İsa muğanna ideal
Yüklə 5,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
______________Milli Kitabxana_______________ İki il bundan əvvəl bu adresə göndərdim mən səni ki, Məhərrəm kələfin ucunu açsın, yavaş-yavaş daxil ol hadisələrə, partiya məktəbini qurtarandan sonra əmiyin bu təşkilatında fəaliyyətə başla, mübarizəyə qoşul. Mənim həyatımda ən böyük nailiyyətim səniydin. Maksimal saf ürəkli, saf vicdanlı oğul yetirmişdim. Xarakteriyin bütövlüyü, həssaslığın, incəliyin - hamısı qarantiya verirdi ki, nümunəvi çekist ola bilərsən. Yeni Alim! Maksimal biliyi olmuyan adama "çekist" demirik biz. İstəyirəm bir mesələyə xüsusi diqqət yetirəsən: Əslinə baxsan, biz qaçırmamışıq səni rayondan. Öz taleyin sarsıntılara salıb səni. Öz taleyin gətirib çıxarıb səni bu evə. "Dil" kimi, "Tale" də OdƏldi. Sözü Həqiqət Əli EySann sözünü eşitmirsən sən hələ. Onun sözü təziq eləmir insan beyninə, təsir eləyir. Məhz həmin təsimən göndərilmisən sən bura. Ələsgərin dediyi "çıx get burdan" sözləri EySarın sözləridi, Ələsgərin beyninə gəlib, Ələsgərin diliynən çatdırılıb sənə. Mədədin dediyi "Sultanı dinlə" sözləri də EySann sözləridi, Mədədin diliynən çatdırılıb sənə. Alim olmalısan, oğul, Alim! Çekist! Səməd çox çaşqındı. - Demək... çekist... Sultan onun üzündə tərəddüd gördü. - Böyük faciədi, dözülməz müsibətdi ki, uzun illər ərzində göz bəbəyimiz kimi qoruduğumuz "Vərəsə"miz belə birdən-birə oldən getdi. Əmma çox şey verib bizə "Vərəsə"miz, danışacam, biləcəksən. Təkrar, təkrar eşit: Elm lazımdı bizə, oğul. Tarix, həqiqət lazımdı... Vəsiyyətə sadiq olmaqdan ötrü əvvəlcə orqanda işləməlisən. Böyük miqyaslı siyasi kamillik, soyuqqanlı mühakimə qabiliyyəti qazanmalısan... Səməd dözə bilməyib, çox kobud şəkildə əmisinin sözünü kəsməyə məcbur oldu: -
tapdağında qalmalıdılar?! Sultanın qaşları pırpızlandı. - Sözümü kəsmə! Fikrimi haçalandırma!.. Kolxoz nizamnaməsiynən ədalət yaratmaq istəyirsən. Bir kənddə ədalət.'.. Belə şey mümkündüsə, Silsilə alimlərimiz niyə dünya dolusu qışqırırlar ki, "məhdud ərazidə Ədalət yaranmaz!" Budu SafAğ Elminin müddəalarından biri. Elmimiz hələ qədimlərdə, sonra Xaç müharibələri dövründə dünyanı dolanıb gəlib Marksa, sonra Plexanova da az-çox
______________Milli Kitabxana_______________ çatmışdı. Məhz buna görə Leninlə heç cür razılaşmırdı Plexanov: "Sosializm yaranmaz!" - deyirdi. Yəni kapital
dünyası bir
ölkədə dərhal
boğavsəninsosialədalətini! Boğmadımı?! KimöldürdüLenini?! Dinin, kapitalın sağ əli Stalin! Kim öldürdü Doktorumuzu? Stalinin sağ əli Serqo Orcenikidze! Lenin faciəni görürdü, eyni zamanda Qılınc Qurbanların silahına güvənirdi. Bir az sonra dərk elədi ki, doğrudan da məhdud ərazi daimi təhlükə olur. Nərimanov da işə qarışandan sonra Lenin ərazi miqyasını genişləndirməyə başladı. Bütün Orta Asiyanı sovetləşdirdi, Türkiyəni sovetləşdirdi. Əmma materialistliyindən əl çokə bilmədi. Hər yerdə silah işləyirdi. Bu gecə SafAğ Elminin əsas müddəalarını çatdırmalıyam mən sənə. Çətindi bu, çox çətindi! Əmma əminəm ki, ƏlAğımız kömək eləyir mənə. Sözümü kəsmə!..
Nəcəfoğlunun ölümünü danışmaq istəyirdim. Daha doğrusu, ölümünün səbəbini. Lenini məhvə aparan səbəbdi bu! Səməd əlini əmgəyindən çəkmədən, aram-aram, asta-asta deyirdi: - Danış... danış... Bağışla, əmi, həyəcanlandrıram səni. Çalışaram sakit dinləyim. Danış... Sultan da nisbətən sakitləşdi: - Nəcofoğlunun nəyə görə, necə öldürüldüyünü sən hökmən bilməlisən. Çünki sənin ətrafındakı hadisələr o hadisənin davamıdı. Fikir ver, "devamı" deyirəm. Abı deyib sənə, biz "Vərəsə"ni Şeyx Xorasan məqbərəsinə aparanda Çax-çux izimizə düşmüşdü, Mirqəzəbə çatdırmışdı. Nəcəfoğlu kitab yazırdı onda. Bağday tarixinin xronikasını düzəldirdi ki, "Vərəsə" əlimizdən getsə, xronika qalsın. Çax-çux buna da öyrənmişdi, çatdırmışdı. Mirqəzəb nə "Vərəsə"yə toxundu, nə də Nəcəfoğluna. "Tarixi" "ustanovka"ynan yazanlar məsləhət görmüşdülər ki, imkan ver, kitabxananın məğzini çıxartsın. Mirqəzəb də imkan verdi. Kitabı əllinci ilin yanvarında yazdı qurtardı Nəcəfoğlu. Adını "Posle potopa" 1 qoydu. Ümidimiz Moskvayaydı. Mordəkanda, axırıncı söhbotimizdə belə qərara gəldik ki, dostumuz əvvəlcə öz kitabını aparsın Moskvaya. Bakıynan, biznən, Elmimiznən bağlı olan türkoloqları, şərqşünasları, dilçiləri Akademik Marrin evinə yığsın, hamısı oxusun. Ümumi razılıq olsa, xəbər versin, "Vərəsə"ni mən özüm aparım. Uzun əhvalatdı bu. Uzun, qorxunc... "Əhvalat" yox, fəlakətdi. Dinlə! "Subasqınından sonra".
______________Milli Kitabxana_______________ * * *
Nəcəfoğlunun bağı Mərdəkanın lap ucqarındaydı. Yaşıllıq-zad yoxdu orda. Çünki xəzri tutan yerdi. Bağların hamısını hasarlayıblar ki, qum tənəyi basmasın. Xəzri vuranda hasarların arasından dikinə tozanaq qalxır, göz açmaq olmur. İt də dama dürtülür o tozanaqda. Biz də qəsdən elə şiddətli xəzri vaxtı, gecə getmişdik. Nəcəfoğlunun Kişvər adında bağbanı vardı. Qara, gödək kişiydi. Bağlarda tənək əkirdi, xəndək qazırdı, taxtadan məhəccərsayağı arakəsmə düzəldirdi ki, toz xəndəyi doldurmasın, təneyi boğmasın. Çox ağır işdi bu. Yazıq nakam dostumuz qəmli-qəmli gülürdü: "Xəndəkləri saysan, Kişvər bir gündə üç-dörd qəbir qazır!" - Sataşırdı bağbanına. Əmma həm də nəyəsə eyham vururdu. Mərdəkanda hamı fağır, zəhmətkeş, qərib adam kimi tanıyırdı onu. Şeyx əmiləriyin hambalı Fağın-Yağın xatırladirdı mənə həmişə. "Bağırovun yerlisidi" deyirdilər. Xeyir işlərdə Kişvəri xüsusi hörmətnən yedirdib-içirirdilər. Ölü düşəndə qəbirqazanlar onu da çağırırdılar ki, "Kişinin yerlisinin xətrinə" ölü yiyələri yaxşı pul versinlər. Nəcəfoğlu kimi, Məhərrəm də şübhələndi bağbandan. Dedi: "Lapatkaynan işləyənin boynu tir kimi olar. Bunun boyun-boğazında əzələ deyilən şey yoxdu. Tükdən keçirmək lazımdı bu lapatka adamını". Saçından tük qopardıb Nəcəfoğlunun əlyazmasının üstünə qoydu, siyirməni ehtiyatnan itəloyib bağladı, açarı götürdü. Çıxdıq dənizə getdik. Qayıdanda Məhərrəm siyirməni açdı, ehtiyatnan çəkdi, dedi: "Gəlin baxın". Baxdıq, tük yoxdu. O vaxtdan bildik ki, Nəcəfoğlu nə yazırdısa, hamısının üzü götürülürdü. Bizim əsas işimiz bu olmahydı ki, Mirqəzəbi fakt qarşısında qoymaqdan ötrü kitabın tamamlandığını bildirmiyək, əlyazmasını həmişə yarımçıq saxlayıb, kənarda maşınka yazısını hazırlayaq, aparanda da elə aparaq ki, "lapatka adamı" xəbər tutmasın. Buna görə də o gecə mən əvvəlcə sanatoriyaya getdim - Mərdəkana. Putyovkamı verdim, yer aldım. Məhərrəm də məni yoluxmaq adıynan əvvəlcə sanatoriyaya getdi. Həkimlərdən kim vardı, hamısını qonaq çağırdıq, gecəyarıya qədər yedik-içdik, şahmat oynadıq. Məhərrəm dedi: "Sultanın yanında qalacam bu gecə". Nə başını ağrıdun, konspirasiya üçün nə lazımdısa elədik. Maşınların ikisini də sanatoriyanın qabağında qoyub, gecə saat on birdən sonra sanatoriyanın dal qapısından çıxdıq, dostumuzun evinə də maksimum ehtiyatnan getdik.
Yüklə 5,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|