Imom Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil al-Buxoriy va Muhammad ibn Ali Hakim at-Termiziydir

Al-Moturidiy ijodining uchinchi yoʻnalishi musulmon huquqi boʻlib, u ikki kitob “Qonunlar manbai”) va “Kitob al-jadal” (Dialektika haqida kitob)ni bagʻishlagan.
Alisher Navoiy al-Moturidiyning ilmiy-intellektual salohiyatini e’tirof etgan holda “Nasoyim al-muhabbat” (“Muhabbat zarbalari”) asarida “ Shayx Abu Mansur al-Moturidiy o‘z davri ilm-fanining buyuk bilimdoni edi, deb yozadi. Ulamolar uni “Muazzinlar sultoni” deb atashgan.
Shunday qilib, biz shunday xulosa qilishimiz mumkinki, Moverannahrning serhosil zamini dunyoga o‘zining tabiiy-ilmiy, mantiqiy, diniy-falsafiy izlanishlari va izlanishlari bilan jahon sivilizatsiyasi rivojiga ulkan hissa qo‘shgan alloma va mutafakkirlarning butun bir galaktikasini berdi. Bu viloyatning deyarli barcha shahar va qishloqlari o‘zining ulug‘vor o‘g‘lonlari, Xorazm, Samarqand, Buxoro, Nasaf, Toshkent, Farg‘ona, Marg‘ilon, Termiz, Shahrisabz va boshqa joylardan ko‘chib kelgan muhojirlar tufayli shuhrat qozongan. Ular ilm-fan, she'riyat va musiqa, madaniyat, ilohiyot, tibbiyot, harbiy ishlar va me'morchilik sohalarida o'zlarini ajralib turdilar.
Darhaqiqat, aynan ular dunyo olimlari va tarixchilarining o‘sha olis davrni ma’naviy Sharq Uyg‘onish davri deb atashlariga sabab bo‘lmoqda. Biz esa uning qonuniy merosxo‘rlari xalqlarga qonunbuzarlik va madaniyatsizlik, jismoniy va ma’naviy qashshoqlik va qoloqlik olib kelayotgan mashhur “Islomiy davlat”ni yaratishga urinayotgan Yaqin Sharqning yangi paydo bo‘lgan soxta olimlari yo‘l-yo‘riqlariga ergashishimiz kerakmi? Javob aniq!
A.XODJAEV