İlham Mazanlı
Yüklə 3,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İlham A.Mazanlı_________________________________________________________
- KİV millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlərin təkmilləşdirilməsi faktoru kimi
İlham A.Mazanlı_________________________________________________________ 105
Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti Sovet İttifaqı ilə İran arasında mehriban qonşuluq əlaqələrinin möhkəmlənməsi marağından çıxış edərək, göstərilən Sazişin ratifikasiya edilməsini dəstəkləyir. M.İ.Əliyev çıxışına davam edərək deyir ki, bizə məlumdur ki, İranda heç də hamı Sovet İttifaqı ilə olan yaxşı əlaqələri qiymətləndirmir və orada milli maraqlara zidd olaraq, bu cür münasibətləri istəməyən qüvvələr var. Bu qüvvələr İranı Yaxın və Orta Şərqdə ABŞ və İngiltərə tərəfindən cəmləşdirilən və Sovet İttifaqına düşmən münasibəti olan bloklarda iştirak etməyə sürükləyirlər. M.İ.Əliyev qeyd edir ki, Sovet İttifaqı qarşısında götürdüyü öhdəliklərə görə, İranın bu cür bloklara qoşulması yolverilməzdir və Sovet-İran Sazişi SSRİ ilə İran arasında mehriban qonşuluq əlaqələrinin möhkəmlənməsinə xidmət edəcəkdir. SSRİ Ali Sovetinin Sovet İttifaqı Xarici İşlər Komissiyasının üzvü N.S.Potoliçev (Belorusiya SSR) Sovet-İran Sazişini böyük dövlətin kiçik ölkələrlə münasibətlərinin vacib məsələlərini bərabərlik əsasında və qarşılıqlı maraqlar nəzərə alınmaqla, danışıqlar yolu ilə həll etməsinin nümunəsi adlandırmışdır. O demişdir ki, belə bir faktın üzərindən də keçmək olmaz ki, bəzi böyük xarici dövlətlər İranı Sovet İttifaqına düşmən olan hərbi-siyasi qruplaşmalara cəlb etmək istəyirlər. Həmçinin İranın özündə də görkəmli mövqeyə malik insanlar var ki, onlar da İranın Yaxın və Orta Şərqdə ABŞ və İngiltərə tərəfindən
KİV millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlərin təkmilləşdirilməsi faktoru kimi 106
yaradılan aqressiv bloklara qoşulmasında maraqlıdırlar. N.S.Potoliçev İranın təhlükəli avantüra yoluna cəlb olunmaması üçün İran hökumətinin və xalqının düşünülmüş və ehtiyatlı yol tutacağına inandığını bildirmişdir. SSRİ Ali Sovetinin Sovet İttifaqı Xarici İşlər Komissiyasının sədri M.A.Suslov bu Sazişi hər iki ölkə üçün qarşılıqlı şəkildə sərfəli adlandırır və beləliklə də SSRİ Ali Sovetinin Sovet İttifaqı Xarici İşlər Komissiyası ilə Millətlər Şurası Komissiyası SSRİ və İran arasında sərhəd və maliyyə məsələlərinin tənzimlənməsi haqqında Sazişin SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti tərəfindən təsdiq olunmasını tövsiyə edir. 59 Zənnimizcə, bu cür qərarın qondarma “erməni soyqırımı” günü ərəfəsində qəbul olunması və bu haqqda məlumatın məhz aprelin 24-də “Известия” qəzetində çap olunması da təsadüfi xarakter daşımır. Paradoks burasındadır ki, Azərbaycan ərazisinin İrana verilməsi haqqında son rəsmi sənəd də iki il sonra yenə də məhz aprel ayında imzalanmışdır. 1957-ci il aprelin 11-də Tehranda İranın Xarici İşlər Nazirliyində SSRİ və İran arasında dövlət sərhədinin demarkasiyası və redemarkasiyası yekun sənədinin imzalanma mərasimi
59 В Комиссиях по иностранным делам Совета Союза и Совета Национальностей Верховного Совета СССР. Газета “Известия”. 1955, 24 апреля, № 97 (11786) İlham A.Mazanlı_________________________________________________________ 107
keçirilir. Sənədi Sovet İttifaqı tərəfdən SSRİ-İran birgə komissiyasının sədri, SSRİ diplomatik nümayəndə heyətinin başçısı P.D.Orlov, nümayəndə heyətinin baş katibi müşavir A.L.Voronin və nümayəndə heyətinin üzvləri polkovnik Y.Q.Jidkov, polkovnik A.A.Sokolov, polkovnik Y.X.Volkov və Azərbaycan SSR hökumətinin təmsilçisi R.R.Həsənov (kimliyi və tutduğu vəzifə barədə məlumat verilmir – İ.M.) imzalayırlar. İran tərəfdən isə sənədi SSRİ-İran birgə komissiyasının sədri, korpus generalı senator A. Cahanbani, nümayəndə heyətinin üzvləri polkovnik A.Teyfuri, polkovnik T.Behnam, polkovnik M.Batiri, mühəndis İ.Hasabəyi və nümayəndə heyətinin baş katibi, müşavir H.Dəryabəri imzalamışlar. SSRİ və İran arasında dövlət sərhədinin demarka- siyası və redemarkasiyası yekun sənədinin imzalanması haqqında Sovet-İran kommünikesində (rəsmi məlumat) 60
dəqiqləşdirilməsi üzrə aparılan işin müvəffəqiyyətlə başa çatması nəticəsində SSRİ-İran-Türkiyə və SSRİ-İran- Əfqanıstan sərhədləri boyunca 2000 km.-lik məsafədə bütün ərazilər dəqiq müəyyənləşdirilir, sərhəd nişanları ilə işarələnir, xüsusi sənədlərdə ətraflı təsvir edilərək xəritələrə
60 Советско-Иранское коммюнике о подписании итоговых документов демаркации и редемаркации государственной границы между СССР и Ираном. Газета “Правда”, 1957, 13 апреля. KİV millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlərin təkmilləşdirilməsi faktoru kimi 108
köçürülür. Beləliklə, onlarla kvadrat kilometr əzəli və tarixi Azərbaycan torpaqları qondarma “erməni soyqırımı” günü ərəfəsində başqa dövlətə hədiyyə edilir. İmzalanma mərasimində səslənən çıxışlardakı bəzi məqamlar tədqiq etdiyimiz problematika baxımından diqqətimizi xüsisilə cəlb edir. İran nümayəndə heyətinin başçısı, korpus generalı senator A.Cahanbani çıxışında deyir ki, o, ikiillik gərgin zəhmətdən sonra iki dövlət arasında sərhədlərin demarkasiyası və redemarkasiyası üzrə işin başa çatmasına və səmimi dostluq şəraitində hər iki tərəfin müvəkkil edilmiş təmsilçiləri tərəfindən yekun protokolun imzalanmasına hədsiz dərəcədə şaddır. General A.Cahanbani yekun sözündə “sərhəd məsələlərinin müvəffəqiyyətlə həll olunmasının iki dövlət arasında hələ lap qədim dövrlərdən mövcud olan tarixi qarşılıqlı münasibətlərin möhkəmlənməsinə xidmət edəcəyinə, mehriban qonşuluq münasibətlərinin və hər iki tərəfin xalqları arasındakı dostluğun gələcəkdə daha da möhkəmlənəcəyinə əmin olduğunu bildirir.” 61
SSRİ Xarici İşlər nazirinin birinci müavini V.V.Kuznetsov cavab nitqində bu gün SSRİ və İran arasında dövlət sərhədinin demarkasiyası və
61 Подписание итоговых документов демаркации и редемаркации государственной границы между СССР и Ираном. Газета “Правда”, 1957, 13 апреля. Газета “Правда”, 1957, 13 апреля.
Yüklə 3,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|