İpek yolu è ипек йолу реäАÊсийа ùейяти: Аêèô Ìóñàéåâ
Yüklə 2,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
n İPƏK YOLU n 2/2014 AZƏRBAYCAN UNİVERSİTETİ 92 ölkəmiz üçün də çox aktualdır, belə ki, respublikanın neft-qaz potensialının inkişafı həm dünya, həm də respublika daxili enerji təhlükəsizliyi probleminin həllinin təmin edilməsində əhəmiyyətli rol oynayaraq cəmiyyətin sosial-iqtisadi sabitliyinin təmin edilməsində vacib amil olaraq bütövlükdə Azərbaycan iqtisadiyyatının, o cümlədən, regionların iqtisadiyyatının inkişaf etdirilməsinin təminatçısı kimi dəyərləndirilir [3;53]. Ölkənin neftqazçıxarma sənayesinin texniki-texnoloji yeniləşdirmə üzrə perspektiv inkişaf istiqamətlərinin hazırlanmasında ictimai istehsalda enerji resurslarının daimi artan istehlakı və istehsalı, sənaye sahələrinin tələbatlarının ödənilməsində enerji resurslarının, enerji daşıyıcılarının və enerji qurğularının qarşılıqlı əvəz etməklə istifadəsi, enerji resurslarının is- tehsalının yüksək səmərəlilik səviyyəsi, onların paylaşdırılmasının mərkəzləşdirilməsi, enerji resurslarının istehsalının həm sənaye, həm də qeyri-sənaye sahələri üzrə istehlakına müvafiq təmin edilməsi, əsas fondlara investisiya qoyuluşunun sahə strukturunun istehsalın xarakterinə uyğun tərtib edilməsi və innovasiya yönümlü texnika-texnologiyanın tətbiqinin təmin edilməsi, regionların və ərazilərin infrastrukturunun inkişafında bu tədbirlərin təsirinin qiymətləndirilməsi amillərini nəzərə alınaraq tətbiq edilməsi innovasiyaların tətbiqinin və səmərəliliyinin səviyyəsini dəyərləndirməyə imkan verər. Qeyd etdiyimiz kimi ölkə sənayesinin tərkib hissəsi və başqa sahələrin inkişafının təmi- natçısı olan neft və qaz yataqlarının işlənməsinin iqtisadi göstəricilərinin səviyyəsi fəaliyyətdə olan fondun məhsuldarlığı, neftqazçıxarma müəssisələrində innovasiya texnologiyalarının tətbiqindən çox asılıdır. Bu məqsədlə neft və qaz hasilatının tənzimlənməsi və artırılması üçün neftqazçıxarma sənaye müəssisələrinin fəaliyyətdə olan texnika - texnologiyalarının yeniləşdirilməsi məqsədilə hər bir müəssisə üzrə innovasiya yönümlü texnologiyaların tətbiqi istiqamətində Tədbirlər Planının hazırlanması və onun maliyyə təminatının müəyyən edilməsi yeni texnologiyaların daimi səmərəli yeniləşdirilməsini zəruri edər. Xüsusi olaraq qeyd etmək lazımdır ki, ölkə iqtisadiyyatının bütün sahələrinin inkişafında müstəsna əhəmiyyətə malik olan yanacaq-enerji kompleksinin inkişaf istiqamətləri yeni Neft strategiyasında müəyyən edilmiş və onun həyata keçirilməsində mühüm rola malik olan “Azərbaycan Respublikasının yanacaq-enerji kompleksinin inkişafı (2005-2015-ci illər) üzrə Dövlət Proqramı”nda neftqazçıxarma sənaye müəssisələrində innovasiya yönümlü yeni texnika-texnologiyanın tətbiqi üzrə çox mühüm işlər həyata keçirilir. Belə ki, neftqazçıxarma sənayesinin müasir vəziyyəti və perspektiv inkişafının tədqiqi göstərir ki, bu sahənin sürətli inkişafının təmin edilməsi son nəticədə ölkə sənayesinin beynəlxalq standartlara müvafiq yenidən qurulmasında və yeni sənaye müəssisələrinin yaradılmasında xüsusi əhəmiyyətə ma- likdir [1]. Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanın neftqazçıxarma sahəsinin inkişafında ölkənin yanacaq-enerji kompleksinin ən vacib tərkib hissəsi olan neft-qaz hasilatı və emalı sahələrinin prioritet istiqamətlərinin inkişafına yönəldilmiş “Azərbaycan Respublikasının yanacaq-enerji kompleksinin inkişafı (2005-2015-ci illər) üzrə Dövlət Proqramı”nda nəzərdə tutulmuş təd- birlərin, o cümlədən innovasiya yönümlü texnologiyaları üzrə tədbirlərin müəyyən edilmiş icra müddətinə müvafiq həyata keçirilməsi öz növbəsində ümumilikdə ölkə iqtisadiyyatının sahələrinin dinamik inkişafını təmin etmişdir. AZƏRBAYCAN UNİVERSİTETİ 93 n İPƏK YOLU n 2/2014 Yuxarıda qeyd edilən istiqamətlər üzrə sənaye müəssisələrinin iqtisadiyyatın bütün sahələrinin inkişafında müstəsna və həlledici əhəmiyyətə malik olan yanacaq-enerji kompleksində məqsədyönlü islahatların aparılması, Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunun karbohidrogen yataqlarının işlənməsini təmin edən Əsrin müqaviləsinin bağlanılması və bunun nəticəsində böyük həcmdə xarici investisiyanın cəlb edilməsi bütün sahələrinin yenidən qurulmasını və əsasən də neft-qaz sənaye müəssisələrinin texniki-texnoloji ye- niləşdirilməsini təmin etmişdir. Həyata keçirilən bu tədbirlərin məntiqi nəticəsi olaraq Neft- Qaz hasilatı sahəsinin yenidənqurulması və inkişafını təmin etmək məqsədilə ölkə prezidenti İlham Əliyevin müvafiq sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının yanacaq- enerji kompleksinin inkişafı (2005-2015-ci illər) üzrə Dövlət Proqramı”nda nəzərdə tutulan tədbirlərin həyata keçirilməsi sənaye müəssisələrində innovasiya yönümlü texnika və texnologiyanın tətbiq edilməsində xüsusi əhəmiyyətə malik olmuşdur. Bunlar ilə yanaşı nəzərə almaq lazımdır ki, “Azərbaycan Respublikasının yanacaq-enerji kompleksinin inkişafı (2005-2015-ci illər) üzrə Dövlət Proqramı”nın icrası ilə əlaqədar ARDNŞ hazırladığı İş Planında Neft və Qaz sənayesində geologiya, geofizika və geoloji kəşfiyyat, Neft və Qaz yataqlarının işlənilməsi, Neft və Qaz hasilatı, Neft emalı və Yanacaq-Energetika Kompleksinin idarə olunmasına istiqamətləndirilmiş innovasiya yönümlü çox zəruri tədbir- lərin yerinə yetirilməsi nəzərdə tutulmuş və hal-hazırda bu tədbirlərin həyata keçirilməsi icra müddətinə müvafiq təmin edilərək sahənin beynəlxalq standartlar səviyyəsində yenidən qurulmasını və müasir sənaye müəssisələrinin yaradılmasını təmin etmişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, ölkənin neft-qaz sektorunun dünya standartlarına tələblərinə mü- vafiq inkişaf etdirilməsini təmin etmək məqsədilə ARDNŞ-də mütəmadi olaraq innovasiya yönümlü texnika-texnologiyanı özündə əks etdirən çox mühüm və əhəmiyyətli Proqramlar, İş və Tədbirlər Planı hazırlanır və onların həyata keçirilməsi təmin edilir. Belə ki, yanacaq- enerji kompleksinin perspektiv inkişafını təmin etmək məqsədilə 2011-ci ildə şirkətdə çox mühüm əhəmiyyətə malik olan “ARDNŞ-nin 2025-ci ilə kimi strateji inkişafına dair Kompleks Planı” hazırlanmış və bu Planda şirkətin fəaliyyət sahələri, o cümlədən neftqazçıxarma müəssisələrinin texniki-texnoloji yeniləşdirilməsi sahələrinin daha da genişlədirərək inkişaf etdirilməsində vacib və zəruri tədbirlərin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur. Xüsusi olaraq nəzərə almaq lazımdır ki, ölkə iqtisadiyyatının davamlı inkişaf is- tiqamətlərini müəyyən edən “Azərbaycan-2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasında yuxarıda qeyd olunan Kompleks Planda əks olunan şirkətin prioritet strateji məsələləri olan neftqazçıxarma, neft emalı, neft-kimya sənayesinin modernləşdirilməsi və inkişaf tədbirləri öz əksini tapmışdır [2]. Yuxarıda qeyd olunanlara və Neft-Qaz Kompleksi müəssisələrində texniki-texnoloji ye- niləşdirmənin tədqiqatı istiqamətində aparılan təhlil nəticəsində bu sahədə innovasiya yönümlü texnologiyanın tətbiqinin səmərəliliyini daha da artırmaq məqsədilə aşağıda qeyd olunan təkliflərin həyata keçirilməsi məqsədə müvafiqdir: • Ölkənin sənaye müəssisələrində innovasiyalı iqtisadiyyatın mərhələlərlə qurulmasını, onun əlaqələndirilməsini və həyata keçirilməsini təmin edən “sahə üzrə inno- vasiyaların müəyyənləşdirilməsi və həyata keçirilməsinin Kompleks Tədbirlər Planı”nın hazırlanması; Yüklə 2,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|