Izlanishlar, yechimlar muammolar
IV BOB. O‘QITUVCHILAR VA TA’LIM XODIMLARI
Yüklə 464,08 Kb.
|
| IV BOB. O‘QITUVCHILAR VA TA’LIM XODIMLARI
COVID-19 pandemiyasi iqtisodiyot va odamlarning hayot tarzini izdan chiqargan, jumladan, butun dunyodagi maktablarning yopilishiga sabab bo‘lgan bir paytda, o‘qituvchilar butun dunyodagi millionlab o‘quvchilarga ta’lim berishda muhim rol o‘ynashda davom etmoqda. 2020-yilda maktablar yopilgandan keyin mamlakatlar masofaviy ta’limga o‘tganligi sababli ko‘pchilik o‘qituvchilardan masofadan/onlayn o‘qitishga o‘tishi taklif qilingan. 80%ga yaqin mamlakatlar o‘qituvchilarning barchasidan yoki kamida to‘rtdan uch qismi masofadan o‘qitishni talab qilgan. Daromadi yuqori va o‘rtadan yuqori bo‘lgan mamlakatlarning 60%idan ko‘prog‘i o‘qituvchilaridan masofadan ta’lim berish talabini qo‘ygan, daromadi o‘rtachadan kamroq mamlakatlarda bu ko‘rsatkich 41%ni, daromadi kam bo‘lgan mamlakatlarda esa 20% tashkil qilgan. 2019-2020-o‘quv yilda daromadi kam bo‘lgan mamlakatlarning 38 %i boshqa har qanday daromad guruhiga nisbatan ko‘proq qo‘shimcha o‘qituvchilarni yollagan; 2020-2021-o‘quv yilida bu ulush deyarli ikki barobar oshgan (63%). Mamlakatlar maktablarni qayta ochish uchun pedagogik xodimlari ishga olish to‘g‘risida ham ma’lumot berishgan. Masalan, o‘rtacha daromadga ega bo‘lgan mamlakatlarning 10 tadan 4 tasi 2020-2021-o‘quv yilida maktablarni qayta ochish uchun nopedagog xodimlarni ishga qabul qilgan. Ishga qabul qilingan nopedagog xodimlarga texnik xodimlar, tibbiyot xodimlari, maslahatchilar, xavfsizlik xodimlari, AKT xodimlari va boshqalar kiradi. 39 XALQ TA’LIMI: MUAMMOLAR, IZLANISHLAR, YECHIMLAR Aksariyat mamlakatlar 2019-2020-o‘quv yilida maktablarning yopilishi o‘qituvchilarining mehnat haqi va imtiyozlariga ta’sir ko‘rsatmaganligini bildirishgan. Respondent mamlakatlarning atigi 10%i o‘zgarishlar haqida hisobot bergan (3% pasayish va 7% o‘sish haqida hisobot bergan). Boshqa bir qancha hollarda (5%) qaror maktab yoki tumanlar ixtiyoriga qoldirilgani xabar qilinadi. Maktab yopilgan davrda o‘qituvchilar va ota-onalar va/yoki o‘quvchilar o‘rtasida o‘zaro hamkorlik yo‘lga qo‘yilgan. O‘qituvchilar o‘quvchilar va ularning ota-onalari/vasiylari bilan aloqada bo‘lishlari uchun foydalaniladigan telefon, xabar almashish dasturlari va elektron pochta eng keng tarqalgan vositalar ekani qayd etilgan. Jahon miqyosida har 4 mamlakatdan 3 tasi o‘qituvchilarni telefon yoki videokonferensiyalardan foydalanishga undagan va 4 mamlakatdan faqat 1 tasi uyga tashrif buyurishni rag‘batlantirishgan. O‘rtadan yuqori va yuqori daromadli mamlakatlar telefon va videokonferensiyalari (75%), matn yoki xabarlar ilovalari (73%) va o‘qituvchilar, o‘quvchilar va ota-onalar (72%) uchun maxsus elektron maktab platformalaridan foydalanishni rag‘batlantirgan. Biroq, kam daromadli mamlakatlarning faqat yarmi telefon yoki xabar almashish ilovalari, 22%i elektron maktab platformalari va 22 %i elektron pochta orqali ta’lim tashkil etganini ma’lum qilgan. 40 A.AVLONIY NOMIDAGI XALQ TAʼLIMI MUAMMOLARINI O‘RGANISH VA ISTIQBOLLARINI BELGILASH ILMIY-TADQIQOT INSTITUTI Barcha daromad guruhlaridagi mamlakatlar masofadan/onlayn ta’limni osonlashtirish va o‘qituvchilar farovonligini oshirishda turli qo‘llab-quvvatlash usullaridan foydalangan. Umuman olganda, barcha mamlakatlarda o‘qituvchilar eng ko‘p masofaviy ta’lim asosida (89%) dars berish bo‘yicha ko‘rsatma va kasbiy psixologik yordam (78%) shaklida qo‘llab-quvvatlangan (rasm 4-4). Mamlakatlarning aksariyati o‘qituvchilarni masofadan o‘qitish, pedagogika sohasidagi o‘quv faoliyati va turli pedagogik usullar bilan texnologiyalardan samarali foydalanish, shuningdek, AKT vositalari va bepul ulanish uchun moslashtirilgan o‘quv materiallari bilan ta’minlash orqali qo‘llab-quvvatlagan. Biroq, kam ta’minlangan mamlakatlarda hukumatning turli darajalarida o‘qituvchilarni qo‘llab-quvvatlashda ba’zi farqlar mavjud. Ta’kidlash joizki, biron bir daromadi kam bo‘lgan mamlakat AKT bilan yordam yoki maktab darajasida virtual sinf mashg‘ulotlari uchun tavsiyalar berilganligi haqida xabar yo‘q. Bu yuqori va kam daromadli mamlakatlar o‘rtasidagi raqamli ta’limning yorqin aksidir. 2021-yil fevral oyi holatiga ko‘ra, so‘rovnomada qatnashgan mamlakatlarning 2/3 qismi o‘qituvchilarning COVID-19 ga qarshi emlanishini davlat miqyosida ustuvor maqsad hisoblaydi. Ajablanarlisi shundaki, COVAX tashabbusi doirasida faqat kam va o‘rta daromadli mamlakatlar o‘qituvchilarni emlashga ustuvor ahamiyat qaratgan. |