124
shundaki, ilgari daromad va xarajatlar davlatga tegishli bo‗lgan bo‗lsa, hozirgi kunda
ularning barchasi korxona egasi qo‗lidadir. Aynan u birinchi
navbatda korxonaning
zarar ko‗rmasdan ishlashi, sarflangan xarajatlar foyda keltirishi, ishlab chiqarishning
rentabellik darajasi yuqori bo‗lishidan manfaatdor bo‗ladi.
Daromad va xarajatlar rejasida korxonani moliyalashtirish natijalari faoliyat
turlari bo‗yicha foydalilik nuqtai nazaridan keltiriladi.
Unda korxonaning rejadagi
davr uchun daromad va xarajatlarining hisob-kitob bahosi beriladi. Moliyaviy
natijalar va xarajatlar moddalarini rejalashtirish 1999 yil 5
fevralda tasdiqlangan
«Moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi va mahsulot (ish, xizmat) ishlab chiqarish
va sotish xarajatlari tarkibi to‗g‗risidagi Nizom» ga asosan amalga oshiriladi.
Ushbu nizom mahsulot (ish, xizmat) ishlab chiqarish va sotish xarajatlarini
aniqlashning yagona metodolgik asoslari va korxonaning
moliyaviy natijalarini
shakllantirish tartibini belgilab beradi.
Unda xarajatlar guruhlanib, moliyaviy natijalarni
shaklantirishning asosiy
qoidalari keltiriladi.
Korxona faoliyatining moliyaviy natijalari quyidagi foyda ko‗rsatkichlari bilan
tavsiflanadi:
1.
Mahsulotni sotishdan olinuvchi yalpi foyda
,
mahsulot sotishdan kelib
tushgan sof tushum bilan sotilgan mahsulotning ishlab chiqarish tannarxi o‗rtasidagi
farq sifatida aniqlanadi:
YAF= SST - IT,
bu erda: YAF – yalpi foyda;
SST – sotishdan kelib tushuvchi sof tushum;
IT – sotilgan mahsulotning ishlab chiqarish tannarxi;
2.
Asosiy faoliyatdan ko‘rilgan foyda -
mahsulot sotishdan olinuvchi yalpi
foyda bilan vaqt xarajatlari o‗rtasidagi farqga boshqa daromadlar qo‗shiladi va
asosiy faoliyatning boshqa xarajatlari (zarar) ayiriladi:
Dostları ilə paylaş: