Ишлаб чикариш дастури

Amaliy mashg’ulot-7-8
Kon mashina detallarining yuza sifati
Sirtlar g’adir-budirligini baholash usullari.
Sirt sifati tug'risida tushuncha.
Ishlov berilgan sirt sifati ikkita asosiy alomat bilan tavsiflanadi;
a) metall sirtki uatlamining fizik-mexanik xossalari bilan;
b) sirtning ђadir-budirlik darajasi.
Metall yuza uatlamining sifati metallnin xossalari va mexanik ishlov berish usulublari bilan asoslanadi.
Mexanik ishlov berish jarayonida kesuvchi asbob harakati ta’sirda metall sirtida chiqiqlar paydo bo’ladi va yuza qatlamining botiqliklari va strukturasi o’zgaradi; sitrki qatlam plastik deformatsiyalanadi va naklep hosil bo’ladi, uning qattiqligi oshadi, ichki kuchlanishlar paydo bo’ladi.
Metallning nakleplanish darajasi va plastik deformatsiyalarning ichkari kirish chuqurligi ishlov berish uslubi va kesish rejimiga bog'lik. So’rish va kesish chuqurligi oshgan nakleplangan qatlam qalinligi oshadi, kesish tezligi oshganda aksincha kamayadi.
Ishlov berilgan yuzaning geometik alomatlar bo’yicha quyidagi chetlanishlari farq qilinadi;

4. 
   Sirtning shakl chetlanishlari – to’g’ri geometrik shakldan chetlanishlar (ovallik, konusulik, bochkasimonlik va h.k.) bilan harakterlanadigan mikrogeometriyasi.
   
5. 
   Sirtning to’lqinsimonligi, ya’ni davriy takrorlanadigan, taxminan bir xil to’lqinsimon chetlanishlarning mavjudligi.
   
6. 
   Sirtning mikrogeometriyasi (mikronotekisligi), ya’ni kabariklar va botiqliklar mavjudligi bilan asoslanadigan g'adir-budirlik. Mikronotekisliklar qiymati ishlov berilgan sirt tozaligini ifodalaydi. Sitr to’lqinsimon va shu bilan birlikda qo’pol g'adir-budir 1 yoki sezilmas g'adir-budirli toza 2 bo’lishi mumkin, xuddi shunday tekis sirt ham qo’pol yoki sezilarli g'adir-budirlikni 3 yoki toza 4 (rasm) bo’lishi mumkin.
   

Metall qirquvchi asbob (keskich, freza va boshualar) bilan ishlov berilgan sirtlar turlicha harakterdagi g'adir-budirlikka ega: buylama - kesish tezligi vektori yo’nalishida (11,a-rasm) va ko’ndalang - ko’rsatilgan vektorga perpendikulyar ravishda (11,b-rasm).
Ishlov berilgan sirt sifati boђlik bo’lgan ko’p omillar sirasiga uuyidagilar kiradi:
a) ishlov beriladigan materialning turi va xossalari;
b) ishlov berish usuli (yo’nalish, randalash, silliulash va pardozlash);
v) metallni kesish rejimi (kesish tezligi, chuqurligi, surish harakati);
g) dastgoh moslama asbob detal tizimining bikrligi;
d) asbobning geometrik parametrlari;
e) asbobning materiali;
j) kesish jarayonida sovitish.