Karimova shoira mikrobiologiya va immunologiya, virusologiya

6) Kox apparati yoki avtoklavda oquvchi bug‘ bilan sterillash.

Sterillashning bu turi bug‘ning bakteriya vegetativ shakllariga ta’sir qilish kuchiga asoslangan. Bu usul bilan yuqori temperaturada sterillash mumkin bo‘lmagan materiallar vitkaminli va qandli oziq muhitlar sterilanadi. Mikroorganizmlarni to‘liq yo‘qotish uchun bo‘lib sterillash usuli qo‘llaniladi. Materiallar 100⁰S da 20-30 minut davomida 3 kun surunkasiga sterillanadi. Bu xolda vegetativ hujayralar o‘ladi, sporalar esa qoladi va bir sutka ichida vegetativ hujayralarga aylanadi. Keyingi ikki marta qaytadan sterillash natijasida ular butunlay o‘ladi va material to‘liq sterillangan hisoblanadi. 6) Tindalizatsiya materiallar 5-6 kun bir soat davomida 56-58⁰S da surunkasiga bo‘lib sterillanadi. Bu usul yordamida yuqori temperaturada tez buziladigan moddalarni sterilizatsiya qilinadi. 7) Pasterizatsiya bu usul temperaturaning bakteriya sporasi emas faqat vegetativ hujayrasiga ta’sir qilish xususiyatiga asoslangan. Material 50-65⁰S da 15-30 minut yoki 70-80⁰S da 5-10 minut qizdiriladi, so‘ngra tezlikda sovitiladi. Ko‘pincha ichimliklar va oziq-ovqat mahsulotlari pasterizatsiyalanadi. 8) Ultrabinafsha nurlar bilan sterillash. Bu usul bilan sterillash asosan 260-300 mkm to‘lqin uzunligidagi ultrabinafsha nurlarning mikroorganizmlarni o‘ldirish xususiyatiga asoslangan bo‘lib, operatsiya xonalari, shifoxona palatalarini havosini mikroorganizmlardan tozalash maqsadida bakteriotsid lampalardan foydalaniladi. Mikroorganizmlarga qarshi kurashishda ximik usullardan ham foydalaniladi. Ular meditsina praktikasida ham keng qo‘llanib asosan ikki maqsadda ya’ni antiseptika va asseptikadan iborat.
1) antiseptika - mavjud bo‘lgan yoki tashqaridan tushgan mikroorganizmlarga qarshi kurashishga antiseptika deyiladi. M: yiringli moddalarni kimyoviy moddalar yordamida tozalash. 2) asseptika mikroorganizmlarni tashqaridan tushishiga qarshi kurashishga aytilib bunga jarrohlarni operatsiyadan oldin qo‘llarini yuvishi, operatsiya kilinadigan joylarni kimyoviy moddalar bilan tozalashga aytiladi.
Sterilizatsiya-deb tashqi muhit ob’ektlaridagi mikroorganizmlarni vegetativ va sporalarni to‘liq yo‘qotish usullariga aytiladi. Sterilizatsiya fizik usulda olib boriladi. Asosan yuqori temperatura va ultratovush filtirlash usullari qo‘llaniladi.

1. 
   Termostat. Bu apparatda issiqlik bir xil darajada saqlanib turadi va temperaturani maxsus bakteriyalarni o‘stirish uchun tartibga solib turish mumkin. Ko‘pchilik bakteriyalarni ko‘payishi uchun qulay temperatura 37⁰ S hisoblanadi. Termostatlar quruq havoli va suvli bo‘ladi. Termostatlardan amaliyotda bakteriyalarni o‘stirib olishda foydaniladi.
   
2. 
   Mikroanaerostat. Hozirgi kunda juda ko‘plab modifikatsiyalari chiqarilgan. Bu asboblarning asosiy xususiyati anaerob bakteriyalarni o‘stirish uchun kislorodsiz sharoit yaratilishidan iborat. Tuzilishi metal yoki orgshishadan qilingan silindir bo‘lib qopqog‘i germetik berkiladi. Qopqog‘ida vakummetr va ikkita kran bo‘lib, bu kranlar yordamida silindir kameradan havo so‘rib olinishi yoki kerakli gaz aralashmalari yuborilishi mumkin. Oxirgi yillarda HIMEDIA kompaniyasi tomonidan chiqarilgan orgshishali mikroanaerostat bakteriologik amaliyotda keng qo‘llanilmoqda.
   

Bakteriologik laboratoriyalarda avtoklavlarning turli modifikatsiya modellari (gorizontal, vertikal, statsionar va ko‘chirish mumkin bo‘lgan turlari) ishlatiladi. Asosan avtoklavlar laboratoriyada oziq muhitlar, laboratoriya idishlari va boshqa materiallarni sterillashda va ajratib olingan bakteriyalarni o‘ldirishda qo‘llaniladi.

3.