Ишлаб чикариш дастури

Nazorat savollari:

1. 
   Xom-ashyo turlarini sanab uting.
   
2. 
   Xom-ashyo turlarini tanlashda nimalarga auamiyat beriladi?
   
3. 
   Xom-ashyo tayyorlashda ishlab-chiqarish turlari va o’lcham aniqligi, yuza sifatining auamiyati nimalardan iborat?
   
4. 
   Mashina detallari uchun xom-ashyolardan misollar keltiring.
   
5. 
   Mexanik ishlov berishda quyim nima?
   
6. 
   Quyimning turlari qaysilar?
   
7. 
   Quyimning uisoblash usullari qaysilar?
   
8. 
   Quyimlarni uisoblash formulalariga misollar keltiring.
   
9. 
   Quyimlarni uisoblash ketma-ketligini keltiring.
   
10. 
    Quyimlarning uisoblashning tuђriligini qanday tekshiriladi?
    

Adabiyotlar:

1.Egorov M.E., Dementьev V.I., Dmitriev V.A. Texnologiya mashinostroeniya. M.: Vqsshaya shkola, 1976-534 s.

2.Karataev S.A. Texnologiya mashinostroeniya (spetsialьnaya chastь). Kiev: Vqsshaya shkola, 1984-272s.
3. Kartavov S.A. Texnologiya mashinostroeniya (spetsialьnaya chastь). Kiev: Vqsshaya shkola, 1984.- 272s.

Ma’ruza №12


VAQTNING TEXNIK ME’YORI


Reja:

1. 
   Texnik asoslangan vaqt me’yori tuђrisida tushuncha va uni aniqlash usullari.
   
2. 
   Mexanik ishlov berish uchun sarflangan vaqt me’yorining tarkibi.
   
3. 
   Ishchining malakasini aniqlash.
   

Mavzuning maqsadi: Texnik me’yorlash; vaqt me’yori; kesish maromi; ish xaqi; xronometraj; hatti-harakat; asosiy vaqt; yordamchi vaqt; xizmat kursatish vaqti; tayyorlash vaqti; donaviy vaqt; donaviy kalkulyativ vaqt; ishchining toifasi; ishchining malakasi.
Mavzuda ishlatiladigan tayanch iboralar: Asosiy vaqt, operativ vaqt, yordamchi vaqt, donaviy - kalkulyatsiya vaqt, texnik me’yorlash.
Texnikaviy me’yor to’g’risida tushuncha.
Texnik me’yorlash deganda ma’lum ishni bajarish uchun me’yorlarni yoki vaqt birligi ichida donalarda tayyorlangan mahsulot me’yorlarini belgilash tushuniladi.
Detallarga ishlov berish, ularni yiђish va butun mashinani tayyorlashga ish vaqti sarfini tuђri me’yorlash ishlab chiqar uchun ђoyat katta ahamiyatga ega. U yoki bu mahsulotni uning tegishli sifatida tayyorlashga vaqt sarfining uiymati texnologik jarayonning mukammalligini baholash uchun asosiy mezonlardan biri bo’lib hisoblanadi.
Vaqt me’yori texnikaviy hisoblash va taxlil uilish asosida berilgan detala ishlov berish yoki buyumni yiђish talablariga muvofiq uskuna va asbob texnikaviy imkoniyatlaridan imkon qadar to'la foydalanish sharoitlaridan kelib chiqib aniulanadi. Mashinasozlik ishlab chiqarida detallarga metall uirkuvchi dastgohlarda ishlov berishda alohida operatsiyalarga vaqt me’yori yoki vaqt birligi ichida detallarni donalarda ishlab chiqar me’yori aniulanadi.
SHunday qilib, texnik vaqt me’yori deganda ma’lum tashkiliy texnik sharoitlarda va ilђor ishlab chiqar tajrbasini hisobga olgan holda barcha ishlab chiqar vositalaridan eng samarali foydalanishda berilgan operatsiyalarni bajarish uchun belgilangan vaqt tushuniladi. Texnikaviy me’yorlar asosida ishlab chiqar tsiklining davomiyligi, dastgohlar, asboblar va ishchilarning talab uilingan soni hisoblanadi, sexlarning yoki uchastkalarning ishlab chiqar uuvvati aniulanadi, ishlab chiqarning barcha barcha rejalashtirilishi amalga oshiriladi.
Me’yorini belgilashda uuyidagi sharoitlarni ta’minlash lozim:

1. 
   bir necha detallarga bir vaqtda ishlov berishni, bir necha asbob bilan bir vaqtda ishlashni maubul qqllash imkoniyatidan kelib chiqib va bir ishchining bir necha dastgouga bir da xizmat qilib mumkin bo’lgan hollarda maqul kesish rejimi belgilangan bo’lishi kerak.
   
2. 
   ishlov berishga quyimlar maqul, materialning navi va sifati - berilgan zavod uchun mexeriy bo’lishi kerak, dastgou soz, asbob sifati esa mexeriy bo’lishi kerak.
   
3. 
   mexeriga dastgou ishi bilan birda bajarilishi mumkin bo’lgan uo’lda bajariladigan makomlar kiritilmasligi, ya’ni mashina bilan qoplanishi kerak.
   
4. 
   mexeriga yarousizlantirilgan detallarni to’plash uchun yoki ularning o’rniga yangilarini tayyorlash uchun sarflanadigan kiritilmasligi kerak.
   
5. 
   ish joyini tashkillashtirish unga ish uchun chizmalar va naryadlar, asboblar, moslamalar, materiallarni uz ida yetkazish, shuningdek ularni ish tugashi bilan yordamchi ishchilar tomonidan topshirilishini nazarda tutishi kerak.
   
6. 
   asbobni charxlash markazlashtirilgan bo’lishi, ya’ni asbob sexning charxlov bulinmasida maxsus ishchi-charxchilar tomonidan charxlanishi kerak. CHarxlangan asbob ish joyiga tayyor kqrinishda uzatiladi.
   
7. 
   mexeri tarkibiga qandaydir tashkiliy kamchiliklardan poydo bqladigan sarfi kirmasligi kerak, bu kamchiliklar qatoriga quyidagilar kiradi: elektr energiyasini uzatishdagi tanaffusular, material, moslamaldar, asbobni yetkazishdagi tuxtab kolishlar, transport vositalarini, ishga yoki ishni topshirishga naryadning kechikishi, elektrodvigatelg nosozligi va u.k.; demak, ish joyiga uzluksiz ish bajarish uchunbarcha zarur jixozlar bilan tuxtovsiz va uz ida xizmat qilish kqzda tutilishi zarur;
   
8. 
   mexeri mexeriy ish sharoitlariga muljallab belgilanishi zarur va xox ishchiga bo\liq bo’lgan, xox bo\liq bqlmagan mexeriy sharoitlardan chetlanishlar bilan bo\liq ning qandaydir sarfi mexerga kirmaydi.
   
9. 
   ish tegishli malakali ishchilar tomonidan bajarilishi lozim;
   
10. 
    berilgan ish uchun eng samarali moslama va asboblar qqllanilishi kerak.