20
FOND BOZORI INDEKSLARI
MUSTAQIL FAOLIYAT
Fond bozori (ingl.
“stock market”
) – bu moliya bozorining qimmatli
qog‘ozlar sotiladigan turi bo‘lib, bunday qimmatli qog‘ozlarning eng
ko‘p tarqalgani aksiyalardir.
Fond bozorining eng muhim institutlari – fond birjalaridir.
Ommaviy axborot vositalaridan “Nyu-York
fond birjasida indekslar
keskin ko‘tarildi
”
, yoki
aksincha,
“tushdi”
degan xabarlarni eshitganmiz.
Bunda ko‘pincha Dou-Jons, Nikkey, Daks, Xang Seng kabi indekslar
nomlari tilga olinadi. Bu indekslar nimani ifodalaydi?
Birinchi indeksni amerikalik Edvard Jons va Charlz Dou o‘ylab
topishgan. Ular Nyu-York fond birjasida AQSHning eng yirik 12 ta
korxonasi aksiyalari narxlarining o‘rta
arifmetik qiymatidan indeks
hisoblab chiqarishgan va buni Dou Jons (Dow Jones) indeksi deb
atashgan. O‘shandan buyon bu indeksni hisoblash tartibi ancha o‘zgardi,
mukammallashdi. Hozir bu indeksga kiradigan korxonalar soni 30 taga
yetdi. Bu indeksga eng mashhur Coca-Cola, IBM, Intel, General Motors
kabi kompaniyalar kiradi.
Iqtisodiy vaziyatni tahlil qilish uchun birja indeksi ko‘rsatkichining
o‘zi
muhim emas, balki bu ko‘rsatkichning o‘zgarishi muhimdir.
Masalan, birja indeksi o‘sayotgan bo‘lsa, demak, bu indeksga
taalluqli korxonalar aksiyalari qimmatlashayotgan, ya’ni iqtisodiyotning
shu sohasida o‘sish ro‘y berayotgan bo‘ladi. Agar, aksincha, indeks
pasaysa, ushbu sohada ham pasayish yuz berayotgan bo‘ladi. Shunday
indekslar borki, ular nafaqat iqtisodiyotning muayyan sohasini, balki
butun mamlakat iqtisodiyotining ahvolini aks ettirib turadi. Masalan,
S&P 500 indeksiga AQSHning eng yirik 500 ta kompaniyalari kiradi
va ular iqtisodiyotning barcha sohalarini qamrab olgan. Demak, bu
indeksning o‘zgarishi butun AQSH iqtisodiyotidagi o‘zgarishlarni o‘zida
aks ettiradi.
Internetdan: 1. Muayyan kompaniya aksiyalarining
joriy qiymatini va
uning kunlik o‘zgarishini aniqlang.
2. Yuqorida nomlari aytilgan indekslarning joriy qiymatini va bir
kunlik o‘zgarishini aniqlang.
3. Toshkent Respublika fond birjasida muayyan korxona aksiyasining
joriy qiymatini va uning kunlik o‘zgarishini aniqlang.
Dostları ilə paylaş: