçün bir
çox h
ərbi və siyasi cəhdlər göstərsə də, uğursuzluğa düçar
olmuşdur. Lakin indi Qərb yönümlü Gürcüstan hakimiyyəti bunu
özünün xarici siyas
ətinin əsas prioritetinə çevirmişdir. Acarıstan
Muxtar qurumunun m
ərkəzi hakimiyyətə tabe edilməsi məhz
Gürcüstanın müvafiq siyasətinin bir sübutu idi. Acarıstan
Gürcüstanın mərkəzində yerləşdiyinə görə Rusiyanın xüsusi maraq
dair
əsində deyildi. Ona görə də Saakaşvili ABŞ-dan dəstək alaraq
asanlıqla onu tabe edə bildi.
C
ənubi Osetiya və Abxaziya qurumları isə Rusiya ilə sərhəd-
d
ə yerləşdiyinə görə ondan birbaşa hərbi və iqtisadi yadım ala
bilirl
ər. Bu da separatçı qüvvələri şirnikləndirir. Məhz bütün bunlar
2008-ci il avqustun 8-d
ə Gürcüstanı Cənubi Osetiyaya hərbi güc
t
ətbiq etməyə vadar etdi və bir neçə saat ərzində Sxinvali şəhərini
ələ keçirtdi.
Rusiya C
ənubi Osetiyaya və Abxaziyaya istər regional səviy-
y
ədə, istərsə də beynəlxalq səviyyədə dəstək verərək bu yolla
Gürcüstana daim t
əzyiq göstərir. Qondarma qurumların vətəndaş-
larının böyük əksəriyyətinə hətta Rusiya vətəndaşlığı da verir.
Rusiya bundan istifad
ə edərək öz vətəndaşlarını müdafiə etmək
hüququnu
əsas gətirərək Şimali Osetiya ərazisindən Cənubi Ose-
tiyaya h
ərbi dəstək verdi. Abxaziya da bu dəstəyə qoşuldu. Tez bir
zamanda Sxinvali azad olundu. H
ərbi əməliyyatlar Cənubi Ose-
tiyanın sərhədlərini keçərək Gürcüstan ərazisinin böyük bir his-
s
əsini əhatə etdi.
Avqustun 8-d
ə Rusiyanın və Gürüstanın təklifləri ilə BMT-
nin T
əhlükəsizlik Şurasının iclasları keçirilsə də, hər hansı bir
s
ənədin qəbuluna nail olunmadı. Çünki Gürcüstan Rusiya
t
ərəfindən işğal olunduğunu bəyan edirdi.
Rusiya is
ə Gürcüstanın hərbi müdaxiləsini Cənubi Osetin
xalqının soyqırımı kimi qələmə verir və öz diplomatiyasında bu
amild
ən geniş istifadə edirdi.
242
ABŞ və bir çox Avropa dövlətləri Rusiyadan Gürcüstan əra-
zisind
əki qoşunlarının çıxarlmasını tələb etdilər. Fransanın vasitə-
çiliyi il
ə avqustun 12-də Rusiya ilə Gürcüstan arasında gücdən
istifad
ə etməmək, qəti olaraq bütün hərbi əməliyyatları dayan-
dırmaq, humanitar yardım üçün azad çıxışın təmin edilməsi, Gür-
cüstan h
ərbi qüvvələrinin daimi diskolasiya olunduqları yerə qayıt-
ması, Rusiya hərbi qüvvələrinin əvvəlki xəttə qaytarılması, Res-
publi
kaların təhlükəsizliyi üçün beynəlxalq zəmanətin yaradılması
m
əsələləri öz əksini tapan sənəd imzalandı.
Bu müharib
ə Rusiyanın təkrar olaraq Gürcüstana hərbi və
siyasi t
əsirini gücləndirdi. Rusiya Cənubi Osetiyaya və Abxaziyaya
qoşun yeridərək Gürcüstana hərbi zərbələr endirməklə, əslində
Q
ərbə, xüsusilə də ABŞ-a öz hərbi və siyasi gücünü göstərmiş
olduğunu nümayiş etdirdi. Rusiya həmçinin Qərbə göstərdi ki,
Rusiyadan yan keçm
əklə Mərkəzi Asiyanın enerjisinin Qərbə
inteqarsiyasında layihələrin qarşısını almaq üçün tranzit rolunu
oynayan Gürcüstana h
ər zaman təzyiq göstərə bilər.
ABŞ-ın Şimali Qafqaz siyasəti
Şimali Qafqazı Rusiya özünün ayrılmaz hissəsi hesab edir.
Bu bölg
ə Rusiyanın ərazisinin 2,1%-ni, əhalisinin 12%-ni təşkil
edir. Şimali Qafqaz ərazisində RF-nın subyektlərini – Adıgey,
Dağıstan, İnquşetiya, Kabarda-Balkar, Qaraçay-Çərkəz, Şimali,
Osetiya-
Alaniya, Çeçenistan Respublikaları yerləşir. Şimali Qafqaz
özünün geosiyasi, geostrateji v
əziyyətinə görə mühüm əhəmiyyət
k
əsb edir. O, Rusiyanın cənub sərhədlərində onun milli maraq-
larının müdafiəsində forpost kimi çıxış edir. Həmçinin bütün
Qafqazı, Orta və Yaxın Şərqi, Mərkəzi Asiyanı əhatə edən geniş
bir m
əkana təsir edəcək vəziyyətdədir.
İndi Şimal Qafqaz Rusiyanın ən münaqişəli ərazisi sayılır. Bu
regionda münaqişələr, separatçılıq, əkstermist əhval-ruhiyyə daha
k
əskin formada təzahür edir. Ona görə də, çoxlarının təsdiq etdiyi
kimi müasir rus dövl
ətinin möhkəmliyi məhz bu bölgədə sınaqdan
keçirilir.
Şimali Qafqazdakı gərginlik və qarşıdurmalara səbəb olan-
faktorlardan biri: onun
əhalisinin çoxmillətli olmasıdır. Burada hər
243
bir mill
ətin özünün tarixi taleyi, mədəniyyəti və mentaliteti vardır.
Bundan başqa, 1944-cü ildə çeçenlərin, inquşların, qaraçayların,
balkarların və kalmukların Orta Asiyaya və Sibirə deportasiya
olunması haqqındakı tarixi yaddaşda münaqişə törədən əlavə amil
kimi ortaya çıxır.
Şimali Qafqazda narahatlıq yaradan səbəblərdən digəri həll
olun
mamış çoxlu sosial-iqtisadi problemlərin olmasıdır. Belə ki,
iqitsadi inkişaf cəhətdən bu bölgə RF-nin ən geridə qalmış
regionlarındandır. Şimali Qafqaz Ümumrusiya sənaye istehsalının
4%-ni verir, real
əməkhaqqı bütövlükdə Rusiyadan 3 dəfə aşağıdır.
Neft v
ə qazçıxarma, neft-kimya, maşınqayırma, kənd təsərrüfatı,
turizm biznesi böhran keçirir. İşsizlik, yaşayış səviyyəsinin aşağı
düşməsi, cinayətkarlıq bu regionda kütlə hala çevrilmşidir. “Çirkli
seçki”l
ər, bir çox rəhbərlərin qohumlarının cinayətlərdə əli olması,
əhalinin təhlükəsizliyinin təmin olunmaması hakimiyyət uğrunda
mübariz
ə və s. regionda sabitliyə ciddi əngəl törədir.
Milli ideyasızlıq Rusiyadakı etnosların birliyini çətinləşdirir.
İmperiya və kommunizm ideallarından məhrum olmuş Şimali
Qafqaz xalqları ideya boşluğuna düşmüşlər. İndi onlar özlərinin
milli-dövl
ət quruculuğuna dair yeni ideya və proyektlər axtarışın-
dadırlar.
Şimali Qafqazdakı geosiyasi vəziyyəti təyin edən ən mühüm
amill
ərdən biri də islam faktorudur. o region xalqlarının dini ideo-
logiyası olmaqla yanaşı, ondan milli ideologiya və millətçilikdə də
baza komponenti kimi heç d
ə az istifadə olunmur.
Dünyanın iri dövlətləri öz sərhədlərinin təhlükəsizliyini təmin
etm
ək üçün ətraflarında yerləşən xırda dövlətləri öz tərəflərinə
ç
əkərək hərbi siyasi və iqtisadi birliklər, ititfaqlar yaratmağa çalı-
şırlar. Bu birliklərə daxil olan dövlətlər böyük dövlətlər üçün təhlü-
k
əsizlik zonaları, qurşaqları rolunu oynayır.
Xırda dövlətləri öz tərəfinə çəkmək üçün iri dövlətlər müx-
t
əlif metodlardan istifadə edirlər. Rusiya əvvəlcə özünün “parçala,
hökm sür!” siyas
ətini həyata keçirərək ətrafındakı xırda dövlət-
l
ərdə milli, etnik münaqişə ocaqları yaradır, onu alovlandırır, sonra
is
ə bölgədə sülhün təminatçısı kimi çıxış edərək kollektiv təhlükə-
Dostları ilə paylaş: |