Kəlilə və DİMNƏ azərbaycan respublikasi prezidentiNİN İ Ş L ə r id a r ə s I n I N

rib an çılıq ,  sə m im iy y ə t,  lütf,  m ə rh ə m ə t  g ö s tə rə r,  tö h fə   verib  h ə d iy y ə - 
lər  b ağ ışlar,  so v q atlarla  y o la   salar,  çü n k i  o  z ə rg ə rd ir.  Y əqin  ki,  b e lə  
işlə rd ə   m ə h a rə ti  v a r” .
X ü lasə,  şə h ə rə   çatcaq   o n u   ax tarm ağ a  b aşlad ı.  G örüşdükdə  z ə rg ə r 
səy y ah ı  böyük  şad lıq la  qarşıladı.  M eh rib a n h q   g ö stə rib   x oşgəldin  dedi. 
B ir  saata  q ə d ə r b ir-b irilə   o  y an   bu y an d an   d an ışd ılar,  keçm işləri  x a tır- 
layıb  d ərd ləşd ilər.  B u  zam an   sə y y a h  b o y u n b ağ ıd an   sö h b ət açdı,  satm aq 
ü çün  zə rg ə rin   k ö m ə y in ə   eh tiy acı  o ld u ğ u n u   d em əy i  d ə   unutm adı.  Ç ı- 
xarıb  boyunbağım   z ə rg ə rə   g ö stərd i,  z ə rg ə r tə s ə lli  v erib   dedi:  -  h e ç  n a - 
rahat  olm a,  bunu  satm aq   m ə n im   ü çün  su   iç m ə k   kim i  şeydir,  b ir b alaca 
gözlə,  bu  saat q ayıdaram .  Z ə rg ə r b o y u n b ağ m ı  g ö rc ə k   dərhal  tam m ışdı, 
çünki  bunu  əm irin   qızı  üçün  o,  özü   alm ışdı.  S o n ra  ü rəy in d ə  dedi: 
“Ə lim ə yam an g irə v ə  düşüb,  ə g ə r  fürsəti  fö v tə  v e rsə m , m ən ə ağ ılsız və 
axm aq  d eyərlər,  b ö y ü k  b ir d ö v lət,  x ə lə t  v ə   ən a m ı  itirm iş  o laram ” .
X ə y a n ə t  e tm ə k   q ə ra rm a   g ə lib   saray a  g e td i  v ə   ə m irə   x ə b ə r  v erdi 
ki,  qızı  öldürüb,  b o y u n b ağ ım   o ğ u rlay an ı  tu tm u şam .  B ir adam  g ö n d ə rib  
səyyahı  saraya  g ə tird ilə r.  Y a z ıq   səy y ah   işin   n ə   y e rd ə   old u ğ u n u   başa 
diişdükdə  üzünü  z ə rg ə rə   çev irib   dedi:
Dostluqla  öldürdiin,  namord,  moni  son,
Heç  belo  etmozdi  düşmono  düşmən.
Şah  ə m r etdi,  səy y ah ı  ş ə h ə rd ə   d o landırıb  sonra h ə b s  etsinlər,  sa b a - 
hısı  gün  isə  dara  ç ək sin lər.  H asarın  y an m d an   k e ç ə rk ə n   ilan  onu  görüb 
tanıdı,  sürünüb,  y an ın a  getdi.  M ə sə lə n in   n ə   y erd ə  olduğunu  b ild ik d ə 
k ə d ə rlə n ib   q ə z ə b lə n d i  v ə   dedi:  -   S ən ə  d em əd im ,  v ə fa sız   adam a  y a x - 
şılıq  e tsən ,  m ükafatın  pislik  o lar,  xeyir  v e rsə n ,  şə r g ö rərsən ...
Əqrobo  bal  verson,  yedirtson  şokor,
Mohsulu yeno  do olacaq  zohor.
K itn   rəzil,  alçaq   v ə   n a n k o r adam dan  m ə rd lik   um sa,  onun n ə sib i  bu 
olar.  M ən   səni  bu  v ə z iy y ə td ə n   q urtarm aq  ü çü n   b ir  tə d b ir  g ö rm ü şəm , 
gedib  ə m irin   o ğ lu n u   çalm ışam ,  indi  bütün  ş ə h ə r  onu  m ü alicə  e d ə   b il- 
mir.  A1  bu otu  saxla,  ə g ə r  sə n i  m ə s lə h o tə  çağ ırsalar,  ə v v ə lc ə  öz  b aşına 
g ə lə n   əh v alatı  d an ış,  sonra  b u   otu  ver  y esin .  O  saat  şə fa   tapacaqdır. 
B əlk ə  s ə n   bu  yol  ilə  canım   ö lü m d ə n   xilas  ed ə sə n .
S ə y y a h   tə şə k k ü r  ed ib   dedi:  -   M ə n   ö z  sirrim i  o  n a m ə rd ə   d e m ə k d ə  
böyük  x ə ta   etm işəm ...
İlan  dedi:  -   İndi  p e şm an çılığ ın   vaxtı  deyil,  k e ç ə n ə   g üzəşt d ey ərlər.
Sonra,  əm irin  saray ın d a  eşid ilə  b ilə c ə k   b ir  sə slə   b ərk d ə n   qışqırıb 
dedi:  “İlan  vurm uş  şah zad ən in   dorm anı  h əb s  ed ih n iş  sə y y a h d a d ır” . 
Ö zü  yenə  gedib  y u v asın a  girdi,  heç  k əs  onu  g örm ədi.
Səyyahı zin dandan çıxarıb əm irin  y anm a apardılar.  Ə v v ə lc ə  başına 
g ə lə n   əhvalatı  d anışıb  sonra  oğlanı  m ü alicə  etdi.  Ş ah zad ə  sağaldı, 
onun  düz  və  gü n ah sız  o lduğu  ə m irə  sübut  oldu.  Ə m ir  səy y ah a  böyük 
x ə lə t  və  ənam   verib  onun  ə v ə z in ə   zərg ə ri  d ara  çəkdirdi.  X ain in   axır 
qism əti  dar  ağacıdır.  D oğru  d ey ib lər  ki,  b aşq asın a  quyu  q azan  özü 
d üşər,  yaxşılıq  heç  v a x t  itm əz,  pisliyin  cəzası  y e rd ə   qalm az.
A ğıllı  adam lar  zü lm   edib  ə z iy y ə t  v e rm ə k d ə n   qaçıb,  yaxşılıq  və 
xey rx ah lıq   g ö stə rm ə k lə   h əm   bu  dünyam n,  h ə m   d ə   o  d ü n y an ın   n e - 
m ə tlərin i  ə ld ə   etm iş  olarlar.
Yaxşılıq  elo,  yaxşılıq  batmaz,
Yaxşılığa  homişə  əl  çatmaz.
Pislik  iso  görünməz kölgə kimi 
İzlor  insanı  o  xobis,  yatmaz...
Ö z  x id m ətçilərin i  se ç m ə k   və  rə iy y ə tin   x asiy y ətin i  ö y rə n m ə k ,  to - 
sadüfı  ad am lara v ə z ifə  v ə  m ə n səb  v e rm ə m ə k  h aqqm dakı  rə v a y ə t b u n - 
d an   ibarətdir...

---

K İT A B IN   SO N U
R acm   su sd u ğ u n u   g ö rə n   b rə h m ə n :  dedi:  -   İm k an   d a x ilin d ə  m ən  
şah ın   b ü tü n   su a lla rın a   ca v a b   v erib   öz  v ə z ifə m i  y e rin ə   y etird im .  İndi 
m ə n im   b ir  x ah işim   v a r  k i,  şah   k ə ra m ə t  g ö stə rib   bu  kitab  h aq q ın d a 
d ə rin d ə n   d ü şü n sü n   v ə   o ra d a k ı  h ik m ə tin   g ö z ə lliy in ə   ö z  tə x ə y y ü l  və 
tə fə k k ü rü   ilə b ir d a h a  b ə z ə k  vu rsu n ,  çü n k i  h ik m ə t v ə  n ə sih ə tin   faydası 
y aln ız  o n lard an   ç ıx a rıla n   n ə tic ə   v ə   ib rə t  d ə rslə rin d ə d ir...
B u  kitab h ö k m d a rm   ə w ə l k i   şahlardan q a t-q a t ü stü n  o ld u ğ u n u ,  əql, 
zək a,  fə z ilə t  v ə   h ik m ə td ə   o n ları  v u ru b   k eçd iy in i  sübut  etd i,  şahın 
ö m rünü  m in  illə rlə   artırdı.  B u   kitab  şah ın   h e lm in in  ço x ,  e lm in in   kam il 
old u ğ u n u   bütün  d ü n y a y a   g ö stə rd i,  o n u n   adını  ə b ə d ilə şd ird i,  d ö v lə tin i 
a lə m ə   tam tdı.  S o n ra  b u   b ey ti  ə la v ə   etdi:
H ər sözün  əvvəli  və bir sonu  var,
Sonsuzluq  qoy  olsun bizdən  yadigar...
Ə LA V ƏLƏ R
I
GÖYƏRÇİN,  TÜLKÜ,  LEYLƏK  VƏ  YA  BAŞQALARINA  YOL
GÖSTƏRİB  ÖZLƏRİ  ÜÇÜN  BİR İŞ  BACARMAYANLAR 
HAQQINDA  FƏSİL
Rac  B rə h m ə n ə   dedi:  -   M ən  bu  rəv ay əti  eşitd im ,  indi  e lə   b ir ə h v a - 
lat  danış  ki,  orada  b aşq aları  üçün  plan  çəkib,  ö zü  üçün  b ir  iş  g ö rə  b il- 
m ə y ə n   adam   tə sv ir  edilsin.
B rəh m ən   dedi:  -   G ö y ərçin ,  tülkü,  Ieylək  əh v a la tı  buna  m isal  ola 
b ilər.
Rac  soruşdu:  -   O  n e c ə   olm uşdur?
Rəvayət. 
B rəh m ən   dedi:  -   B elə  n əq l  e d irlə r  ki,  bir  g ö y ə rç in   çox 
u ca,  başı  səm alara  y ü k sə lə n   bir  xurm a  ağ acın d a  bala  çıx a rd a n n ış. 
A ğ ac  o  q ə d ə r  u ca  im iş  ki,  g ö yərçin  y u v a  tik ə rk ə n   böyük  zo h m o t  s ə r f  
e d ib  ə z iy y ə t ç ə k ə rm iş.  Y uva hazır olduqdan  sonra  yum urta  q o y u b   kürt 
o turarm ış.  B alalar  y u m u rtad an   çıxıb  y a v a ş-y a v a ş  b ö y ü m ə y ə   b a şlar- 
m ış,  uçm aq  vaxtı  çatan d a  b ir  tülkü  g əlib   xurm a  ağacının  altın d a  durar 
v ə   g öyərçini  h o d ə lə y ib   deyərm iş:  “B alalarını  aşağı  atm asan,  çıxıb  h a - 
m ım zı  y e y ə c ə y ə m ” .  Y azıq  g ö yərçin  qorxub  balalarını  aşağı  atarm ış.
B ir dəfo   g ö y o rçin in   iki  balası  yeni  b ö y ü m ə y ə   başlam ışdı  ki,  h a ra - 
d a n sa   bir  leylok  uçub  h ə m in   xurm a  ağ acm a  qondu.  G ö y ərçin in   k ə - 
d o rli,  qom li  vo  d ərin   x ə y a la   daldığını,  çox  n a rah at olduğunu  g ö rd ü k d ə 
soruşdu:  -   G öyorçin  bacı,  so n ə  nə  olub  ki,  belo  qanıqara,  ovqatı  to lx - 
so n ?  G öyorçin  dcdi: 
A y  leylok  lolə,  n ə  edim ,  bu  tülkü  b ir  bola  olub
k c çib   m onim   b o ğazım a,  no  vaxt  bala  çıx arıram sa,  g əlib   m oni  h o d o lo - 
y ir,  xurm a  ağ acm ın  d ib in d o n   ç ığ ır-b a ğ ır  salm ağ a  başlayır,  m on  do 
q o rx u m d an   oziz balalarım ı  götürüb onun q ab ağ ın a atıram .  L cy lək  dcdi:
-   B u  dəfo  tülkü  g o lə n d ə   o n a  de  ki,  balalarım ı  sən o   v en n o y o co y o m . 
H ünorin  var,  dırm aş  ağ aca,  ə g ə r  belə  b ir  c ə sa ro t  edib  yuxarı  dırm aşa 
b ilso n   vo  balalarım ı  da  y cy o   bilsən,  özü m o   heç  b ir  şey  cdo  bilm ozson, 
m o n   uçub  g ed o rəm .
L eylok  gö y o rçin   üçün  b e lə   bir  plan  ço k d ik d o n   sonra  özü  uçub  bir 
ç a y ın   qırağında  y e rə   qon d u .  T ülkü  öz  adəti  ü zrə  g ə lib   ağacın  altında 
d a y a n d ı,  ə v v o ü ə rd ə   o ld u ğ u   kim i  q ışq ırıb   h ə d ə lə m ə y ə   b aşlad ı.  G ö - 
y o rç in   lcyləyin  ö y rətd iy i  k im i  cavab  verdi.

---