İlham Mazanlı
Yüklə 3,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İlham A.Mazanlı_________________________________________________________
- KİV millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlərin təkmilləşdirilməsi faktoru kimi
- Azərbaycan xalqına qarşı tətbiq edilən cəza tədbirlərinin isə tarixdə presedenti yoxdur . Azərbaycan torpaqları qonşu müttəfiq
İlham A.Mazanlı_________________________________________________________ 101
hüquqi dövlət prinsipləri ilə qətiyyətlə irəliləyən sivilizasiyalı demokratiyanın təntənəsinə üstünlük verir. 58
Bizim də bölüşdüyümüz kimi, demokratik tranzit dövrünü yaşayan ölkələrin liberal demokratiya yolu ilə inkişafı, vətəndaş cəmiyyətinin qurulması, güclü qeyri- hökumət sektorunun yaradılması, ictimai təşkilatların nüfuzlu koalisiyalarda (xüsusilə də insan hüquqlarının və medianın müdafiəsi sahəsində) birləşməsi, KİV-in dövlət tərəfindən dəstəklənməsi digər sahələrdə olduğu kimi, millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlərin təkmilləşməsi üçün də münbit şərait yaradır. Yuxarıda deyilənlər müasir dünyada (ən azı postsovet və postsosialist məkanı ölkələrində) qeyri-milli, qeyri-etnik bir məsələnin olmadığını bir daha təsdiq edir. Həyat milli müxtəlifliklərin tez bir zamanda aradan qaldırılmasının, silinməsinin mümkünlüyü barədə təsəvvürlərin yanlış olduğunu dəfələrlə sübut etmişdir. Hər bir milli mədəniyyət unikal bir xəzinə, unikal bir təzahürdür. Heç bir milli mədəniyyət digər bir milli mədəniyyətin bənzəri ola bilməz və yaxud da hər hansı bir milli mədəniyyətin əldə etdiyi ən yüksək nailiyyətlər belə başqa bir milli mədəniyyətin uğurlarını əvəz edə və ya da tam dəyişdirə bilməz. Məhz bu cəhət milli mədəniyyətlər
58 İnozemtsev V. “Keçid cəmiyyətlərində demokratiya” mövzusunda Bakıda keçirilmiş beynəlxalq elmi-praktik konfransda çıxışı. “Azərbaycan” qəzeti, 2007-ci il, 25 may. KİV millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlərin təkmilləşdirilməsi faktoru kimi 102
arasında transnasional bərabərliyin və bərabərhüquqluluğun təminatı üçün əsas rolunu oynayır. Milli özünəməxsusluğun əsas əlamətlərindən biri – birincisi dildir. Dil insanlara özünü bu dildə danışanlarla eyniləşdirmək və ya da bu dildə danışmayanlardan fərqlən- dirmək imkanı verir. Ona görə də keçmiş SSRİ xalqlarının dil probleminə diqqətlərinin kəskinləşməsi, “dövlət dili” problemi ətrafında emosional gərginliyin artması, ana dilinin təsir dairəsinin məhdudlaşdırılması ilə bağlı bəzi millətlərin narahatçılığı təbii təzahürlər kimi qiymətləndirilməlidir. Kütləvi informasiya vasitələrinin millətlərarası və dövlətlərarası məsələlərin işıqlandırılması sahəsində metodoloji əsas və təsirli vasitə rolunu məhz ana dili oynayır. Milli-mənəvi mədəniyyətin özünəxas xüsusiyyətləri, tarixi məxəz və mənbələr, folklor, etnik və müasir ədəbi-bədii nümunələr məhz ana dilində yaradılır və ana dili vasitəsi ilə yaşarlı olur. Dil məsələsi həmçinin bəzi ölkələrdə milli və transmilli məqamların qarşılıqlı münasibətlərində, ikidillilik və çoxdillilik məsələsi praktikasında da ciddi problemlərlə müşayiət olunur. Ölkənin ümumi həyatında yaxından iştirak etməyə olan ehtiyac ölkənin daxilində və xaricində vasitəçi dildən (məsələn, MDB ölkələri arasında rus dilindən, Qərb və Şərq ölkələri arasında ingillis dilindən) istifadə məsələsini qoyur. Ümumiyyətlə, dili milli spesifikanın ifadə İlham A.Mazanlı_________________________________________________________ 103
vasitəsi kimi nəzərədən keçirərkən, aşağıdakı hallara mütləq diqqət yetirmək vacibdir:
a) dil xalqın mahiyyətini və məişətini ifadə edir; b) dil milli mənsubiyyəti müəyyən edir; c) dil insanın hansısa milli mədəniyyətə məxsus- luğunu bildirir; d) dili bilməmək insanı onun millətindən və milliyyətindən kənarda qoymamalıdır.
Yuxarıda deyildiyi kimi, Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası imperiyaya qatılmış xalqların bu istiqamətdə mübarizələrini sındırmaq məqsədi ilə ağlasığmaz cəza tədbirləri həyata keçirirdi. İnsan qanı üzərində qurulmuş bolşevik hakimiyyəti, bu hakimiyyəti quran “siyasi mujiklər”, onu qəlibə salınmış çərçivədə idarə edən “xadimlər”, partiya liderləri “kollektivləşməyə”, “qolçomaqlara”, “xalq düşmənlərinə”, dissidentlərə, “milli residivistlərə” və s. qarşı mübarizə adı altında mütərəqqi xalqların (rus xalqı da daxil olmaqla) öndə gedən ziyalılarını məhv edirdilər. Erməni millətindən olan partiya funksionerlərinin cəhdləri ilə Azərbaycan xalqına qarşı
KİV millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlərin təkmilləşdirilməsi faktoru kimi 104
gücləndirilməsi” və “qardaşlıq və dostluq əlaqələrinin dada da möhkəmləndirilməsi” naminə qonşu dövlətlərə də hədiyyə edilirdi. 1955-ci il aprel ayının 23-də Kremldə deputat M.A.Suslovun sədrliyi altında SSRİ Ali Sovetinin Sovet İttifaqı Xarici İşlər Komissiyası ilə Millətlər Şurası Komissiyasının bigə iclası keçirilir. İclasda SSRİ Nazirlər Soveti tərəfidən təsdiq edilmiş və ratifikasiya üçün SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinə təqdim olunmuş SSRİ və İran arasında sərhəd və maliyyə məsələlərinin tənzimlənməsi haqqında 1954-cü il dekabrın 2-də Tehranda imzalanmış Saziş müzakirə edilir. SSRİ ilə İran arasında göstərilən Saziş barədə SSRİ Xarici İşlər naziri, deputat V.M. Molotov məruzə edir. Müzakirələrdə SSRİ Ali Sovetinin Sovet İttifaqı Xarici İşlər Komissiyası ilə Millətlər Şurası Komissiyasının üzv- deputatları iştirak edirlər. İclasda Azərbaycan SSR-in Xarici İşlər naziri M.İ.Əliyev SSRİ Konstitusiyasının 18-ci maddəsinə uyğun olaraq, Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyəti adından SSRİ ilə İran arasında ərazi dəyişikliyi haqqında Sovet-İran Sazişinin həyata keçirilməsinə Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin razılığı barədə bəyanat verməyə müvəkkil olunduğunu bildirir. M.İ.Əliyev əlavə edir ki, dövlət sərhəd xəttinin dəyişdirilməsi nəticəsində Azərbaycan SSR-in bir-neçə on kvadrat kilometrlərlə ərazisinin İrana keçməsinə baxmayaraq, Azərbaycan SSR Yüklə 3,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|