81
81
diqqət yetirilmir və əvəzində mənasız bir şey
həddindən artıq dəyərləndirilir. əli (ə) buyurdu:
«Məncə islam, xalq arasında tərs üzü geyilmiş bir
kürk vəziyyətinə düşəcəkdir.»
Kürkün tərs üzü geyildiyi kimi, islamı da əksinə
təbliğ edəcəklər. İnsan kürkün tərs üzünü geysə
nəinki qızışmaz, üstəlik gülünc bir görkəmə də
düşər.
Müsəlmanların nəzərincə əmr be məruf və nəhy
əz münkərin dəyəri müxtəlifdir. Bu məsələni
müsəlman alimlərinin nəzərincə izah edirik. Bu
alimlər əmr be məruf və nəhy əz münkər
qanununun mahiyyəti barəsində elmi mübahisələr
aparmış və onun qiymətini müəyyənləşdirmişlər.
Lakin qeyri-müstəqim mübahisələrdən də əmr be
məruf və nəhy əz münkərin dəyərini anlamaq olar.
Rəsuli-əkrəm buyurdu:
“əgər insan islamda bir-biri ilə zidd olan iki
mühüm
işlə
rastlaşarsa,
onların
daha
əhəmiyyətlisinə
əməl
edib,
başqasını
tərk
etməlidir.”
Məsələn: əgər siz qəsb olunmuş yerdə birisinin
suya düşüb boğulmasını gördükdə nə etməlisiniz?
İcazəsiz başqasının torpağına daxil olmaqla suda
boğulanı xilas etmək olarmı? Birinci iş haram,
82
82
ikincisi isə vacibdir. Nə etməli? Qəsb olunan yerə
daxil olub boğulan şəxsi xilas etməli və ya öz
yerimizdə dayanıb qəsbi yerə ayaq qoymamalı və
bir insanın suda qərq olmasına laqeyd halda
baxmalıyıqmı? Burada hər iki mövzuya hörmətlə
yanaşmalıyıq: İbni əsir bir hədisin haqqında belə
deyir:
əgər bir məsələ xalqın xeyrinə və bir nəfərin
zərərinə olsa, xalqın xeyrini bir nəfərin zərərindən
üstün tutmalıyıq.
İbni əsirin dediyi söz, böyük məsləhətin kiçik
məsləhətə üstün gəlməsinin bir nümunəsidir və bu
hədisi ancaq bir mövzuya həsr etmək olmaz.
1-özgənin malının hörmətini saxlamalıyıq;
2-Nəfs
və
canın
hörməti
həmişə
malın
hörmətindən üstündür, demək malı cana fəda
etməliyik, belə bir vəziyyətdə qəsbi yerə daxil
olmağımız nəinki günah sayılmır, üstəlik Allahın
əmrini yerinə yetirdiyimizə görə savab da hesab
edilir.
əmr be məruf və nəhy əz münkər barəsində
yaranan sual budur ki, bu iki vəzifənin hədd-
hüdudu hara kimidir? əmr be məruf və nəhy əz
münkər etmək istəyən şəxs hara kimi irəliləməlidir?
Heç bir təhlükə qarşısında olmadığımız halda
83
83
tənbəllik
etməyərək
ilahi
vəzifəni
yerinə
yetirməliyik. İnsan əmr be məruf və nəhy əz
münkər edərsə malına zərər dəyəcəyini, həyatını
itirəcəyini, öz ailəsinin ölüb və ya əsir olacağını
yəqin bilsə nə etməlidir? Belə bir vəziyyətdə:
“Canımız,
malımız,
abrımız,
heysiyyətimiz
təhlükədədir”-deyə bu ilahi vəzifədən boyun qaçıra
bilərikmi? İslam, möminin abır və canına son dərəcə
əhəmiyyət verir, siz bədəninizi heç bir səbəb
olmadan azacıq cızmağa belə haqlı deyilsiniz,
qalmışdı ki, canınızı təhlükəyə salasınız. Şübhə
yoxdur ki, insan öz canını təhlükəyə salmamalıdır.
Quran buyurur:
“öz əlinizlə özünüzü təhlükəyə atmayın.”
Çoxlu borcunuz olsa, yaxud öz eşqinizdə
müvəffəq olmasanız da özünüzü damdan yerə
atmağınız düzgün deyildir. Quran sui-qəsd
barəsində açıq-aşkar buyurur:
“Qəsdən özünü və ya başqasını öldürən şəxsin
cəzası cəhənnəmdir, o, həmişəlik cəhənnəmdə
qalmalıdır.”
öz canlarının ixtiyar sahibi olduğunu təsəvvür
edənlər yanılırlar. əlinizdə olan mal təkcə sizin
özünüzün deyildir, ilk mərhələdə cəmiyyətin, sonra
isə sizindir. Siz ondan istifadə etməkdə azadsınız,
84
84
amma israfdan çəkinməlisiniz. Siz deyə bilməzsiniz
ki, öz malımdır, könlüm istədiyini edərəm, israf
edib çölə tökərəm. Könlüm istəsə paltarımı cırar,
meyvəni də xarab edib çölə tökərəm və... xeyr! İslam
heç kəsə belə bir haqqı vermir. Mal, can, abır, hamısı
möhtərəmdir.
Məgər
ictimaiyyətdə
özünüzün
töhmətlənməyinizə və hörmətdən düşməyinizə
sbəb olan bir iş görə bilərsinizmi?
əlbəttə bizim məqsədimiz bu mövzuların
üzərində
mübahisə
aparmaq
deyildir.
Söz
burasındadır ki, görəsən insan əmr be məruf və
nəhy əz münkər uğrunda öz can, mal və varından
keçə bilərmi?
Peyğəmbər (s) buyurmuşdur:
“Bir-birilə zidd olan iki dəyərli mövzu ilə
rastlaşdıqda naçar olaraq kiçiyi böyüyə fəda
etməliyik.”
Bəzi islam alimlərinin nəzərincə insan özünə bir
zərər yetişəcəyindən qorxmayınca əmr be məruf və
nəhy əz münkər edə bilər, amma ciddi bir təhlükə
ehtimal verildikdə bu fikirdən daşınmalıdır.
Bəziləri isə deyirlər ki, əmr be məruf və nəhy əz
münkər bu mövzulardan daha mühümdür. Biz hər
şeydən əvvəl əmr və nəhy etdiyimiz məsələlər
85
85
haqda
düşünməli
onların
əhəmiyyətini
öyrənməliyik. Məsələn, küçəni zibilləyən şəxsi bu
işdən çəkindirdikdə nalayiq sözlər eşidəcəyimizi
ehtimal etsək, öz fikrimizdən daşınmalıyıq.
Bəzən, əmr və nəhy etdiyimiz məsələnin
əhəmiyyəti can, mal, abır və heysiyyətdən qat-qat
çoxdur. Məsələn, Quranın təhlükəyə düşməsini
müşahidə etdikdə, vaxtı itirmədən əmr be məruf və
nəhy əz münkər etməliyik. Quran aşkar şəkildə
buyurur:
«Peyğəmbərlərin
məqsədi
bəşər
ictimaiyyətində ədalət yaratmaqdır.»
Quran yenə də buyurur:
“And olsun ki, biz peyğəmbərlərimizi açıq-aşkar
dəlillərlə [möcüzələrlə] göndərdik. Biz onlarla
birlikdə [Allahın hökmlərini bildirən səmavi] kitab
və ədalət tərəzisi [şəriət] nazil etdik ki, insanlar [bir-
biri ilə] ədalətlə rəftar etsinlər.”
Rəsuli-əkrəm buyurdu:
“Zülm və sitəm əsasında bərpa olunan
ictimaiyyətlərin heç birisi artıq yaşamayacaqdır.”
İslam,
müsəlmanların
birliyinə
olduqca
əhəmiyyət verir. Allah-təala Quranda buyurur:
“Hamınız bir yerdə Allahın ipindən [dinindən]
möhkəm yapışın və bir-birinizdən ayrılmayın.”
Dostları ilə paylaş: |