Kent davlat transport universiteti

N_str =h_o + h_z + h_el + h_m
bu yerda; h_o – konstruksiyani montaj qilinadigan loyihaviy belgisi, m.
h_z- balandlik bo‘yicha zaxira 0,3-0,8m gacha
h_el- montaj qilinadigan element balandligi, m
h_m- montaj qilish uskuna va moslamaning konstruktiv balandligi, m
Ushbu parametrlarni hisoblash uchun milliietrovkada hohlagan masshtabda strelali kranni montaj jarayonidagi kinematik sxemasi tuziladi. Kranning texnik tasniflari va montaj kran turlari 6 jadvalda keltirilgan.

6-rasm. Strelali kran montaj sxemasi.

Texnik tasniflar bo‘yicha kran tanlash.
6-jadval

№ t.r.	Montaj qilinadigan element nomi	Ele-ment og‘irligi, tn	Moslama va uskuna tasnifi		Talab qilinuvchi parametr			Kran markasi yuk ko‘taruv-chanligi	Ish parametri
			Balandligi, m	Og‘ir-ligi tn	Yuk ko‘ta-ruv-chan-ligi tn	Ilmoq ko‘ta-ruv-chan-ligi, Nstr, m	Stre-la qulo-chi Vstr m		Ilmoq ko‘ta- rish baland-ligi, m	Strela uzun-ligi, m
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
1	fundament	9,1	2,5	0,075	9,175	4,1	Min.	MKG-25	31	4....20
2	Fundament balkalari	4.2	3,2	0,94	5,14	4,3	Min.	MKG-25	31	4....20
3	Ustunlar Chetki O‘rta	7,0 5,3	1	0,18	7,18 5,48	10,9	Min.	MKG-25	31	4....20
4	Kran osti balkalari	10,7	3,2	0,94	11,64	10,5	Min.	MKG-25	31	4....20
5	Stropil fermalar	18,2	3.6	1,75	19,95	16,0	Min.	MKG-25	31	4....20
6	Tom yopma plitalar	7.5	3,31	1.08	8.58	16,165	Min.	MKG-25	31	4....20
7	Devor panellari	7.6	1,8	0.45	8.05	10,9	Min.	MKG-25	31	4....20

Montaj qilish uchun kran tanladik, endi usha tanlangan kranlar uchun ish unumdorligini hisoblaymiz. Kranning ish unumdorligi, foydalanish o‘rtacha ish soati quyidagi ifoda orqali aniqlaymiz.

dona.
bu yerda: K_i - smenalarora tannafus koefitsient , K_i = 0,8
T_so‘ – montaj siklning o‘rtacha vaqti, min
,
bu yerda: T s_-i – i-elementning turi bo‘yicha montaj sikl vaqti, min
N_i – i-elementning turi soni, dona.
Montaj sikl vaqti, mashina va qo‘l ish sikl vaqti yig‘indisiga teng.



bu yerda: T_q-i – qo‘l ish sikl vaqti [ 4 ] bo‘yicha qabul qilinadi.
Mashina sikl vaqtini quyidagi ifoda orqali aniqlaymiz.

bu yerda: H_str – kran ilmoq ko‘taruv balandligi, montaj qilinadigan element turi qarab (4.3.jadval)
S - kran xarakatining uzunligi 1 element uchun sxema bo‘yicha, m.
V_kryuk – ilmoq ko‘taruv tezligi [ 4 ] bo‘yicha qabul qilinadi, m/min.
n_ob – kran strelasining aylanish soni [ 4 ] bo‘yicha qabul qilinadi,
V_kran – kran xarakati tezligi [ 4 ] bo‘yicha qabul qilinadi, m/min.
Har bir kran uchun smena foydalanish unumdorligi quyidagi ifoda orqali hisoblanadi.
P_u.sm = P_u.s· Q_o‘rt· t_sm ·K₂
bu yerda: Q_o‘rt - montaj qilinayotgan elementning o‘rtacha og‘irligi, tn

t_sm - smena davomiyligi , tsm -8,0 soat.
K₂ – ishlab chiqrash me’yoridan smeta me’yoriga o‘tish koefitsienti,K₂ – 0,75
Yetakchi kranlar soni quyidagi ifoda orqali aniqlanadi.




bu yerda: Q_um – montaj qilinadigan konstruksiyalar umumiy og‘irligi, tn

K_vs – qo‘shimcha ishlar uchun koefitsient, 1,1 strelali kran uchun, boshqa kranlar uchun 1,2.
T_n – ob’ektning bajarish derektiv muddati, kun.
n_s – smenalar soni.

Kranning markasi va tipi	Konstruksiyaning nomi	1 ta konstruksiyaning og‘irligi	1 ta to‘xtatish joyidan elementlar soni	Kranning qulochi Vx m.	Hstr, m	Vkryuk, m/min	nob, m/min	S, m	Vkran, m/min	Tm, min	Tq, min	Ts, min	Tso‘, min	Pus, t/soat	Pu, t/smena
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16
MKG-25	Poydevor	9.1	4	4...20	4,1	6	0,56	7,2	12,5	2,8	13	15,8	33,5	1,43	71,8
	Poydevor balka	4.2	2	4...20	4,3	6	0,56	13,5	12,5	3,3	13	16,3	33,5	1,43	71,8
	Ustunlar Chetki O‘rta	7.0 5.3	4	4...20	10,9	6	0,56	7,2	12,5	5,0	34 26	39,0 31,0	33,5	1,43	71,8
	Kran osti balkasi	10.7	2	4...20	10,5	6	0,56	6,75	12,5	4,9	47	51,9	33,5	1,43	71,8
	Fermalar	18.2	1	4...20	16,0	6	0,56	10,8	12,5	7,0	66	73,0	33,5	1,43	71,8
	Tom yopma plita	7.5	8	4...20	16,165	6	0,56	1,7	12,5	6,4	15	21,4	33,5	1,43	71,8
	Devor paneli	7.6	10	4...20	10,9	6	0,56	2,7	12,5	4,7	40	44,7	33,5	1,43	71,8

4.3. Qabul qilingan variantlarning texnik – iqtisodiy taqqoslash

Montaj ishlarini bajarish uchun berilgan konstruksiyalarni o‘lchamlari va og‘irligiga qarab kranlarni uch xil variantda tanlash metodlari ko‘rib chiqiladi. Masalan: bir qavatli binolarda o‘zi yurar kranlar, strelali kranlar, avtokranlar yoki gusinitsali kranlar ko‘proq ishlatiladi.

Kranlarni iqtisodiy tomondan yeng qulayini tanlash ikki bosqichda bajariladi. 1-bosqichda kranni talab qilingan parametrlar bo‘yicha aniqlash: yuk ko‘tarish qobiliyati, kran qulochining uzunligi, ilgakning yeng balandga ko‘tarilish balandligi. 2-bosqichda tanlangan 2 ta kranni texnik iqtisodiy ko‘rsatkichlari solishtirilib tejamliroq bittasi tanlab olinadi. Bu ko‘rsatkichlarning barchasi yeng og‘ir konstruksiya uchun yeng uzoqqa qo‘yiladigan va yeng balandga ko‘tariladigan konstruksiyalar uchun aniqlanadi.


Kran strelasining qulochi
Kranning strelasining qulochi analitik va grafik usulda aniqlash mumkin.
Grafik usulda aniqlash uchun montaj qilinayotgan konstruksiyalarni har birini aloxida-aloxida millimetr qog‘ozga masshtabda yeskizi chiziladi. Masalan ferma yoki balkani montaj qilish sxemasi.

Analitik usulda aniqlash uchun uchburchaklar o‘xshashligidan foydalaniladi ya’ni ∆ABD o‘xshash ∆ACF ga.

Analitik va grafik usulda xisoblab topilgan parametrlarga asosan qaysi biri kichik bo‘lsa shunga qarab kranlarning texnik xarakteristikasidan yoki nomogramma orqali kranlar tanlab olinadi.

5. Transport vositalarini tanlash

Temir beton konstruksiyalarni montaj qilish joyiga avtomabil transportlar yordamida keltiriladi.

Transport vositalarini tanlash tashilayotgan konstruksiyalarning og‘irligi, gabarit o‘lchamlari, elementlar soniga muafiq tavsiya etilgan [4] dan foydalanib tanlanadi. Tanlangan transport vositalar ro‘yxati xar bir konstruksiya uchun 8-jadvalda keltirilgan.
Kurs ishi loyihasida montaj usuli taxlangan va to‘g‘ridan to‘g‘ri transport vositasidan amalga oshiriladi.
Montaj ishlarini kalendar muddati bajarish uchun, ob’ektga konstruksiyalarni olib kelish grafiki tuziladi. 9 jadvalda konstrkutsiyalarni olib kelish grafiki berilgan.
Har bir transport vositaning smena unumdorligi quyidagi ifoda orqali aniqlaymiz.


P = (492/ T_s )• n • K_v dona/smena.

bu yerda: n – transport vositada olib kelinadigan elementlar soni, dona

K_v – transport vositasini qo‘llash koefitsienti, 0,9-0,93 [ 5 ]
T_s – transport vositaning 1 reys davomiyligi (sikl vaqti), min
Konstruksiyani taxlash uchun T_s= t_p + t_r + , min.
Transport vositadan montaj uchun T_s= + 2 t, min.
S – konstruksiya olib kelish masofa (topshiriqdan), km
V_sr – magistral bo‘ylab transport vositaning o‘rtacha tezligi,
yuk ko‘tarish qobiliyati -7tn gacha uchun -27km/soat,
yuk ko‘tarish qobiliyati -40tn gacha uchun -18 km/soat.
t_p –ortish davomiyligi, elementni gorizantal yuklash uchun- 5min,
elementni vertital yuklash uchun- 12min.
t_r – tushirish davomiyligi, 4-10min konstruksiya turiga qarab.
t - davomiylik transportdan montaj uchun -10min.