İQTİsadiyyati
Yüklə 119,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı ‐ 334 ‐ Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı Əlvida, proletariat! * Əkbər Eldaroğlu (Paris iğtişaşlarına epiloq) Oktyabrın 27‐də Parisdə pasport yoxlaması sırasında poli‐ sin təqibindən qaçmağa çalışan iki Şimali Afrika əsilli gəncin yüksək gərginlikli transformatorda gizlənərkən həyatını itir‐ məsi və bir nəfərin ağır yaralanması insanlarda illərdən bəri yığılan qəzəbi küçələrə daşıdı. Bu hadisələr əslində uzun illər həll edilməmiş problemlərin üst‐üstə toplanmasının və yaban‐ çılara ögey münasibətin nəticəsiydi. Fransanın daxili işlər na‐ ziri Sarkozinin mitinqçilər haqqında təhqiramiz ifadələr işlət‐ məsi, ardından da məscidlərin birinə bomba atılması hadisələ‐ rin daha idarəolunmaz xarakter almasına səbəb oldu. Daxili işlər nazirinin açıqlamaları dünyanın bəzi ölkələrində Avropa Birliyində feodal düşüncə tərzinin yenidən təzahürü kimi də xarakterizə edildi. Baş verən hadisələr ölkələrin müasir çağda yalnız təbii fə‐ lakətlərlə deyil, sosial fəlakətlərlə (işsizlik) də yıxıla biləcəyini gözlər önünə gətirdi. Ən maraqlı cəhət isə bu hadisələrin Av‐ ropanın aparıcı dövlətlərindən biri olan Fransada baş vermə‐ sidir. Fransa həyata keçirdiyi inqilablarla, sadəcə, öz ölkəsində deyil, bütün dünyada insanlara siyasi, iqtisadi və mədəni haqları qazandıran bir ölkə olub. Amma bu dəhşətli hadisələrin görünməyən tərəfi də var. Sənaye inqilabının lokomotivi olan Fransa bilgi çağına keçiddə ləngiyir. Ötən əsrin 80‐ci illərində Avropada Tetçerin, Ameri‐ kada isə Reyqanın təşəbbüsü ilə yeni iqtisadi siyasət gündəmə gətirildi. Bu siyasət əsasən iqtisadiyyatda dövlətin payının * 30 noyabr 2005. ‐ 335 ‐ Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı azaldılmasına, bazar iqtisadiyyatının daha da gücləndirilməsi‐ nə dayanırdı. Sərbəst bazar iqtisadiyyatına alternativ olan sis‐ temlər yavaş‐yavaş səhnəni tərk etməyə başladılar. Artıq müəyyən edilib ki, ən çox korrupsiyaya uğrayan öl‐ kələr, ən çox dövlətçi iqtisadiyyata malik olan ölkələrdir. Əs‐ lində bu gün Fransanın özü Avropanın ən dövlətçi iqtisadiy‐ yatlarından biri hesab edilir. Bununla paralel olaraq informasi‐ ya və telekommunikasiya texnologiyalarında baş verən sürətli inkişaf iqtisadi paradiqmaları da dəyişdirir. Böyük fabriklərin yerini qutu boyda kompüterlər əvəz edincə, yeni işsizlər ordu‐ su da yaranır. Haradasa qol gücünə olan tələb hər gün azalır, yüksək ixtisaslı mühəndislərə tələbat artır. Fransada 10 il əv‐ vəl bir araşdırma mərkəzi fransızlara “Özünüzü hər hansı so‐ sial sinfə aid edirsinizmi?” sualı ilə müraciət etmiş respon‐ dentlərin 50 faizi bu suala “bəli” cavabını vermişdi. Bu gün isə hər 2‐3 fransızdan biri özünü hər hansı sosial sinfə aid edir. Bu, əslində inkişaf etmiş ölkələrdə olduğu kimi, Fransada da işçi sinfinin ortadan qalxdığını göstərir. Fransa Avropada ən böyük işsizlik (10%) səviyyəsinə sahib olan ölkələrdən biridir. Bu ölkə öz işsizləri ilə bacara bilmədiyi halda, Afrika və ərəb ölkələrindən gələn işsizlər vəziyyəti da‐ ha da dramatikləşdirir. Bunların da əksəriyyəti təhsilsiz insan‐ lardır ki, bu insanlara olan tələb hər gün azalır. Ayrıca da bu işsiz insanlar dövlət üçün ağır bir maddi yükə də çevrilir. Bir tərəfdən də Almaniya Hindistandan kompüter mühəndisləri idxal edir. Hadisələrin alovlandığı ərazilərdəki gəlmələrin 50%‐dən çoxunu 20 yaşdan aşağı gənclər təşkil edir ki, onların da 45%‐i işsiz insanlardır. Gənclər üçün baş verən hadisələr işsizliyin doğurduğu cansıxıcı həyatda macəradan başqa bir şeyə bən‐ zəmir. ‐ 336 ‐ Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı Fransa indi bilgi çağına keçidin sancılarını yaşayır. Əslində sənaye inqilabı yavaş‐yavaş gerçəkləşmişdi və aqrar ölkələrə sənaye çağına uyğunlaşmaq üçün zaman tanımışdı. Bilgi çağı‐ nın ruhu isə sürətə dayanır və bu çağ yaratdığından daha çox iş yeri yox etməkdədir. Modern istehsal işçi əməyinin yerini əvəz edir. Bu çağda istehsalın əsas amili rolunda bilgi çıxış edəcək. Bu da bilgili və təhsilli insanlara tələbatı artırır. Çünki artıq təhsil işsizliyi ortadan qaldıracaq tək çarə kimi görülür. Təhsilsiz və işsiz insanlar isə Fransada olduğu kimi, dünyanın hər yerində potensial təhlükə mənbəyi kimi qalacaqlar… ‐ 337 ‐ Yeni Dünyada Yeniləşən Azərbaycan İqtisadiyyatı ‐ 338 ‐ Yüklə 119,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|