İslamda Uşaq Tərbiyəsinin Əsasları
Yüklə 2,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
| On üçüncü fəsil
Əqiq qurbanlığının sümüklərinin sındırılmasının mək- ruh olması əl-Xalləl özünün “əl-Cami” kitabının “Əqiqin sümüyünü qırmaq və onu tikələrə ayırmağın məkruh olması babı”nda yazır: “Mənə Abdulmalik ibn əl-Humeyd Əbu Abdullahın əqiq haqqında belə deyərkən eşitdiyini xəbər verdi: “Sümüyü sındırılmır, lakin hər bir sümüyü oynağından qoparılır. Sü- müklərindən heç bir şey sındırılmır”. Abdullah ibn Əhməd xəbər verir ki, atasından: “Əqiq qur- banı ilə necə rəftar edilir?” – deyə soruşdu. Atası isə cavabın- da: “Sümükləri sındırılmadan üzvləri parçalanır” – dedi. Daha sonra o, Salehdən, Hənbəldən, Fadl ibn Ziyaddan, Əbu`l- Harisdən və Əbu Talibdən Əbu Abdullahın əqiq barəsində 86 belə dediyini rəvayət etmişdir: “Əti sümüyündən ayrılaraq çıxarılır və sümükləri sındırılmır, sonra da tikələrə bölünərək heç bir şeylə qarışdırılmadan duz və su ilə bişirilir”. Əbu Davudun “Mərasil” kitabında Cəfər ibn Muhəmməd- dən onun da atasından rəvayət etdiyinə görə, Peyğəmbər Fatimənin g Həsən və Hüseyn üçün kəsdiyi əqiq barəsində belə buyurmuşdur: “Ondan qabda pay göndərin. Yeyin və yedizdirin. Sümüyünü qırmayın!”. 91 Beyhaqi Ummu Kərzdən Peyğəmbərin belə buyurduğu- nu rəvayət edir: “Oğlan uşağı üçün iki bir birinə bənzər, qız üçün isə bir qoyun kəsilir”. Rəvayətə əsasən, Əta belə deyərdi: “Əqiqin əti hissələrə bölünərək sümüyü qırılmadan parçalanır”. Zənn edirəm ki, o, bişirilir də demişdir. Bunu İbn Cüreyc Ətadan rəvayət etmiş- dir. O dedi: “Üzvləri parçalanaraq bölünür, su və duzla bişiri- lərək qonşulara paylanır”. Bu barədə Cabir ibn Abdullahın sözünü İbn Munzir Əta- dan, o Əbu Kərzdən, o Ummu Kərzdən, o isə Aişədən g rə- vayət etmişdir. O ikisi söylədilər ki, Abdu`r-Rahman ibn Əbu Bəkrin ailəsindən bir qadın belə dedi: “Abdu`r-Rahmanın zövcəsi doğduğu zaman biz bir dəvə kəsdik. Aişə g dedi: “Xeyr, əksinə, sünnət olan iki bir-birinə bənzər qoyunun kə- silməsidir. Oğlan uşağı üçün bu ikisi, qız üçün isə bir qoyun kəsilir və onun sümüyü sındırılmır. Həm özün yeyərsən, həm yedizdirərsən, həm də paylayarsan. Bu, uşağın doğumunun 91 Beyhəqi “Sünənu`l-Kubra”: 9/302. İsnadı kəsikdir tam deyil. Lakin Bey- həqiyə görə onun əvvəlinin bənzər rəvayəti vardır. İrəlidə gələcəkdir. 87 yeddinci günündə olur. Əgər edə bilməzsənsə, o zaman on dördüncü günündə, onu da edə bilməzsənsə, iyirmi birinci günündə edə bilərsən”. 92 İbnu`l-Munzir İmam Şafiinin belə dediyini nəql etmişdir: “Əqiq vacib sünnətdir. Qurbanlıq heyvanda olduğu kimi əqiq- də də heyvanın eyibli və nöqsanlı olmamasına diqqət etmək lazımdır. Onun əti və dərisi satılmaz, sümüyü sındırılmaz. On- dan həm ailə üzvləri yeyər, həm də pay verilər. Uşağın başına isə onun qanından heç bir şey sürtülməz”. Əbu Ömər demiş- dir: “Malikin görüşü də eynilə Şafiinin görüşü kimidir. Ancaq Şafiidən fərqli olaraq o, belə demişdir: “Onun sümüyü sıdırılır və bişirilərək qonşulara yedizdirilir. Toy yeməyində olduğu kimi onu yemək üçün insanlar dəvət edilmir”. İbn Şihab demişdir: “Sümüyünün sındırılmasında heç bir problem yoxdur. Bu, Malikin görüşüdür”. Sümüyünün sındırılması görüşündə olanlar bildirirlər ki, buna mane olacaq səhih bir dəlil yoxdur. Həmçinin məkruh olduğuna dair sünnətdən bir sübut da yoxdur ki, ona istinad etmək vacib olsun. İnsanların adəti də sümüyün qırılması yö- nündədir. Bunda onu rahat yeməyin və tam bir faydanın hasil olması məsləhəti vardır. Buna mane ola biləcək hər hansı bir məsləhət isə yoxdur. Sümüyü sındırmağı məkruh görənlər isə bizim səhabə və tabiindən qeyd etdiyimiz əsərlərə və Əbu Davudun rəvayət etdiyi “mürsəl” hədisə əsaslanırlar. Həmçi- nin bunun bir neçə yöndən hikmətini də qeyd etmişlər. 92 Tirmizi demişdir: “Elm əhli buna görə əməl edir. Onlar uşaq üçün yed- dinci günündə əqiq kəsilməsini müstəhəb qəbul ediblər. Olmazsa da on dördüncü, bu da olmazsa, iyirmi birinci günündə kəsilməsi bəyənilən əməldir. 88 Buradakı birinci hikmət bu yeməyin şərəf və önəmini gös- tərməkdir. Çünki, qonaqlara təqdim edilir, qonşulara pay veri- lir və kasıb olanlar yedizdirilir. Müstəhəbdir ki, tikələrə bölün- sün və hər bir tikə də özü özlüyündə tam olsun. Sümüyündən heç bir şey qırılmasın, üzvündən heç bir şey də qüsurlu olmasın. Heç bir şübhə yoxdur ki, belə etməyin əhəmiyyəti onun comərdlik və əliaçıqlıq göstəricisi olmasıdır. İkinci hikmət budur ki, hədiyyə dəyərli olduqda adi görün- məz. Hədiyyə edilən şəxsin nəzərində gözəl mövqeyə yüksə- lər. Bu, həmçinin hədiyyəni verənin də kübarlığını və üstünlü- yünü göstərən bir hal olar. Eləcə də burada uşağın özünün də dəyərinə, şərəf və ucalığına qarşı gözəl bir zənn yaranar. Üçüncü hikmət isə budur ki, fidyə olduğu üçün qurban kəsilən malın sümüklərinin sındırılmaması sanki uşağın bədən üzvlərinin sağlam olması baxımından da xoş bir davranış kimi qarşılanır. Çünki, sümük sındırılarsa, fidyə də tam olmaz. Sümüyü sındırmağı məkruh sayanlara görə bunun səbəbi onun əqiq adlandırılmasına qayıdır. Yəni bu, əqiq deyilməsini məkruh sayanlarda olduğu kimi bəyənilməyən bir əməldir. Ən doğrusunu isə Allah bilir. Yüklə 2,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|