İslam’da helal ve haram’in yeri ve fikih usulü AÇisindan temellendiRİlmesi Prof. Dr. Abdullah Kahraman* The Place of Halal and Haram in Islam and Grounding them according to Islamic Legal Theory
Yüklə 297,22 Kb. Pdf görüntüsü
|
İslam’da Helal ve Haram’ın Yeri ve Fıkıh Usulü Açısından Temellendirilmesi | 57 için onları hâkimlere (rüşvet olarak) vermek 92 , kat kat fâiz yemek 93 , yetim malı yemek 94
95 96 , sarhoş- ken namaza yaklaşmak, Allah’a şirk koşmak, açlık korkusuyla çocukları öldürmek, insan canına kıymak 97 , zinaya yaklaşmak 98 , mescitte itikafta iken eşine yaklaşmak, Allah’ın hududlarını çiğnemek 99 , adetli eşiyle ilişkiye girmek 100 , gerek fert ve ge- rekse toplum olarak başkalarını alaya almak, kadınların birbirini alaya alması, bir- birini karalamak, lakap takmak, ayıplarını araştırmak, gıybet etmek 101 , başkasının evine izinsiz girmek 102
, kadınların zinetlerini teşhir etmeleri 103
. c. “Lâ yehillu” ( ) fiili ile Üç talakla boşadığı hanımıyla başka bir kocaya varıp ondan ayrılıp iddeti bitmeden evlenmek 104
, boşanmış kadının hamile olduğunu saklaması 105
, boşan- ma esnasında verilen mehri geri almak 106 , kadınlara zorla mirasçı olmak, açık bir hayâsızlık yapmış olmaları dışında, kendilerine verilenlerin bir kısmını onlardan geri almak için onları sıkıştırmak 107 bu fiille yasaklanmıştır. d. “Sakınma” ( ) ifade eden lafızlarla Nehyedilenlerin büyüklerinden, büyük günahlardan ve çirkinliklerden kaçın- mamak 108
, tâğuta (şeytana, şer güçlere, putlara) kulluktan sakınmamak 109
, putlara tapmaktan ve yalan söylemekten sakınmamak 110 , içki, kumar, dikili taşlar (putlar) ve (kısmet için çekilen) fal oklarından kaçınmamak 111
, yersiz zanda bulunmaktan sakınmamak 112 bu lafızlarla yasaklanmıştır. 92 Bakara, 2/188; Nisâ, 4/29. 93 Âl-i İmrân, 3/130. 94 Nisâ, 4/2, 6; İsrâ, 17/34. 95 En’âm, 6/121.
96 A’râf, 7/131.
97 En’âm, 6/152.
98 İsrâ, 17/32.
99 Bakara, 2/187.
100 Bakara, 2/222.
101 Hucurât, 49/11-12. 102 Nûr, 24/27-28. 103 Nûr, 24/31.
104 Bakara, 2/230.
105 Bakara, 2/228.
106 Bakara, 2/229.
107 Nisâ, 4/19.
108 Nisâ, 4/30; Necm, 53/32. 109 Nahl, 16/36. 110 Hacc, 22/30. 111 Mâide, 5/90. 112 Hucurât, 49/12. 58 | Prof. Dr. Abdullah Kahraman 9. Hadislerde Haram Kılınan Hususlara Örnekler Kur’ân’da yer alan bazı âyetler ve Hz. Peygamber’den nakledilen bazı hadis- ler helal ve haram kılma yetkisinin Allah’a ait olduğunu ifade etmektedir. Ancak bunun yanında bazı âyet 113 ve hadisler de Hz. Peygamber’e helal ve haram koy- ma yetkisi vermektedir. Bu yetkinin âyetlerin kapsamını beyan anlamına geldiği- ni daha önce ifade etmiştik. Hz. Peygamber’in haram kılma yetkisine işaret eden âyetlerden biri şöyledir: “Onlar, yanlarındaki Tevrat’ta ve İncil’de yazılı buldukları Resûle, o ümmî peygambere uyan kimselerdir. O, onlara iyiliği emreder, onları kö- tülükten alıkoyar. Onlara iyi ve temiz şeyleri helâl, kötü ve pis şeyleri haram kılar. Üzerlerindeki ağır yükleri ve zincirleri kaldırır. Ona iman edenler, ona saygı göste- renler, ona yardım edenler ve ona indirilen nura (Kur’ân’a) uyanlar var ya, işte onlar kurtuluşa erenlerdir” 114 .
Konuyla ilgili bazı hadisler ise şöyledir: “Şüphesiz Peygamberin haram kıldık- ları da Allah’ın haram kıldıkları gibidir 115 ”, “Şunu bilin ki, bana Kuran ve onun- la birlikte onun bir misli verilmiştir. Karnı tok bir halde koltuğuna yaslanarak, ‘Şu Kur’an’a sarılın, onda helal olarak ne bulursanız onu helal kabul edin. Onda ha- ram olarak ne bulursanız onu da haram kabul edin, diyecek bazı kimseler gelmek üzeredir. Şüphesiz ki Allah Rasulünün haram ettiği şey, Allâh’ın haram ettiği şey gibidir” 116
, “Sakın ola ki sizden birinizi rahat koltuğuna yaslanmış olarak benim em- rettiğim veya nehyettiğim bir şey kendisine geldiğinde; ‘Biz (başka bir şey) anlama- yız, Allah’ın kitabında bulduğumuza uyarız’ derken bulmayayım” 117
, “Size bir şey yasakladımsa ondan mutlaka kaçınınız, emrettiğim bir şeyi ise gücünüz nispetinde yerine getiriniz” 118
. Bu durum ilk bakışta bir yetki karmaşasına sebebiyet veriyor gibi gözükse de aslında durum öyle değildir. Hz. Peygamber Allah’ın helal kıldığını haram, haram kıldığını da helal kılmadığına ve kılamayacağına göre iki yetki arasında bir çatışma değil, tamamlama ve yetkiyi icrâ söz konusudur. Kur’ân gelmeden önce insanların sapık yollara düştükleri hususlar arasında helal ve haramlar önemli bir yer işgal eder 119
. Onlar Allah’ın helal kıldığı bir takım şeyleri kendilerine haram, haram kıl- dıklarını da helal kılmak suretiyle ilahî sünnetin ve hükmün dışına çıkmışlardır. İşte bir mizan olan Kur’ân bu konuda dengeleri yeniden yerine koydu ve olması gereken esasları sabitledi. Hz. Peygamber’e itaati ve ona tabi olmayı emreden genel nitelikli âyetlerle helal ve haram konusundaki özel nitelikli bu âyetler beraber de- ğerlendirildiğinde şöyle denilebilir: 113 Haşr, 59/7; A’râf, 7/157. 114 A’râf, 7/157. 115 Darimi, “Mukaddime”, 49; Ahmed, IV, 132; Tirmizi, “İlim”, 10; İbn Mace, “Mukaddime”, 2. 116 İbn Mace, “Mukaddime”, 2; Dârimi, “Mukaddime”, 49; Ebu Dâvûd, “Sünnet”, 6. 117 Ebu Davut, “Sünnet”, 6; Tirmizi, “İlim”, 10. 118 Buhari, “İ’tisam”, 2. Müslim, “Fezail”, 130 Nesai, “Hac”, 1. 119 Al-i İmran, 3/164. Ayrıca bk. Bakara, 2/129, 151, 231; Nisa, 4/113; Ahzab 33/34. Yüklə 297,22 Kb. Dostları ilə paylaş:
|