54
Milli ədəbiyyat
90
illiyi
Əliağa Kürçaylı
1928-1980
FEVRAL
Əliağa Həsənağa oğlu Vəliyev
(Əliağa Kürçaylı) 1928-ci il fevral
ayının 20-də Salyan rayonunun Kür-
qaraqaşlı kəndində doğulmuşdur. Orta
məktəbin 9-cu sinfindən çıxmış, 1944-
1946-cı illərdə Zaqafqaziya dəmir
yolu idarəsinin Salyan şöbəsində mü-
hasib işləmişdir. 1946-1947-ci illərdə
Bakı
Dəmiryolu
Texnikumunda
birillik mühasiblər kursunu bitirdikdən
sonra Salyan dram teatrında mühasib
işləmişdir.
1946-cı ildə “Azərbaycan gəncləri”
qəzetində çap olunmuş “Sənin
gözlərin” adlı ilk şeiri ilə ədəbiyyata
gəlişi uğurlu olmuş, sonralar mərkəzi
və respublika dövri mətbuatında
müntəzəm çıxış etmişdir.
1947-ci ildə Salyan radio qovşa-
ğında redaktor işləmiş, gənc yazıçı-
ların I Respublika müşavirəsində iş-
tirak etmişdir. Bakıda Fəhlə gənclər
orta məktəbinin son sinfini bitirmiş,
ADU-nun filologiya fakültəsinə da-
xil olmuşdur. 1949-1954-cü illərdə
M.Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutun-
da təhsil almağa göndərilmiş, lakin
səhhəti ilə əlaqədar olaraq geri qayıdıb
universitetdə təhsilini davam etdirmiş-
dir. 1951-ci ildən Azərbaycan Yazıçı-
lar Birliyinin üzvü olmuşdur.
1953-1955-ci illərdə “Kommu-
nist” qəzeti redaksiyasında ədəbi işçi,
“Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetində
şöbə müdiri, 1955-1957-ci illərdə
“Azərbaycan gəncləri” qəzeti redak-
siyasında şöbə müdiri, 1959-1965-ci
illərdə “Azərbaycan” jurnalı redak-
siyasında məsul katib, 1965-1966-cı
illərdə Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı
nəşriyyat şöbəsinin rəisi, “Literaturnıy
Azerbaydjan” jurnalı redaksiyasın-
da məsul katib, 1966-1967-ci illərdə
Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatında re-
daktor vəzifələrində işləmişdir.
Məsul vəzifələrdə işləməklə yana-
şı, yaradıcılıq fəaliyyəti ilə məşğul ol-
muş, bir-birinin ardınca “Arifin bağça-
sı”, “Salam, gələcək illər”, “Gözəllik”,
“Cavabsız məktublar”, “Nargindən
əsən külək”, “Seçilmiş əsərləri” ,
“Yollarda axtar məni” (şeirlər və po-
emalar), “Dünya ovcumdadır” (şeirlər
və poemalar), “Bütövlük” (şeirlər və
poemalar), “Seçilmiş əsərləri” kitabla-
rı nəşr edilmişdir. Ümumilikdə 20-dən
çox kitabın müəllifidir. Yaradıcılığında
tərcüməçilik fəaliyyəti geniş yer tutur.
Rus yazıçılarından etdiyi tərcümələr
diqqitəlayiqdir.
1975-ci ildə Yazıçılar İttifaqında
dramaturgiya bölməsinə rəhbərlik et-
mişdir. 1978-ci ilin mayından ömrü-
nün sonunadək “Yazıçı” nəşriyyatında
baş redaktor vəzifəsində işləmişdir.
1979-cu ildə Azərbaycan Respub-
likasının “Əməkdar incəsənət xadimi”
fəxri adına layiq görülmüşdür.
Əliağa Kürçaylı 1980-ci il fevral
ayının 11-də vəfat etmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Seçilmiş əsərləri
Ə.Kürçaylı.- Bakı: Şərq-
Qərb, 2004.- 400 s.
Dünya ovcumdadır/Ə. H.
Kürçaylı.-Bakı: Gənclik,
1976.-242, [2] s.
İstanbullu Kamal: [şeirlər]
/Ə.Kürçaylı //Olaylar.-2017.
- 5 aprel.- S.11.
Qəlbin sıxılsa əgər...: şeirlər
və poemalar /Ə.Kürçaylı.-
Bakı: Yazıçı, 1987.- 300,
[4] s.
Xəlilov, Ə. Kürçaylı
/Ə.Xəlilov.- Bakı: Nurlan,
2003.- 128 s.
Eminov, A. Əliağa Kür-
çaylı poeziyasına bir baxış
/Allahverdi Eminov
//525-ci qəzet.-2016.- 19
iyul.- S.6.
Çəmənli, M. Nəşriyyatlarda
keçən ömrüm: (Əliağa Kür-
çaylı haqqında) /M.Çəmənli
//Ədalət.- 2016.- 5 noyabr.-
S.10.
20
Şair
55
Milli ədəbiyyat
105
illiyi
Ənvər Məmmədxanlı
1913-1990
FEVRAL
Ənvər Qafar oğlu Məmmədxanlı
1913-cü il fevral ayının 29-da Göyçay
şəhərində doğulmuşdur.
İbtidai məktəbi bitirdikdən son-
ra 1926-1931-ci illərdə Bakıdakı
N.Nərimanov adına Sənaye Texniku-
munda təhsil almışdır. 1931-1934-cü
illərdə Bakıda mexaniki zavodda, ener-
getika və elektrikləşdirmə idarəsində
texnik işləmişdir. Eyni zamanda
Azərbaycan Neft İnstitutunda iki il qi-
yabi təhsil almışdır.
1934-1936-cı illərdə Azərnəşrin
Bədii şöbəsində redaktor və tərcüməçi
işləmişdir.
1936-1938-ci illərdə Moskvada Ali
Kinematoqrafiya İnstitutunda oxumuş-
dur.
1941-1942-ci illərdə “Azərbaycan-
film”
kinostudiyasında
Ssenari
şöbəsinin rəisi vəzifəsində çalışmışdır.
İkinci Dünya müharibəsində cənub-
qərb cəbhəsində “Qızıl Ordu” cəbhə
qəzetinin Azərbaycan redaksiyasının
xüsusi müxbiri işləmişdir. 1942-ci ilin
axırlarında bir qrup Azərbaycan ya-
zıçısı ilə Şimali Qafqaz cəbhəsində,
416-cı diviziyada olmuşdur. 1943-
1944-cü illərdə Bakıda Azərbaycan
Radio Verilişləri Komitəsində redaktor
kimi çalışmışdır. Yenidən Zaqafqaziya
cəbhəsinə, oradan İrana hərbi xidmətə
göndərilmişdir. 1944-1946-cı illərdə
Təbrizdə nəşr olunan “Vətən yolun-
da” ordu qəzeti redaksiyasında xüsu-
si müxbir kimi çalışmışdır. Ordudan
tərxis ediləndən sonra 1946-1964-cü
illərdə “Azərbaycanfilm” kinostudiya-
sının ssenari redaksiya heyətinin baş
redaktoru vəzifəsində işləmişdir.
Ədəbi fəaliyyətə 1930-cu illərdən
başlamışdır.
“Burulğan”,
“Bakı
gecələri” (hekayələr), “Ayna” (ki-
nossenari), “Hekayələr”, “Balaca
Nərgiz”, “Hekayələr”, 2 cildlik “Se-
çilmiş əsərləri”, “Qızıl qönçələr” və s.
kitabları işıq üzü görmüşdür. Əsərləri
keçmiş SSRİ və xarici ölkə xalqlarının
dillərinə tərcümə olunmuşdur. “Şərqin
səhəri” (1947), “Od içində” (1951)
pyesləri və “Şirvan gözəli” (1957) lirik
komediyası tamaşaya qoyulmuşdur.
“Şirvan gözəli” Zaqafqaziya teatr ba-
harında birinci dərəcəli diploma layiq
görülmüşdür. 1957-ci ildə onun Aka-
demik Dram Teatrında tamaşaya qoyu-
lan “Şərqin səhəri” əsəri SSRİ Dövlət
mükafatına layiq görülsə də mükafat
alanların siyahısında müəllifin adı ol-
mamışdır.
Ə.Məmmədxanlı Avropa və rus
klassik yazıçılarından tərcümələr et-
mişdir. Ssenariləri əsasında “Babək”,
“Bəxtiyar”, “İntizar”, “Cazibə qüvvəsi”
və s. filmlər çəkilmişdir.
1938-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar
Birliyinin üzvü olmuşdur.
Sovet nümayəndə heyəti tərkibində
Kubada (1967), Türkiyədə (1968), İs-
paniyada (1980) səfərlərdə olmuşdur.
Azərbaycan yazıçısı, nasir, kinod-
ramaturq, ssenari müəllifi, tərcüməçi
Ənvər
Məmmədxanlı
ədəbiyyat
sahəsində xidmətlərinə görə 1963-
cü ildə “Əməkdar incəsənət xadimi”,
1987-ci ildə “Xalq yazıçısı” fəxri ad-
larına layiq görülmüş, iki dəfə “Şərəf
nişanı” (1946-1949), “Qırmızı Əmək
bayrağı” (1980-1983) və “İkinci Dünya
müharibəsi” (ikinci dərəcəli) ordenləri,
döyüş medalları ilə təltif olunmuşdur.
Ənvər Məmmədxanlı 1990-cı il de-
kabr ayının 19-da Bakıda vəfat etmiş-
dir.
Ə d ə b i y y a t
Seçilmiş əsərləri: 2 cilddə
/Ə.Məmmədxanlı; [red.
Z.Əsgərova].- Bakı: Yazıçı,
1985.- C.I.- 291 s.; C.II.-
323 s. .
Seçilmiş əsərləri
/Ə.Məmmədxanlı.- Bakı: Av-
rasiya Press, 2005.- 416 s.
Seçilmiş əsərləri /Ənvər
Məmmədxanlı; Azərb.
Resp. Mədəniyyət və Turizm
Nazirliyi.- Bakı: Təhsil,
2013.-183 s.
Uşaqlıq /Maksim Qor-
ki; ruscadan tərc. ed.
Ə.Məmmədxanlı.- [Bakı]:
[Qanun], [2014].-295 s.
Həyatım ağrıyır: Ənvər
Məmmədxanlı - 100 /Azərb.
Resp. Mədəniyyət və Turizm
Nazirliyi; toplayıb tərt. və
red. S.Xəyal; ön sözün müəl.
Anar.- Bakı: Təhsil, 2013.-
463 s.
Hacızadə, N. Dayanmaz
karvanın sənin!: (Xalq ya-
zıçısı Ənvər Məmmədxanlı
haqqında) /N.Hacızadə
//Kaspi.- 2013.- 16-18
mart.- S.22-23.
29
Yazıçı