Kafedra: Azərbaycan dili və pedaqogika; Azərbaycan Respublikasının dövlət dili Azərbaycan dilidir. Azərbaycan Respublikası

 

I) İstinad olunan mənbəni nəzərə çatdırmaq 

I) Qrammatik formaları düzgün və aydın tələffüz etmək 

I) Məzmuna uyğun intonasiya seçmək 

I) Auditoriyada əks əlaqənin qurulmaması  

I) Mənası çətin sözləri izah etmək 

 

268. 

 

Nitqdə məhəlli dialektlərə və yerli şivələrə məxsus danışıq tərzinə yol verilərsə, mədəni nitqin 

hansı tələbi pozulur? 

 

I) münasibliyi 

I) səlisliyi 

I) dəqiqliyi 

I) aydınlığı 

I) təmizliyi  

 

269. 

 

Əcnəbi sözlər lüzumsuz işlədilməməlidir. Bu ifadə mədəni nitqin hansı tələbinə uyğundur? 

 

I) Təmizliyinə 

          I) Yığcamlığına            I) İfadəliliyinə 

I) Münasibliyinə 

I) Dəqiqliyinə 

 

270. 

 

Danışanın (və ya yazanın) nitqində lazımsız yerə Şamaxinka, Vasmoy, Morvağzal və s. kimi 

ifadələr işlədilirsə, mədəni nitqin hansı tələbi pozulmuş olur? 

 

I) İfadəliliyi 

I) Təmizliyi        I) Səlisliyi 

I) Düzgünlüyü       I) Yığcamlığı 

 

271. 

 

Nitqin təmizliyi ilə bağlı şərtlərdən biri yanlışdır. 

 

I) Jarqon sözlərin və ifadələrin işlədilməməsi 

I) Əcnəbi sözlərin lüzumsuz işlədilməməsi 

I) Məhəlli dialekt və şivələrə yer vermək  

I) Tüfeyli sözlərə bağlı qüsurların aradan qaldırılması 

I) Təhqiramiz ifadələrə yol verməmək 

 

272. 

 

“... nitqə yiyələnmək üçün qrammatikanın qaydalarını bilməkdən əlavə, ədəbi dilin digər 

normalarına da riayət etmək lazımdır”. Nöqtələrin yerinə hansı söz qoyulmalıdır? 

 

I) ifadəli 

I) dəqiq 

I) aydın 

I) düzgün  

I) təmiz 

 

273. 

 

Biri nitqin təmizliyinə aid edilə bilməz. 

 

I) Vulqar və loru sözlərə yol verməmək 

I) Məhəlli sözlərə, yerli şivələrə yol verməmək 

I) Əcnəbi sözlərə lüzumsuz yer verməmək 

---

I) Tüfeyli sözləri nitqdə işlətməmək 

I) Danışılacaq materialı əvvəlcədən hazırlamaq 

 

274. 

 

Fikrin lakonik şəkildə verilməsini nitqin hansı tələbinə aid etmək olar? 

 

I) Nitqin yığcamlığı 

I) Nitqin aydınlığı 

I) Nitqin təmizliyi 

I) Nitqin ifadəliliyi 

I) Nitqin münasibliyi 

 

275. 

 

“At sürüsü” birləşməsində mədəni nitqin hansı şərti pozulub? 

 

I) Düzgünlük 

I) Dəqiqlik  

I) İfadəlilik 

I) Təmizlik 

I) Zənginlik 

 

276. 

 

Nitqin təmizliyi nə deməkdir?  

 

I) Bədii təsvir vasitələri nitqdə geniş yer tapır. 

I) Nitqdə məhəlli dialektlərə, yerli şivələrə yol verilir. 

I) Ədəbi dilin normalarına uyğun gəlməyən dil vahidləri nitqdə işlənmir. 

I) Əcnəbi sözlərdən gen-bol istifadə edilir. 

I) Söz və ifadələr orfoqrafik normalara uyğun tələffüz edilir. 

 

277. 

 

Nitq mədəniyyətinin hamı üçün məcburi olan şərti hansıdır? 

 

I) Nitqin elmiliyi 

I) Nitqin dəqiqliyi 

I) Nitqin ifadəliliyi 

I) Nitqin düzgünlüyü  

I) Nitqin sərbəstliyi 

 

278. 

 

Tələb olunan sözü, cümləni, ifadəni tapmaq nitq mədəniyyətinin hansı şərtinə aiddir? 

 

I) aydınlıq 

I) düzgünlük 

I) ifadəlilik 

I) konkretlik 

I) dəqiqlik  

 

279. 

 

“Cənab axund, yaxşı panimat eləmirəm ki, nə ərz edirsiniz?” Bu nitqdə hansı tələb pozulub? 

  

I) dəqiqlik 

I) təmizlik  

I) yığcamlıq 

I) münasiblik     I) düzgünlük 

 

280. 

 

Nitqin aydın olması üçün verilən tələblərdən biri yanlışdır. 

 

I) İntonasiyanın müxtəlif çalarlarından yerli-yerində istifadə etmək 

I) İstifadə olunan sözlərin hamı üçün anlaşıqlı olmasına çalışmaq 

I) Terminlərdən, alınma söz və ifadələrdən geniş istifadə etmək  

---

I) Məntiqi vurğulu sözü nəzərə çarpacaq dərəcədə tələffüz etməyə nail olmaq 

I) Mətndəki mənası çətin sözləri izah etmək 

 

281. 

 

“A kişi, sən elə qəliz danışırsan ki, “Tarixi-Nadir”i yarıya qədər oxumuşam, mən başa düşə 

bilmirəm. Bu yazıqlar haradan başa düşsünlər?” Verilmiş nümunə ilə məntmədəni nitqin hansı 

tələbi irəli sürülür? 

 

I) münasiblik 

I) yığcamlıq 

I) zənginlik 

I) aydınlıq       I) orijinallıq 

 

282. 

 

Nitqdə dialektizmlərin, jarqon, loru söz və ifadələrin, varvarizmlərin işlədilməsi mədəni nitqin 

hansı tələbinin əksinədir? 

 

I) münasibliyinin 

      I) aydınlığının             I) yığcamlığının 

I) zənginliyinin 

      I) təmizliyinin  

 

283. 

 

“Nitqi ... etmək üçün mütləq ətraflı düşünmək və fikri dəqiq, aydın ifadə etmək üçün qısa və 

konkret ifadə tərzi düşünmək lazımdır”. Nöqtələrin yerinə mədəni nitqin hansı tələbi 

qoyulmalıdır? 

 

I) yığcam 

I) aydın 

I) təmiz            I) sadə  

I) zəngin 

 

284. 

 

Nitqin bu tələbi nitq prosesində leksik, semantik, frazeoloji, qrammatik vahidlərin rəngarəng 

formada işlədilməsini nəzərdə tutur. 

 

I) aydınlığı 

I) zənginliyi  

I) təmizliyi 

I) yığcamlığı      I) orijinallığı 

 

285. 

 

Nitqdə yersiz təkrarlar, bəsit qrammatik formaların işlədilməsi, eyni konstruksiya və formaların 

dalbadal verilməsi, şablon ifadə vasitələrinə müraciət edilməsi mədəni nitqi hansı tələbdən 

uzaqlaşdırır? 

 

I) münasiblikdən 

     I) sadəlikdən           I) zənginlikdən  

I) düzgünlükdən 

     I) aydınlıqdan  

 

286. 

 

Nitqin düzgünlüyü haqqında verilən fikirlərdən biri yanlışdır. 

 

I) Sözlər düzgün tələffüz edilməlidir. 

I) Cümlələr məntiqi cəhətdən düzgün qurulmalıdır. 

I) Münasib sözlər seçilməlidir. 

I) Yalnız qrammatik qaydalara əməl etmək kifayətdir. 

I) Ədəbi dilin digər normalarına da riayət etmək lazımdır. 

---