25
shakllantirish.
Kasbiy psixologiya fanining o‟ziga xos ilmiy o‟rganish
metodlari
mavjud. Psixologiya fanini ilmiy o‟rganish metodlari («metod» yunoncha so‟z
bo‟lib, «biror narsaga borish yo‟li» degan ma‟noni anglatadi) psixik jarayonlar,
holatlar va individual xususiyatlar to‟g‟risidagi bilimlarni egallashda
qo‟llaniladigan nazariy tadqiqotlar hamda amaliy harakat qilish usullari va ularning
yig‟indisidir.
Kasbiy psixologiya muxandislik psixologiya sohasining ob‟ektiv
qonuniyatlarini o‟rganishda uning metodlaridan keng foydalanadi. Ushbu metodlar
o‟zining maqsadi va yo‟nalishiga qarab tasniflanadi.
Individual-psixologik xususiyatlarni o‟rganishning instrumental metodlariga,
avvalo, eksperiment
metodining turli variantlari, shuningdek, har xil testlar
o‟tkazish, anketalar, so‟rovnomalar kiradi. Ularning mazmuni psixodiagnostikaga
oid asosiy qo‟llanmalarda berilgan.
Metodlarning ushbu guruhi insonning ayrim
ruhiy xususiyatlarining
doimiyligi yoki o‟zgaruvchanligi darajasi, tuzilishini aniqlash uchun nihoyatda
katta ahamiyatga ega. Biroq, psixologik metodlar
yordamida olinadigan
materiallarda ayrim xatolar ham bo‟lishi muqarrar. Ushbu xatolar inson shaxsini
psixologik o‟rganishning o‟ziga xos «artefaktlari» hisoblanadi. U eksperiment
tadqiqotining barcha bosqichlarida maxsus o‟rganish
va hisobga olishni talab
qiladi.
Kasbiy psixologiyaning o‟rganish sohalariga, jumladan,
tekshirilayotgan
shaxsning inson-texnika munosabatlari sharoitidagi holatlari kiradi. Shaxs harakat
qiladigan bu sharoitlar shaxsning odatdagi tadqiqot sharoitida yo aniqlash juda
qiyin bo‟lgan, yo umuman ko‟rinmaydigan tomonlarini ko‟rsatadi.
Shaxsning ong osti holatini chuqur va har tomonlama o‟rganishga imkon
beradigan psixoanaliz metodi kasbiy psixologiya uchun muhim hisoblanadi.
Psixoanaliz
xatti-harakat motivlari, murakkab nizolarning haqiqiy
sabablarini tadqiq etish darajasini aniqlashda keng qo‟llaniladi.
Anketa metodi.
Bu metodga tadqiqotchini qiziqtiruvchi faktlar haqida bir
qator materiallar olish uchun nisbatan ko‟p sonli shaxslar
guruhiga beriladigan
26
savollarning bir xilligi xos. Materiallarga statistik ishlov beriladi va tahlil qilinadi.
Dostları ilə paylaş: