Isa h seynov. Se[ilmi] Wswrlwri Bak\ 1988 Q\rx ikinci ildw me]wdw "q\r\c\ batalyon" ad\nda silahl\ dwstw tw]kil edilmi]di

13

- &z^mw niyw baxm\rsan, baba?

Qoca, yava], amma inadl\ hwrwkwtlw o`lunun wlini kwnara itwlwdi, heyrwtli bir y^ng^ll^klw k^rwyini

yerdwn  qald\r\b  aya`a  durdu,  g=vdwsinin  b^t^n  wzwmwtilw  dikwlib,  nwhaywt,  o`luna  baxd\.  Sonra

yenw ^z^n^ kwnara [evirdi.

- Hw, gwlib [\x\bsan…

- G=rd^y^n kimi, gwlib [\xm\]am, baba.

- Mwn gwlinimi gwtirib qoymu]am evimw!

Nw?! Zwlimxan wvvwlcw he[ nw anlamad\. “Xo] gwldin” wvwzinw deyilwn bu h=kml^ s=zlwrin mwnas\n\

dwrk  etdikdw  isw,  birdwn  g^l^ns^nd^;  wslindw  bwlkw dw  faciwli  hadisw  ona  [ox  qwribw  vw  g^lmwli

g=r^nd^.

- Necw ywni  “gwtirmi]wm”, baba?.. Mwndwn bir kwlmw xwbwr almam\], bilmwmi]… elw dw ]ey olar?

- Istwyirswn qal, wrrik elw, istwmirswn — o yol, o da swn! — deyw qoca daha zwhmli dan\]\b saqqal\n\

wsdirdi. — Gwlin mwnim oca`\m\n ba]\ndad\r. Ad\ burda [\x\b, can\ da burda [\xacaq!

Zwlimxan ba]a  d^]d^  ki,  i]  i]dwn  ke[ib. Yax]\, bws Qaraxan mwswlwnin bu twrwfini niyw demwyib?

Qarda]\n\ vaxt\ndan wvvwl h^rk^tmwk istwmwyib, yoxsa sadwcw, cwsarwti [atmay\b? Ya bwlkw ata ilw

o`lu  hwr  ]eyi  =l[^b-bi[ib,  planl\  i]  tutublar?  “Gwlinin  gwtirilib  evw  qoyulmas\ndan”,  teleqram

vurulmas\ndan, yoldak\ s=hbwtdwn tutmu], indi qoca onun belw sars\d\c\ bir xwbwrlw qar]\la]mas\na

qwdwr,  ham\s\  wvvwlcwdwn  d^]^n^l^b? Demwk,  belw  [\x\r  ki,  Qaraxan  b^t^n  yolu  onunla  qeyri-

swmimi  dan\]\b?  Vay,  vay!  Zwlimxan  qarda]\n\n  hwr  ]eydwn  wvvwl  swmimiyywtinw,  insaniyywtinw

h=rmwt edirdi.

Demwk, indi swmimiyywt yoxdur?!

Zwlimxan =z hisslwrini m^mk^n qwdwr d^zg^n vw dwqiq ifadw etmwyw [al\]araq:

- Baba, mwnw elw gwlir ki, bizim ailwyw b=y^k fwlakwt ^z verir, — dedi. — Wgwr qarda] qarda]a kwlwk

gwlirsw, ata o`ulla hesabla]m\rsa, bu, fwlakwt wlamwtidir. Swn ki, d^nyag=rm^] adamsan, niyw [iy i]

tutursan, ay baba?

Qoca elw bil onun wvvwlki s=zlwrini he[ e]itmwyib, ax\r\nc\lardan yap\]d\:

-  Baban  d^nyan\n  quyru`unu  d^y^b  yola  sal\b,  ona  g=rw  dw  [ox  yax]\  bilir  nw  twhwr  i]

tutdu`unu! — Onun sinwsi hiddwtlw qalx\b-endi, isti nwfwsi bir metrlikdwn Zwlimxan\ vurdu.

— Swn nw fikirdwswn? Wziz May\lovun balas\n\ g^l twkin qoxlay\b ayaqlar alt\na tullay\rsan?

Olmayacaq! — deyw wlini az qala tavana qwdwr qald\r\b orada ]whadwt barma`\n\ silkwlwdi. —

Nw qwdwr ki bu qoca Sabitin qaralt\s\ bu evdwdir, swn deywn olmayacaq. Mwn =lwndwn sonra,

kefiniz buyurar, bir-birinizw arxa [evirwrsiniz, nwsli-k=k^ da`\d\b yerindw turp wkwrsiniz, =z

i]inizdir. Hwlwlik mwn sa`am!..

---

14

Zwlimxan nwyi isw ayd\n ba]a d^]mwmi]di. Nwyi?

O, g=zlwrini xal\n\n boz sa[aqlar\na dikib gwrgin d^]^nd^.

Vw tapd\.

Wgwr qarda]\n\n do`rudan da “wlli-ayaql\ getmwk” twhl^kwsi onun =z^n^n dediyi qwdwr ciddidirsw,

bws qoca bu barwdw niyw susur? Do`rudanm\ bu evlwnmw Qaraxan\ xilas edw bilwr? Qwtiyywn a`\l

kwswn ]ey deyil, qwtiyywn! Bu fikir onlar\n ba]\na hardan girib? Bwlkw he[ bir twhl^kw qorxusu-filan\

yoxdur, b^t^n hwngamw, ham\s\ “xeyir i]i” ba]a [atd\rmaq ^[^nd^r, qur`udur? Elw isw… dwh]wt! Elw

isw, indi bircw o qal\r ki, Zwlimxan, daha bir kwlmw dinib-dan\]madan, d=n^b orta ota`a adlas\n,

paltaras\landan  paltosunu,  kepkas\n\  g=t^rs^n  vw…  [\x\b  getsin?  Ataya,  qarda]a,  ham\ya  arxa

[evirsin, gedib yaln\z =z^, =z arzular\ ^[^n ya]as\n? M^mk^nd^rm^?.. “Gwlin…” O indi haradad\r,

neylwyir,  nw  fikirlw]ir?  Do`rudanm\  indi  Z^mr^d  bu  qon]u  otaqlardan  birindw,  “ocaq  ba]\nda”

oturub wrini g=zlwyir? +z^n^ bilwndwn indiywdwk, he[ vaxt he[ kwsw boyun wymwywn Z^mr^d bu

dwqiqwlwrdw bwzwkli gwlin ota`\nda oturub, boynunu burub taleyinin wmrini g=zlwyir? Bwlkw qocan\n

bu  xwbwri  dw  yaland\r?  Bwlkw  Z^mr^d^  dw,  Qaraxan\n  teleqram\  kimi  bir  vasitw  ilw,  al  dililw

gwtiriblwr? Gwtiriblwr ki, bu otaqda Zwlimxanan\n raz\l\`\n\ ald\qdan sonra o biri otaqda Z^mr^dw

]ad xwbwr versinlwr?!

Zwlimxan atas\na baxd\.

Qocan\n  hwr  kwsi  qorxudub,  [wkindirwcwk  qwdwr  k^krwywn  qwzwbi  dw,  s=zlwri  dw  eynilw ke[wnilki

vwziyywti, Zwlimxan\n evdwn [\x\b getdiyi dwqiqwlwri xat\rlad\. Demwk, vwziyywt twkrar olunurdu. Bws

niyw  getmirdi?  Onda, ke[wn il Zwlimxan atas\n\n rwftar\n\, onun “wsl mwhwbbwt”, “evlwnmwk, ailw”

haqq\nda fikri-xwyal\ ilw, arzular\ ilw hesabla]mamas\n\, daha do`rusu, bu m^lahizwlwri e]itmwk belw

istwmwmwsini b=y^k faciw kimi ya]am\]d\. Bws indi?

Zwlimxan  nadir  bir  soyuqqanl\qla  fikirlw]di  ki,  indi  yara  k=hnwlib,  qulaqlar\  dolub.  +twnilkinw

nisbwtwn  qocan\n  bir  add\m  da  irwli  gedib  “gwlinini  gwtirib  evinw  qoymas\na”  baxmayaraq,  twkcw

vwziyywtin =z^ yox, hwtta s=zlwrin dw, demwk olar ki, eynwn twkrar\ Zwlimxana [ox k=hnw, [eynwnmi]

bir  tama]a  twsiri  ba`\]lad\.  Vw  o,  bu  dwqiqw  [\x\b  getmwk  wvwzinw  atas\  ilw  swbirli,  toxtaql\  s=hbwt

elwmwk fikrinw d^]d^.

- Bwlkw oturaq, baba?

Qocan\n g=zlwri twwcc^blw bwrwldi. O, qwzwbi vw wzwmwti ilw he[ tutu]mayan qwribw bir sadwl=vl^klw

^stdwn-a]a`\ o`luna baxd\:

- Necw ywni oturaq?.. Bu nw demwkdir?

Zwlimxan g^l^ms^nd^:

---

15

-  G=r  nw  qwdwr  hirsliswn  ki,  o`lunun  nw  dediyini  dw  ba]a  d^]m^rswn,  ay  baba.  Mwn  yoldan

gwlmi]wm. +z^m dw acam. O c^r bwdxwbwr teleqramla ^rwyimi ^zmwyiniz bws deyilmi ki, ^stwlik

burda da z^lm elwyirsiniz, baba?

-  Hm…  Bilmirwm  kim  kimw  z^lm  elwyir…  —  Qoca ]a]q\nl\qla yan-y=rwsinw baxd\. Lakin o, k^t

adam  deyildi.  O`lunun  =z  twmkini  vw  iradwsilw  onun  twrksilah  edw  bilwcwyini ba]a d^]^b, birdwn

yenw dimdik dart\ld\. Gurultulu add\mlarla yeriyib qap\n\ aralayaraq: — Ay u]aq, kim var orda? —

deyw swslwndikdwn sonra qay\d\b ]^bhw ilw o`lunu s^zd^. — S=z^ belw yay\nd\rmaqda mwqswdin

nwdir!

- Swnnwn ^z-^zw wylw]ib ata-o`ul kimi, ^rwkdwn, swmimi s=hbwt elwyib dwrdlw]mwkdwn savay\ he[ bir

mwqswdim  yoxdur,  ay  baba!  —  Zwlimxan  bu  dwfw  elw  m^twwssir  g=rkwmlw  dillwndi  ki,  qoca  istwr-

istwmwz g=zlwrini yerw dikdi, qa]lar\n\ [atd\.

-  Ke[wn  il  mwnw  qulaq  asmad\n,  [\x\b  getdim.  Bu  il  dw  belw  top-t^fwnglw  qar]\lay\rsan,  —  deyw

Zwlimxan davam etdi. — Niyw bircw dwfw soru]mursan ki, ay o`ul, dwrdin nwdir, bir wtrafl\ dan\],

izah elw g=r^m, be] il ni]anl\ qald\`\n bir adamdan niyw ^z d=ndwrirswn?.. Qaraxan\n q\zlar\ mwnw

yaz\rlar ki, baba hwr gecw swnin kitab\ndan bir swhifw oxutdurub qulaq as\r, sonra yat\r. Oxudum bu

mwktubu,  g=zlwrim  doldu,  baba.  Xwyal\ma  gwldi  ki,  bayaq  burda  uzand\`\n  kimi  arxas\  ^stw

uzanm\san, Mwrywm qirawtlw oxuyur, swn dw qulaq as\rsan. O mwktubda mwn swnin ^rwyini g=rd^m,

hwm bir ata kimi, hwm dw insan kimi, g=zwl ^rwyini g=rd^m. {^nki onda mwn swni ba]a d^]d^m.

Indi  isw,  a[\`\,  ba]a  d^]m^rwm.  Nw  olar  bir  az  da  mwnim  =z^mw  qulaq  asasan,  baba?  Mwn  kitab

deyilwm, canl\ insanam!.. Gecwni g^nd^zw qat\b dalbadal mwqalw yaz\ram, guya ba]qalar\na twrbiyw

verirwm, amma =z^m =z taleyimi hwll elwyw bilmirwm. Belw olmaz, baba!..

Qoca,  birdwn  nwdwnsw  q\zarm\]  g=zlwrini  qald\r\b  pwncwrwdwn  talan\n  alaqaranl\`\na  baxd\,

Zwlimxana elw gwldi ki, ki]i qwhwrlwndiyini gizlwtmwyw [al\]\r. Lakin onun swsindwn nwinki qwhwr, he[

adi k=vrwklik dw hiss olunmad\.

- Yax]\ dan\]\rsan! Dan\]ma`\ ba]ar\rsan!...

Zwlimxan k=ks^n^ =t^rd^.

- Mwn =mr^mdw swnin qaba`\nda belw a[\q dan\]mam\]am, baba. Bilirswn ki, h=rmwtini saxlam\]am,

hwmi]w pwrdw g=zlwmi]wm. Indi mwcburam a[\`\n\ deyim ki, bu i]dw swndwn dw, qarda]\mdan da

wvvwl mwnim s=z^m e]idilmwlidir. Ax\ bu =m^r-g^n s=vdas\d\r, baba!...

Qoca wlini cibinw at\b twsbehini [\xartd\. Zwlimxan\n ^rwyindw bir ^mid q\`\lc\m\ yand\: twsbeh ki wlw

gwldi, demwk, twmkin qwzwbi ^stwlwmwlidir.

Lakin onun zwnni d^z [\xmad\.

-  +m^r-g^n  s=vdas\!  —  deyw  qoca  twkrar  etdi  vw  bununla  da  yenidwn  al\]d\.  —  Sizdwn  olsa

=mr^n^z^-g^n^n^z^  subayl\qla  [^r^dwsiniz,  o  d^nyaya  da  subay  gedwsiniz!  Mwn  sizin  o  aya,

ulduza  u[urtdu`unuz  quyru`u  t^st^l^  ]eytan  wmwlindwn  filandan,  yerdw  oturub  g=ynwn

---