Kavram olarak Kapitalizm; bir toplumsal-ekonomik yapı ve üretim biçimidir

20 

 

içindeki payı yükselmeye devam etmiĢtir. DıĢsal tasarrufların GSMH içindeki payı, hızla artıĢ 

eğilimine girerek 2006 yılında yüzde 7,8‟e yükselmesinin en önemli nedeni, yurtiçi üretimin 

ve  ihracatın,  ithalata  yüksek  orandaki  bağımlılığıdır.    2006  yılında  cari  iĢlemler  açığının 

GSMH  içindeki  payı  yüzde  8,2  ile  rekor  kırmıĢtır.(Merkez  Bankası  ve  DPT)    Cari  açığın 

finansmanı açısından son yıllarda kaydedilen olumlu bir geliĢme, sermaye hareketleri içinde 

kısa  vadeli  sermaye  akımlarının  payı  azalırken,  uzun  vadeli  sermaye  akımları  ile,  doğrudan 

yabancı  sermaye  yatırımlarının  payının  artması  olmuĢtur.  Kısa  vadeli  sermaye  akımlarının 

payı 2006 yılında % 12‟ye düĢerken, uzun vadeli sermaye hareketlerinin payı % 8‟den % 54‟e 

yükselmiĢtir.  Doğrudan  yabancı  sermaye  yatırımlarındaki  artıĢlar,  özelleĢtirilmeden 

kaynaklanmıĢtır.(Hazine MüsteĢarlığı, 2007:6-14) 

2006  Ağustos  ayından  itibaren  ABD  mortgage  piyasalarındaki  sorunlar  önemli  bir 

ekonomik  krizin  belirtileriydi.  Türkiye‟de  enflasyon  2006  da  %  9,7,  2007  de  %  8,4  olarak 

gerçekleĢmiĢtir.  2006‟dan itibaren ciddi bir arz Ģoku olarak ortaya çıkan gıda fiyatları artıĢı, 

2007  yılında  da  sürdürmüĢtür.    Artan  enerji  fiyatları,  değer  kazanan  TL,  cari  açık,  2007 

yılında  sorun  olarak  algılansa  da  ekonomi  yöneticilerince  Ģimdilik  bir  sorun  olmadığı 

görüĢündedirler.  Türk  Parası  ise,  ABD  doları  karsısında  2006  yılı  sonundaki  1,41 

seviyesinden  2007  sonunda  1,16  seviyesine  gelerek  değer  kazanmıĢtır.  MB‟ın  yayımladığı 

reel kur endeksine göre de Türk Parası yıl boyunca % 19‟luk bir değerlenme göstermiĢtir.   

2007  Ağustos  ayından  itibaren  ABD  Mortgage  piyasalarında  ortaya  çıkan  krizin 

küresel  likiditeyi  olumsuz  etkilemesi  ile  kur,  faiz  ve  borsa  eğilimleri  tersine  dönmüĢ 

durumdadır.    Küresel  kriz  baĢlamıĢtır.(  Dünya  Ekonomik  Görünümü  IMF,01.2011)  Dünya 

ekonomisinde  daha  derinlerdeki  cari  açık,  küresel  krizin  en  önemli  ayaklarından  biridir. 

Dünya  ticaret  hacmi  düĢük  oranda  seyretmiĢtir.  Bu  düĢüĢün  nedeni  talep  daralmasıdır. 

Küresel  ekonomik  kriz  ABD‟de  Ağustos  2007  tarihinde  baĢlamasına  rağmen,  Türkiye‟de 

borsa 2007 yılı Aralık ayı sonuna kadar yükselmiĢtir. 

2008 krizinin yansıması: Finansal kriz. ABD‟de 2007'nin ortalarında, 2008 yılının son 

çeyreğinde  ABD‟nin  yatırım  bankalarından  Lehman  Brothers‟ın  iflası  ile  doruğa  ulaĢmıĢtır. 

Türkiye'de  ise  bu  krizin  yansımaları  özellikle  2008‟in  son  aylarında  reel  sektör  üzerinde 

belirginleĢmeye  baĢlamıĢtır.    Dünya  ihracatı  2007  yılından  itibaren  düĢüĢe  geçmiĢ,    2008 

yılında  %-0,1  „e  düĢmüĢtür.    Ham  petrol  varil  fiyatı  2008  yılında  97,3  dolara  çıkmıĢtır. 

GeliĢmiĢ  ekonomilerde  ortalama  enflasyon  2008  yılında  %3,4‟e  yükselmiĢtir.  GeliĢmekte 

olan  ülkelerde  ise  enflasyon  oranı  2008  yılında  %9,3‟e  yükselmiĢtir.  Türkiye‟de  de    ĠMKB 

bileĢik endeksi Aralık 2007‟den Eylül 2008‟e kadar yaklaĢık %35 değer kaybetmiĢtir.  

---

21 

 

Ekonomik krizin reel sektördeki etkisi GSYH‟de görülmektedir. GSYH‟ deki artıĢ hızı 

2008  yılı  sonu  itibariyle  %0,9‟a  gerilemiĢtir.    Tarım  Sektöründe  2008    %3,5  (Maliye 

Bakanlığı,  Yıllık  Ekonomik  Rapor  2009,  s.12).  Sanayi  sektöründe  büyüme  hızı  %0,8‟e 

düĢmüĢtür.  2007  yılı  Ekim  ayında  4126  Ģirket  ve  kooperatif  kurulurken,2008  yılının  aynı 

ayında  bu  rakam  3026  adet  olarak  gerçekleĢmiĢtir.  Cari  açık  2008  de  41,69  milyar  dolara 

yükselmiĢtir. 

Türkiye‟nin  Gayri  Safi  Yurtiçi  Hasıla‟sı  (GSYH)  2009  yılında,  %4.7  oranında 

daralmıĢtır.      Bütçe  Açığı/GSYH  oranı  2009  yılında    (%  5,5)  olmuĢtur.  ĠĢsizlik  oranı  2009 

yılında %14,8 seviyelerine çıkmıĢtır. Türkiye‟de sanayi üretimi 2009‟da %20 küçülmüĢ, 132 

milyar$ olan ihracatımız 2008 küresel kriz nedeniyle 2009 yılında 102 milyar$ „a gerilemiĢtir.  

Panik halde para hareketinin baĢladığı Ekim 2008‟den baĢlayarak 2009 ikinci yarısına kadar 

geçen sürede ekonomiye 20 milyar $ kayıt dıĢı kaynak giriĢi olmuĢtur. 2009 yılının tümünde 

ihracat  %23  oranında  daraldı.    Kriz  sürecinde  daralan  ithalat  dolayısıyla  Türkiye‟nin  dıĢ 

ticaret açığının düĢürmesine, dolayısıyla 41,9 milyar$‟a ulaĢan cari iĢlemler açığının 2009‟da 

13,9 milyar $‟a gerilemesine neden oldu.   

Türkiye ekonomisinin 2010'da % 8,9 büyüdü. 

Avrupa‟nın en hızlı büyüyen ekonomisi 

olduğu  görülmektedir.  Türkiye‟nin  2010  yılında  Bütçe  açığının/GSYĠH  %-3,7  olduğu, 

Merkez  Bankası  verilerine  göre,  halkımızın  toplam  borcunun,  harcanabilir  gelirine  oranı  

2010 yılında % 41,2‟e ulaĢmıĢtır, Cari iĢlemler /GSMH (%)-6,6 , dır. 

Dünya ekonomisinde 2010 yılı boyunca batmakta olan bankalara çok büyük miktarda 

likidite sağlanmaya devam edildi. Merkez bankaları parasal geniĢlemeye devam ettiler. 2010 

yılının  Mart  ayından  itibaren  Yunanistan  ve  kimi  devletlerin  kredibilitesi  sorgulanmaya 

baĢlandı. Kamu açıklarının ve borç stokunun fazlalığı Ģeklinde ortaya çıkan iki sorun için iki 

yol  düĢünüldü  birincisi;  kurtarma  paketleri  hazırlanması,  ikincisi  ise  o  ülkelerdeki  merkez 

bankalarının  likiditeyi,  para  basarak  sağlamaları.    Ġkinci  yol,  devlet  borçları  için  sağlandı.  

Merkez  bankalarının  büyük  miktarda  para  basması  konusunda  hükümetlerin  imkânları 

sınırlıdır.  Ancak  baĢka  çare  de  kalmamıĢtır.  ÇöküĢü  ötelemek  için  üretilen  politika  parasal 

geniĢlemedir.  Bu durumda da hem Euro‟nun hem Dolar‟ın geleceği hakkında ciddi sorunlar 

doğuracak sadece geçici olarak büyüme sağlayacaktır.  

 

4.SONUÇ VE ÖNERİLER 

Sistem hem bireyler arası hem de uluslar arası iliĢkilerde rasyonellik, karĢılıklı çıkar 

ve rekabet çerçevesinde gerçekleĢmektedir.  Beklentilerdeki belirsizlikler kesin çizgilerle bir 

ekonomik  kuralın  uygulanmasını  gerektirmemektedir.    Ekonomik  sistem  entegre  bir  oluĢun 

---

22 

 

içindedir. Bu çerçevede deregülasyon olumlu bir sonuç vermemiĢtir. Ülke ekonomilerindeki 

sorunların  çözümünde  deterministik  anlayıĢ  geçersizdir.  Çok  kutuplu  dünya  düzeninin 

oluĢması yeni denge alanları ortaya çıkaracaktır. 

Serbest  kur  sistemi  ülke  ekonomileri  için  uygundur  ancak,  karĢılıklılık  ilkesi  esas 

olmalıdır.  IMF  ve  diğer  uluslar  arası  ekonomik  yapılanmalar  gereklidir  ancak  ilkeler  ve 

iĢleyiĢ bakımından yeniden yapılandırılmalıdır. 

Öneriler 

Öncelikle;  IMF‟nin  kriz  olgusunu  gerçek  boyutlarıyla  kavraması  gerekmektedir.  

Sistematik  ve  sistem  dıĢı  risk  tanımlarına  göre  ülkelerin  borçlanma  karĢısındaki  politikaları 

yeniden belirlenmelidir.     

Ġkinci  olarak:  IMF‟nin  müdahaleleri  gecikmemelidir.  Meydana  gelecek  olan 

gecikmeler borç verenler açısından yatırımların gecikmesine ve isteksizliklere neden olur. 

Üçüncüsü;  geliĢmiĢ  ülkelerin  geliĢmekte  olan  ülkelere  sermaye  ihraçlarında  ve  kriz 

öncesinde  selektif  davranmaları  gerekmektedir.  Bu  önlem  Neo  Liberal  politikaların  geneli 

için bir sapma sayılmaz. 

Dördüncüsü;  Bu  gün  gelinen  noktada  her  ülke  için  ayrı  makro  politika  izlemek 

mümkün  değildir.    Rezerv  para  durumundaki  Euro  veya  Dolar  „ın  fiyat  ve  faiz  politikası 

istikrarı sağlayıcı bir politika olmalıdır.  Bunun için fiyatları belirleyecek herhangi bir hedef 

belirlenmemelidir.  Bu konuda IMF koordinasyonu sağlayıcı bir rol oynayabilir.   

BeĢincisi; Ödemeler dengesi sorunu yaĢayan ülkeler koordinasyon çerçevesinde geçici 

önlemler alma hakkına sahiptirler.    

 

KAYNAKÇA 

 

1.

 

AZĠZ Ç.(2003), Günümüzde Sendikaların Sorunları ve Çözüm Arayışları, (BasılmamıĢ 

Yüksek Lisans Tezi, Ġstanbul Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü),  (s. 12) 

2.

 

BAINES, E.,(1966),History,of Cotton Manufacture,London, 

3.

 

BARBER,  William  J.(  1991),  İktisadi  Düşünce  Tarihi  (Çev:  Ġhsan  Durdu)  Ġst:Çıdam 

Yay. 1. Baskı,  

4.

 

BLAUG. M.(1992), Economic Theoy in Restrospect, (Fourth ed).New York: Camridge 

University Pres. s:60-61  

5.

 

BOWLES S.-EDWARDS R.,(1985),Understanding  

Capitalism,Harper&Row,Publisher.Inc.,New York. 

6.

 

BOYES, W.-MELVĠN, Ml,( 1990) ,Economics, Houghton Miffin Company, Boston, 

---

23 

 

7.

 

BULUT, E.( 2005), Döviz Ekonomisi 2.Bsk.,Ank., Platin Yay. 

8.

 

CIPOLLO, M. C. (1980). Before Industrial Revolution,  W.N.NORTON& Company, 

Newyork,  

9.

 

CORM, G.( 1994),Yeni Küresel Ekonomik Düzensizlik Ġst. Phonix Yay 

10.

 

ÇOLAK, Ö.-AKTAġ. F. (2010).Makro Ekonomik Göstergelerin Yorumlanması. Ank. 

Eflatun Yay. 

11.

 

DEMĠR, Ö. (1996), Kurumcu İktisat,  Ġst. Vadi yay 

12.

 

DICKSON, D.( 1992.), Alternatif Teknoloji,(Çev: N. Erdoğan),. Ġst. Ayrıntı yay  

13.

 

DOBB, M,(1992)Kapitalizmin Gelişimi Üzerine İncelemeler.(Çev:F.AKAR),Ġst. Belge 

Yay. 

14.

 

 ERÖZ, M. (1977)İktisat Sosyolojisine Başlangıç, Ġst.Ünv. Yay. 

15.

 

EVANS,M.K.;(1983)The Truuth About Supply-Side Economics. Basic Books Inc,New 

York, ,(s.20). 

16.

 

FEATHERSTONE, M.( 1996), Postmodernizm Ve Tüketim Kültürü. Ġst.. Ayrıntı yay 

17.

 

FREEMAN,  C.-  SOETE  L.(2003)The  Economics  of  Industrial  Innovation,  Ankara. 

TUBĠTAK Yay,  

18.

 

FRIEDMAN, 

M,(2008),Kapitalizm 

ve 

Özgürlük,(Çev: 

D. 

ERBERK-N. 

HĠMMETOĞLU). Ġst. Plato Yay, 

19.

 

GALBRAITH,J.K.(1989),Kuşku  Çağı,(ÇEV:R.  AġÇIOĞLU-N.  Himmetoğlu),.Ġst: 

Altın Kitaplar Yay (s:115,224) 

20.

 

GRINSPUN,  R.(1993),Nafta  and  Nooconservative  Transformation:  The  Impaci  on 

Canada and Mexico, Review of Radical Political Economics, Vol.25(4),(s.18) 

21.

 

HARRIS, L.(1985)Monetary Theory , McGraw-Hill,  Singapore, 

22.

 

HATĠBOĞLU, Z.(1986)Türkiye İktisadına Güncel Bir Yaklaşım, Ġst.  Temel AraĢtırma 

Yay. 

23.

 

HOBSBAWN, E.J. (1987),İmparatorluk Çağı, Ank. Dost yay.(s.55) 

24.

 

HUTCHISON  M,  McDill,  K  (1998),  Are  All  Banking  Crisis  Alike?  The  Japanese 

Experience in International Comparison", Pacific Basin Working Paper Series. 

25.

 

JACOBY, R.(1996),Belleğini Yitiren Toplum,. Ġst; Ayrıntı yay (s. 65) 

26.

 

KAZGAN, G.(1988),Ekonomide Dışa Açık Büyüme, Ġst. Altın Kitaplar Yay.(s:28) 

27.

 

KEYNES, 

J. 

M.(1970) 

İstihdam 

Faiz 

Ve 

Para 

Genel 

Teorisi., 

(Çev:A.BALTACIGĠL),Ġst. Minnetoğlu Yay. 

28.

 

KRUGMAN, P.(2003),Bunalım Ekonomisinin Geri Dönüşü (Çev:N. DOMANĠÇ). Ġst. 

Literatür Yay (s:7) 

---

24 

 

29.

 

LANDES, S.D,(1995),Kapitalizmin Doğuşu, Ġst. Ġnsan Yay (s;26,33) 

30.

 

LIPSEY.R.G.-COURANT.P.N.-PURVIS,D.D.-STEINER,P.O.(1993) 

 

Economics 

London: Harper Collins College Publisher;(s:3-4) 

31.

 

MACFARLANE,A. (1993),.Kapitalizm Kültürü,(Çev:R. H. Kır),Ġst, Ayrıntı Yay  

32.

 

NAISBITT, J. - ABURDENE P.  Megatrends 2000 (Çev: E. GÜVEN), Ġst. Form Yay. 

(s:147-151) 

33.

 

OKTAR,  T.  –  VOYVODA,  E.  (2009),  Türkiye’de  ve  Dünyada  Ekonomik 

Bunalım,2008-2009,Ġst. Yordam Yay.(s.58) 

34.

 

PARASIZ, Ġ.(1991),Friedmancı Monetarizm, Bursa, Ezgi Yay.  

35.

 

PARASIZ,  Ġ.(1988),  Para  Politikası-Monetarist  Keynesyen  Tartışması,  Bursa:  HaĢet 

Kitabevi Yay  

36.

 

PAYA, M.(1997), Makro İktisat, ,Ġst. Filiz Kitabevi  

37.

 

PETRAS,  J.-  VELTMEYER,  H.(2006),Maskesi  Düşürülen  Küreselleşme,  Ġst. 

Mephisto Kitabevi, (s.19) 

38.

 

POLANYĠ, K.(1986),Büyük  Dönüşüm, (Çev:A. Buğra),Ġst.Alan Yay.  

39.

 

RAND,  A.(2004).Kapitalizm:  Bilinmeyen  Ġdeal,(Çev:  N.  KANDEMĠR),Ġst..  Plato 

Film Yay.  

40.

 

ROSENBERG,  N.(1976)  “On  Techonological  Expectations”  Economic  Journal 

Valume 86, Issue 343 Set.(523-535).  

41.

 

SANCHEZ, M.(2005).The Link Between Interest Rates and Exchange Rates. European 

Central Bank, Working Paper, No:548/November  

42.

 

SAVAġ,V. (1986),Keynesyen İktisat Yıkılırken.Ġst. Beta Yay.(s:57) 

43.

 

SCHUMPETER,  J.  A.(1974).Kapitalizm,  Sosyalizm  ve  Demokrasi,(Çev:  T. 

AKOĞLU) 1.Cilt.Ġst. Varlık Yay.   

44.

 

SCHUMPETER,  J.(1928),The  Instability  of  Capitalism,  The  Economic  Jurnal.  Vol. 

38, No.151(Sep.,1928),pp-361-386,httb://www.jstor.org/stable/222415. 

45.

 

SOLUE,  G.-ANTELL,  G.(1992),Herkes  İçin  Ekonomi(Çev:  N.  Muallimoğlu),  Ġst. 

Avcıol Yay(s.141)  

46.

 

SOMÇAĞ, S.(2007),Türkiye’nin Ekonomik Krizi, Ġst. 2006 Yayınevi  

47.

 

SÖYLEMEZ, A.(2001)Yeni Ekonomi, , Ġst. Boyut Yay. 

48.

 

TOYNBEE, A.(1978),Tarih Bilinci, (Çev:M.Belge),. Ġst. BateĢ Yay.  

49.

 

TURNER,P.(1993),Modern  Macroeconomic  Analysis  ,  McGraw-Hıll  Book  Company 

Europe, England. 

---

25 

 

50.

 

UZUN,  A.  M.(2010),Savaş  Sonrası  Japonya’da  Sanayi  Politikası,    Sosyal  Bilimler 

Dergisi , Cumhuriyet Üniversitesi Ġ.Ġ.B.F., Sayı: 4,  ( s.65-66). 

51.

 

WEISSKOPF, W. A.,(1996),Yabancılaşma ve İktisat,  (Çev: Ç. KOÇ vd.), Ġst. Anahtar 

Kitaplar Yay. 

52.

 

WILLIAMSON,  J.(2004),The  Washington  Consensus  as  Policy  Prescription  For 

Development, Delivered at The World Bank on January, 

53.

 

YAY, T.( 1993 ), F.A. Hayek’te İktisadi Düşünce”, , Bursa, Ezgi Kitabevi 

54.

 

YILMAZ,A.(1995),Modernden  Postmodern  Siyasal  Arayışlar,.  Konya,  Vadi  Yay 

1995 

55.

 

 

Financial Services Agency web sitesi: www.fsa.go.jp    (EriĢim Tarihi:25:08.2011) 

http://www.belgenet.com/2001/emek_280301.html (EriĢim Tarihi: 27.08.2011)

 

Kaynak: Hazine MüsteĢarlığı tarafından yayınlanan Uluslararası Doğrudan Yatırımlar 

2006 Yıllık Raporuna göre (2007: 6-14) 

Kaynak: Dünya Ekonomik Görünümü, Ocak 2011, IMF 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

 

---

26