İxtisasın şifri və adı: 060406 – statiSTİka kurs: III qrup: 2772 Elmi rəhbər: İqtisad üzrə fəlsəfə doktoru Yusifov Y. X. Magistr proqramının rəhbəri: Dos. V. E. Teymurova Kafedra müdiri: Prof. S. M. Yaqubov baki 2016 m ü n d ə r I c a t

Transfert ödəmələr ( transfer payments) özəl və dövlət ödəmələrinə bölünür və hədiyyə kimi verilir. Özəl transfertlər — ayrı-ayrı şəxslərin bir-birinə etdikləri ödəmələrdir (məsələn, valideynlər övladlarına, qohumlar bir-birinə və s.). Dövlət transfertləri — dövlətin ev təsərrüfatlarına sosial təminat sistemi üzrə subsidiyalar şəklində etdiyi ödəmələrdir. Transfertlər ÜDM-in dəyərinə daxil edilmir, belə ki:

• 
  bu ödəniş nəticəsində yeni heç nə istehsal edilmir (nə mal, nə də xidmət), və məcmu gəlir yalnız yenidən bölüşdürülür;
  
• 
  transfert ödənişlər ev təsərrüfatlarının istehlak tələblərinə (bu, gəlirin bir hissəsidir) və firmaların investisiya xərclərinə (subsidiyalar kimi) daxil edilir.
  

Lakin yadda saxlamaq lazımdır ki, özəl firmaların qiymətli kağızları üzrə gəlirlərin ödənilməsi ÜDM-in dəyərinə aiddir, belə ki, iqtisadi resursun haqqıdır, yəni faktor gəliri, milli gəlirin bir hissəsidir.
ÜDM-un hesablanması zamanı tamamilə müxlətif növlü çoxlu əmtəələri bir iqtisadi göstəricidə cəmləməklə təxminən belə bir əməliyyatı həyata keçirmək lazım olur. İstehlakçının bu və ya digər əmtəəni əldə etmək üçün ödəməyə hazır olduğu pulların miqdarını əks etdirən bazar qiymətlərinin istifadəsi bu çətinliyi aradan qaldırmağa kömək edir. Beləliklə, əgər bir almanın qiyməti iki portağalın qiymətinə bərabərdirsə, bu zaman ÜDM-da almanın çəkisi portağala nisbətən iki dəfə çox olacaq.
İndi isə ÜDM-un tərifini bir daha təkrar edək.
Ümumi daxili məhsul (ÜDM) müəyyən müddət ərzində ölkə daxilində istehsal olunan bütün son əmtəə və xidmətlərin bazar qiymətidir.[2]
Aydındır ki, ÜDM iqtisadi aktivliyin qiymətləndirilməsinin çox mürəkkəb göstəricisidir. Makroiqtisadiyyatın sonrakı tədqiqində onun hesablan-masının digər xırdalıqları ilə tanış olacaqsınız, lakin indi isə ona diqqət yetirməliyik ki, onun sözlə ifadəsinin hər bir hissəsi çox dərin mənaya malikdir.
Beləliklə, ÜDM-in tərifində olan əsas prinsiplər:

• 
  ikiqat (təkrar) hesablanmanın yolverilməzliyi;
  

• 
  gəlirlərin yenidən bölüşdürülməsinin nəticəsini deyil, məcmu buraxılışın ölçüsünü dəyişən göstəricilərin uçotu;
  

• 
  yalnız həmin ildə istehsal edilmiş məhsulun dəyərinin əks etdirilməsi.