Işmaqdansa

J. Büffon
1758-ci 
ildə «Üsluba dair mülahizələr» kitabını yazdı. Həmin kitabda 
səslənən 
«Üslub eynilə insandır» (
stule e'est ole le homme
)
aforizmi fərdi üslubların çoxsaylılığını bir daha təsdiqləyir. 
Kommunikasiya v
ə üslubiyyat arasındakı bağlılığa diqqət 
yetirilm
əli və fəaliyyət sferasında üslubi tələbləri qorumaq 
lazımdır. Üslub anlayıĢı yalnız dilin ifadəlilik vasitələrindən 
məqsədəuyğun istifadə olunması ilə bağlıdır və dilxarici 
faktorların təsiri altında formalaĢır. Bu proses, yəni üslubi for-
m
alaĢma, kortəbii proses deyildir və özünəməxsus qanunlarla 
tənzimlənir. Dil həyatın müxtəlif sahələrində müəyyən məqsəd 
baxımından istifadə olunur. Nəticədə isə dilin istifadə olunduğu 
sahələrdə ənənəvi iĢləklik və buna uyğun dil vahidlərinin 
ünsiyyətin aparıcı elementinə çevrilməsi sürətlənir. 
Odur ki, üslubformalaĢdırıcı elementlər arasında fəaliyyət 
sahəsinə uyğun düĢüncə tərzi və təfəkkür forması baza 
kompleksi rolunu oynayır. Bu kompleks funksional üslubların 
çeĢidlənməsində baĢlıca meyar kimi qəbul olunur və ayrı-ayrı 
üslubların
 
özülüklərinin müəyyənləĢdirilməsinə xidmətə edir. 
Misal üçün, ictimai fəaliyyət dairəsinə görə elm sahəsində 
çalıĢanların təfəkkür tərzi elmi üslubda öz əksini tapır. Rəsmi-
əməli üslub isə əsasən inzibati idarəçilik sahəsində ünsiyyətə 
zamanı söylədiyi 
«... Cənab səfir, mən sizinlə açıq 
danışacağam. Sözsüz ki, diplomatların özlərinə məxsus 
ünsiyyət üslubu olur. Mən diplomatlar hazırlayan institutda 
təhsil almışam. Ona görə də mən diplomatik dilin nə 
olduğunu bilirəm.»
fikrində də deyilənlər öz təsdiqini tapır. 
Həqiqətən, bizim hər birimiz bir çox peĢə sahiblərini onların 
danıĢığına (nitqinə) görə çətinlik çəkmədən müəyyənləĢdirə 
bilərik. Bu sırada diplomatlar və siyasət adamları da istisnalıq 
təĢkil etmir. Hətta el arasında çox sanballı danıĢığı olanlara 
«diplomat» deyirlər. Lakin bu o demək deyildir ki, hər bir 
fəaliyyət sferasının sırf özünəməxsus üslubi çalarlığı olan dil 
vahidləri toplusu mövcuddur və bu vahidlərdən digər üslublarda 

---

66 
istifadə olunmamalıdır. Əslində bütün hallarda dildəki sözlərdən
xidmət edir və bir sıra özülülüklərlə digər funksional 
üslublardan seçimlidir. Beləliklə,