Kəlilə və DİMNƏ azərbaycan respublikasi prezidentiNİN İ Ş L ə r id a r ə s I n I N

Şah  sözünü q u rta rd ıq d a  Ş ira ilə  B a ğ d a z   o n a d e d ilə r: -  Biz o n a  g ö rə  
bo llu q d a  yaşay ırıq   ki,  b izim   h ö k m d a rım ız   sə n sə n ,  sən   h ə r  c ə h ə tc ə  
kam il,  bitkin,  ağıllı,  k am allı  v ə   z ək ah san .
B u   b arəd ə  b e lə   b ir  m ə s ə l  d ə   v ar  d e y irlə r:  “A x m aq   n ö k ərin   ağası 
ağıllı  olsa,  onun  g ö stərd iy i  m isilsiz  q ə h rə m a n lıq la rın  b ir hissəsi  d ə   n ö -  
k ərin in   payına  d ü ş ə r” .  B iz  sə n in   əql  v ə   k am alın a,  m ə rh ə m ə t  v ə   k ə r a -  
m ə tin ə  üm id edirik,  qoy tale bu işdə  sə n ə  y a r olsun,  b ü tün arzu ların  h ə -  
q iq ə tə   çevrilsin,  b iz  isə  sə n in   əm rin ə   h azırıq .  B iz  ə m in ik   ki,  şah  ə b ə d i 
olaraq  böy ü k   b ir  ad   qazanacaqdır.  O n u n   s a y ə sin d ə   h ə rd ə n b ir  b iz i  d ə 
xatırlayacaqlar, çünki biz şah ın  m ə q sə d  v ə  istə k lə rin i h ə y ata k e ç irm ə k - 
də  o na  yardım   edirik.  X ü su silə,  şahm   b u   a rz u su n u   y e rin ə   y e tirm ə k d ə  
biz  canım ızı v ə   q anım ızı  o n u n   yolunda  fə d a   e tm ə y ə   h azın q .
B u iki vəzir sözlərini qurtardıqda şah öz nəzərlərini üçüncü vəzirə dikdi.
B ir  az  g ö zləd i,  ü çü n cü   v ə z irin   d a n ışm a d ığ ın ı  g ö rd ü k d ə  q ə z ə b lə  
qışqırdı:  -   Ey,  b u ra   b ax ,  in san   c ə m iy y ə tin d ə ,  ictim ai  m ə c lis lə rd ə   b ir 
çoxları, x ü su silə, in an ılm ış  sə d a q ə tli  d o stları  o lan  şah lar,  m ü x tə lif m ə -  
s ə lə lə r  b a rəsin d ə  m ü h a k im ə lə r  y ü rüdüb,  b u n la rm   h an sın ın   m ü m k ü n  
olub,  hansm ın  m ü m k ü n   o lm am ası  h aq q ın d a  ə q id ə lə r  irəli  sü rü rlə r. 
Ə g ə r  m ü zak ırə  etd iy im iz  m ə s ə lə   icrası  m ü m k ü n   o lm ay an ,  o na  ə m ə k  
s ə r f  etm əy in   fay d asız o lduğu ehtim al  e d ilə n   m ə s ə lə d irs ə , y en ə  s ə n  daş 
kim i  susub,  lal k im i  sükut e tm ə m ə li, öz m ü la h iz ə lə rin i b iz ə  d e m ə lisə n .
Şah  sözünü b itird ik d ə  ü çü n cü   v əzir d ed i:  -  İn d iy ə   q ə d ə r d illə n m ə - 
diyim   ü çü n   şah  m ə n i  d an lam am alıd ır.  M ə n   y a ln ız   o n a g ö rə  b e lə   e tm i- 
şəm   ki, y o ld aşlarım ın   dediyi bu  gözəl  ftk irlə rə  d iq q ə tlə  qulaq  asıb , o n - 
ların  sö z lə rin i  k ə s m ə y ə m .  O   b a rə d ə   d ü şü n ü b   so n ra   öz  b iliy im  
d a irə sin d ə   m ü la h iz ə lə r  sö y ləy əm .
Şah  dedi:  -   Y axşı,  de  g ö rə k ,  sən  bu  b a rə d ə   nə  fik ird əsən ?
V ə z ir dedi:  -   M ən im   d ü şü n d ü k lərim   aşa ğ ıd a k ıla rd an   başqa  b ir  şey 
deyil:  y a   şah  m ə q s ə d ə   çatm aq  üçün  n ə   e d ə c ə y in i  b ilir  v ə  buna  a rx a - 
yındır, y a  da bilm ir;  ə g ə r b ilm irsə, o zam an b e lə  bir şey arzu etm əy in  v ə  
bu  b a rə d ə  d üşünm əyin  m ənası  yoxdur.  B iz  ata və  babalanm ızdan  m iras 
olaraq  e lə   bir  şey  alm am ışıq   ki,  o  sınaqdan  k eçirilm əm iş  olsun.  F itrə t 
A llah  tə rə fın d ə n   y aradılır.  H eç  kəs,  heç  b ir  şah  heyvanların  fitri  t ə -  
biətin i  d ə y işd irm ə k   q ü d rə tin ə   m alik  dey ild ir.
Şah  dedi:  -   B u rad a  sö h b ə t  y aln ız  irsi  o laraq   alınm ış  cinsi  x ü su siy - 
y ə tlə rd ə n   getm ir,  b ö y ü k  v ə  y a   kiçik  heç  b ir  iş  xarici  tə sir olm adan  h ə -  
yata  k e ç irilə   b ilm əz.
V əzir dedi:  -   Ş ahın  buyurduqları  doğrudur.  Lakin,  işi  yerino  y e tir- 
m ək,  cinsi  olaraq  m iras  alınm ış x ü su siy y ətlə  m ü b arizə etm ək  m üm kün 
olm adıqda,  b elə  b ir  m ə s ə lə y ə   toxunm am aq  d a h a   yaxşıdır,  çünki  kim  
cinsi  x ü su siy y ətlərə  qarşı  m übarizə  aparsa,  o,  k ə sk in   m ü q av im ətə  rast 
g ələr.  0 ,   öz acizliyini  h iss  edərok  başladığı  işd ən   əl  çək m əli  olar.  Y e - 
n ə   də  əvvəlki  v ə z iy y ə tə   qayıtm alı  olar.  A y rı-a y rı  hallarda  bunun  n ə - 
ticəsi  daha  d əh şətli  olu b   ö lüm lə  n ə tie ə lə n ər,  ə v v ə lk i  m övqe  də  əld ən  
gedər.  B əzən çox z ə h m ə t çək ib  ə r ıə k  s ə r f  etd ik d ə n   sonra b elə  bir ad a - 
m ın  aqibəti  haq q ın d a  d astan   düzəl Jilm iş  o  şahın  v ə z iy y ə tin ə   oxşar.
Şah  soruşdu:  -   O  n e c ə   olm uşdur?
R ə v a y ə t. V ə z ir dedi:  -   B elə nəql ed irlər ki,  N il v ilayətlərinin birin- 
d ə   bir  şah  hökm darlıq  edirdi,  onun  ölkəsində  say sız-h esab sız  bulaqları 
olan  sıx  m eşəli,  bol  m ey v əli  uca  bir dağ  var  idi.  B u   dağda  yırtıcı,  vəhşi 
v ə   başqa  heyvanlar yaşayırdılar.  H əm in  dağda  b ir köhül  v ar  idi  və  d ü n - 
yanın  bütün  ö lk ə lərin d ən   əsən   küləklərin  ham ısı  gəlib  buradan  keçirdi. 
B u köhülün yanında isə  dünyada misli görünm əm iş  son d ərə c ə  gözəl bir 
ev  tikilm işdi.  Şahın  əcd ad ı bu evdə yaşam ışdı.  Şah özü də bu ev d ə y aşa- 
yırdı.  B əzən  o nlar  k ü lək lərin   şiddətindən  v ə  çoxluğundan  holak  olur, 
lakin  gözəl  evi,  bu  m ey v ələri  və  doğm a  yurdu  buraxıb  başqa  ycrə  köçə 
bilm irdilor.  Şahın  m əşv əro tçi  bir voziri  v ar idi.  B irg ü n   şah  onunla m os- 
ləh ətlo şərk o n   dedi:  -   Son  bilirson  ki,  biz  əcdadım ızın  səyi  noticosindo 
x o ş giinlərə çıxm ışıq.  İşlə r d ə  bizim  arzu etdiyim iz kimi  gedir.  Bu  ev  isə 
k ü lə k lo r olm asa,  hoqiqoton,  behiştdir.  B iz dəhşotli  küləklor oson  bu  kö - 
h ülün  ağzını  qapam aq  üçün  bir  çarə  tapm ahyıq.  B elə  bir  iş  görsok,  ə c - 
dadım ıza  üz verm iş  folakotlərdon  canım ızı  qurtararıq, bu dünyada behişt 
ə ld o   edorik,  hom   do  obodi,  ölm oz  bir şöhrot  qazanarıq.
V ozir  dedi:  -   M on  sonin  om rinə  m ü n tə z ir  d uran  buyruq  quluyam .
Şah  dcdi:  -   Bu,  m o n im   sözlorim in  cavabı  olm adı.
V ozir  dedi:  -   M ən im   b aşq a  cavabım   yoxdur,  çünki  şah  hor  şeydo 
b iz d o n   bilikli,  ağıllı  vo  zokalıdır.  Şah  y er  üzü n ü n   hökm darıdır,  lakin 
o n u n   dediyi  işi  g ö rm ək  ü çü n   fö v q ü l-b ə şə r,  ilahi  b irq ü v v ə   lazım dır.  Bu 
iş  çox  böyükdür,  k iç ik lə r  isə   böyükləro  qarşı  du ra  bilm oz.
Şah  dedi:  -   İnsanların  b ir-b irilə   yarışaraq  d a h a   çox  oldə  etm ok  is- 
to d ik lo ri  nem ot  v ə   x o şb ə x tlik   g ö y lə rd ə n   g ö n d ə rilir,  lakin  adam ların 
n e e o  h o rək o t edib  n e c ə   d o lan m aları  q ə z a   ilə  bağlı  olsa  da,  y en ə  do o n - 
ların   öz  olindodir.  D e d iy im iz   bu  iş  A llah   işi  deyil,  insan  işidir.  De  g ö - 
rü m ,  son  bu  b a rə d ə   n ə   d ü şü n ü rsən ?

---