In correction exercises spoken speech of

www.novateurpublication.com 
8 
tizimli- funktsional modelida nutq shaklanishi va harakatning o`zaro bog`liqligi 
haqidagi ilmiy asoslangan faktlarni ko`ris h mumkin.
9
Mahalliy olomlarimizdan MuminovaL. R. , F. U. Kodirova, V. A 
Nazarova, Z. Mamarajabova, R. R.Rustamova, G. S. Abdullaevalar 
maktabgacha va maktab yoshidagi kar va zaif eshituvchi bolalarning nutqini 
rivojlantirish borasida tadqiqot ishlarini olib borganlar.
U. Yu. Fayzievaning “ Zaif eshituvchi bolalarni savodga o’rgatishning 
nazariy asoslari” ; D. A.Nazarovaning “Maktabgacha yoshdagi zaif eshituvchi 
bolalar nutqini rivojlantirish”; Z .Mamarajabovaning “Eshitishida nuqsoni
bo’lgan bolalar bog’langan nutqini o’stirish yo’llari” F.U.Qodirovaning “Kar va 
zaif eshituvchi bolalar og’zaki nutqini shakllantirish” ; R Rustamovaning 
“Boshlang’ich sinflarda zaif eshituvchi o’quvchilar nutqining grammatik 
qurilishi” hamda G. S. Abdullayevaning 
10
Eshitishida nuqsoni bor bolalarning og’zaki nutqini shakllantirishda yaxshi 
samara beruvchi yana bir metodika bu “Fonetik ritmika” maxsus metodikasi 
hisoblanadi. Mazkur metodikadan foydalangan holda eshitishida nuqsoni bor 
bolalarning og`zaki nutqini shakllantirish va rivojlantirishda o`sish dinamikasi 
kuzatildi 
11
Fonetik ritmika bu maxsus mashqlar to`plami bo`lib, unda nutq va 
harakat uyg`unlashtirilgan holatda nutqiy materialni (tovush, bo`gin, matn ) 
umumiy tana (qo`l, barmoqlar, oyoq, bosh va korpus ) harahatlari bilan 
uyg’unlashtirgan holda talaffuz etishdir . Ushbu metodikani rus pedagog 
olimlari Pfafenrod va Vlasovalar yaratib ketgan bo`lib, shu jumladan Г. А.
Волкова, Т. М. Гребенко va boshqalar ushbu metodikani ilgari surganlar.
Hozirda Rossiya va bir qancha xorijiy davlatlar amaliy surdopedagogikasida
eshitishida muammosi bo`lgan bolalar og`zaki nutqini shakllantirish va 
rivojlantirishda samarali metodikalardan biri sifatida foydalanilayotgani 
9
(Основы нейропсихологии А. Р. Лурия 2003 год)
10
Г. С. Абдуллаева
« 
Tехнология коррекционно-развивающей работы с глухими учащимися 1-2 классов 
по формированию и развитию слухового восприятия и произношения» Диссертация -. г Чирчик – 2012 
11
Korreksion mashg`ulotlarda eshitishida nuqsoni bor bolalar og`zaki nutqini fonetik ritmika orqali rivojlantirish 
texnologiyasi (0-1 sinflar misolida) O.S.Ishmatova magistrlik dissertatsiyasi. Chirchiq -2022. (64-67 betlar)

---