İlham Əliyevin “Dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrinin
Yüklə 5,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
badəsini son damlaya qədər içməyə, gəndik günahlarına bəraət qazandıran alicənab ideyaları belə atmağa məcbur olacaqdır. O, zahirən parlaq görünən, lakin natəmiz bir vicdanın töhmətləri ilə zəhərlənmiş və əbədi iztirabların, qorxuların bahasına alınmış kiçik nəşələrlə müşayiət edilən bu həyatın burulğanına düşmüşdü: o, Labrüyerin* küçə arxında “Pərişan adam” kimi özünə yataq yeri düzəltmişdi, lakin o da “Pərişan adam” kimi hələlik ancaq paltarını palçığa bulaşdırmışdı. Bir dəfə Byanşon, süfrədən qalxdığı zaman, Rastinyakdan soruşdu: -
Rastinyak cavab verdi: -
Hələ ölməyib, ancaq xınldayır. Byanşon bu cavabı zarafat kimi qəbul etsə də, zarafat deyildi, üzun müddətdən sonra evdə ilk dəfə nahar edən Ejen dinməz- söyləməz xörəyini yeyir və nə isə fikirləşirdi. Şirnini yedikdən sonra öz otağına çəkilmək əvəzinə, yemək otağında madmazel Tayferin yanında əyləşdi. Hərdən bir ona mənalı nəzər salırdı. Kirayənişinlərin bəziləri də hələ süfrədən durmamışdı: kimi qoz sındırıb yeyir, kimi də otaqda var-gəl edərək başladığı mübahisəni davam etdirirdi. Axşamlar, adətən, hər kəs kefi istədiyi zaman öz otağına çəkilərdi: hər şey söhbətin şirinliyindən, yaxud mədənin pis-yaxşı həzm etməsindən asılı idi. Qışda yemək otağı az-az hallarda saat səkkizdən əvvəl boşalardı; odur ki kişilərin çoxluğu sayəsində sükut etməyə məcbur olan dörd qadın bir tərəfə çəkilib yalqız əyləşərdi. O axşam Votren hara isə getməyə tələsirdi, lakin tələbənin məyusluğu onu çaşdırdığından getmədi, qaldı, ancaq Ejen onun getdiyini zənn etsin deyə, tələbənin gözünə görünmə- məyə çalışdı. Votren kirayənişinlər gedəndən sonra da getmədi, qonşuluqdakı salonun bir tərəfində gizləndi. O, tələbənin ürəyindəkini kitab kimi oxumuşdu və qəti dönüş yaranacağını gözləyirdi. Rastinyakın vəziyyəti, doğrudan da, getdikcə ağırlaşırdı. Ehtimal ki, bu vəziyyətdən bir çox gənc xəbərdardır. Məhəbbətdənmi, işvəkarlıqdanmı, hər halda, madam de Nusingen Paris qadın diplo- matiyasının bütün vasitələrindən istifadə edərək, Ejeni həqiqi ehti- rasın bütün həsrətlərini çəkməyə məcbur etmişdi. Vikontessa de Boseanın kuzenini mühafizə etmək üçün özünü cəmiyyət qabağında 159
downloaded from KitabYurdu.org DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
rüsvay etdikdən sonra Delfina yenə də öz ixtiyarını, həqiqətən, Ejenə verməkdə tərəddüd göstərirdi. Halbuki hamı bu ixtiyarın çoxdan onun əlində olduğunu zənn edirdi. Delfina bir ay uzunu Rastinyakın şəhvətini qızışdırdıqdan sonra artıq onun qəlbinə də təsir etmişdi. Bu dostluğun ilk günlərində Ejen özünü üstün zənn etsə də, bir az sonra madam de Nusingen, Paris gənclərinin hər birində iki, ya üç kişiyə kifayət edəcək bütün xeyirli və pis hissləri qızışdırmaqda xüsusi qabiliyyəti olması sayəsində qalib gəlmişdi. Bəlkə, o, bunu qəsdən edirdi? Xeyr, qadınlar ən həyasız yalanlarında belə təbii hissə qapıldıqlarından həmişə səmimi olurlar. Kim bilir, bəlkə də, Delfina əvvəlcə Ejenin üstün gəlməsinə imkan verdikdən və ona qarşı böyük hiss bəslədiyini büruzə verdikdən sonra, artıq öz vüqarını alçaltmamaq fikrinə tabe olaraq, onları bir müddət təxirə salmalı idi. Ehtiras odunda yanarkən belə öz süqut dəqiqəsini uzatmaq, öz gələcəyini təslim etdiyi kişinin qəlbini bir daha imtahandan keçirmək Paris qadınları üçün təbii haldır. Birinci dəfə madam de Nusingenin ümidləri puça çıxmışdı: gənc və xudbin Marseyə bəslədiyi hiss təhqir edilmişdi. Onun etibar etməməyə əsası vardı. Sürətli müvəffəqiyyət Ejeni ədabaza döndərmişdi. Çox ola bilsin ki, hər birinin vəziyyə- tindən asılı olaraq onun hərəkətlərində duyulan hörmətsizlik Delfi- nanın da diqqətini cəlb etmişdi. Onu atan məşuqunun qarşısında uzun müddət alçaldıqdan sonra o, təbii olaraq gənc pərəstişkarının gözlərində yüksəlmək və özünə qarşı hörmət oyatmaq istəyirdi. Ejen də Marse ilə onun arasındakı əlaqədən xəbərdardı. Buna görə Delfina istəmirdi ki, Ejen onun üzərində asanlıqla qələbə çala biləcəyini düşünsün. Bir sözlə, bir gənc əxlaqsızdan, dəhşətli bir məşuqdan, onun hərarətli şəhvətpərəstliyindən qurtulduqdan sonra Delfina məhəbbətin çiçəklənən bağçalarında gəzməkdən böyük həzz alır və təsəlli tapırdı; o, təbiət mənzərələrini heyran-heyran seyr edir, ehtizazına uzun-uzadı qulaq asır, bəkarətli küləyin nəvazişlərinə özünü təslim edirdi. Saxta məhəbbət intiqamını həqiqi məhəbbətdən alırdı. Təəssüf ki, ilk yalan addımlarının gənc qadın qəlbində bir çox ətirli çiçəklər tapdadığını kişilər anlamayınca, bu cür mənasız işlər davam edəcəkdir. Lakin Delfinanın niyyəti nə olur- olsun, o, hər halda, Rastinyakla oyun oynayırdı, həm də sevildiyinə şübhə etmədiyindən və qadınlıq əzəməti könlü istədiyi zaman öz məşuqunun kədərlərinə son qoyacaq dərmanı əlində saxladığından 160 downloaded from KitabYurdu.org həzz alırdı. Rastinyak isə özünə hörmət bəslədiyindən, ilk döyüşünün Delfinanın qələbəsi ilə nəticələnməsini istəmir və ovçu ov mövsümünün açılışı günündə mütləq kəkliyi vurmaq istədiyi kimi, o da inadla öz ovunu təqib edirdi. Mənliyinin təhqir edilməsi, qorxu, məyusluq, səmimi, yaxud uydurma ümidsizlik Rastinyakı bu qadına daha da bağlayırdı. Parisin yüksək cəmiyyəti madam de Nusingeni ona təslim etdiyi halda, onun müvəffəqiyyətləri tanışlığının birinci günündə müvəffəq olduğundan irəli getmirdi. Bəzən qadının işvə- lərində məhəbbətindəki nəşələrdən daha çox sevinc olduğunu anlamayan Ejen axmaqcasına hiddətlənirdi. Qadının məhəbbətlə çarpışdığı dəqiqələr Rastinyaka ilk səmərəsini vermişdi: bu meyvə hələ göy və turş idi, baha qiymətə otursa belə, dadı çox xoş və ləziz idi. Bəzən Ejen cibinin pulsuz, gələcəyinin isə dumanlı olduğunu gördükdə, vicdanına rəğmən, Votrenin təlqin etdiyi varlanmaq imkanını, yəni madmazel Tayferlə evlənməyi düşünürdü. İndi artıq elə bir zaman gəlmişdi ki, pulsuzluq gur səslə bağırırdı; odur ki Ejen bəzən Votrenin nüfuzlu baxışlarına təslim olaraq, istər-istəməz dəhşətli sfinksin hiylələrinin təsiri altına düşməyə başlayırdı. Nəhayət, Puare ilə madmazel Mişono madam Vokeni və madam Kutürü yalqız qoyaraq, üst qata qalxdılar. Madam Kutür sobanın yanında mürgüləyə-mürgüləyə yun əlcəklər hörürdü. Rastinyak bu otaqda arvadlardan başqa kimsə olmadığını zənn edərək, madmazel Tayferə mehriban nəzərlə baxdı. Qız başını aşağı saldı. Viktorina az sükutdan sonra soruşdu: -
Rastinyak cavab verdi: -
Qəmgin olmayan adam tapılarmı? Biz gənclər, hər zaman hazır olduğumuz fədakarlıqlar qarşısında güclü, sadiq məhəbbətlə sevildiyimizi bilsəydik, çox mümkündür ki, qəmgin olmazdıq. Madmazel Tayfer mənalı nəzərlə Ejenə baxdı. -
hisslərinizə əmin
görünə bilərsiniz, lakin heç
zaman dəyişməyəcəyinizə məsul ola bilərsinizmi? Zavallı qızın dodaqlarında incə təbəssüm göründü. Sanki, qəl- bindən doğan bir nur şəfəq kimi onun üzünü işıqlandırdı. Rastin- yakın özü belə qızın qəlbində tüğyan edən hisslərin şiddətindən qorxuya düşdü. 161 downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 5,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|