Kərimov Tofiq Mirzə oglu

 

345 

1937-ci  ilin  sonunda    həbs  olunaraq  uzaq  Solovki  düĢərgəsinə 

göndərilmiĢdi.Nəriman  bəy  Nərimanbəyli  1938-ci  ilin  əvvəllərində  

48  yaĢında  ikən  güllələnmiĢdir... 

 

 

 

İBRAHİM ağa VƏKİLOV 

(1853 – 1934) 

 

Ġbrahim  ağa  PaĢa  ağa  oğlu 

Vəkilov  (“Kosaoğlu  Ġbrahim  Vəkil-

zadə Qazaği”) 1853-cü il mayın 7-də 

Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının 

Qazax  qəzasının  Qırax  Salahlı  kən-

dində anadan olmuĢdu.PeĢəkar hərb-

çi  kadr  idi  və  orduda  ilk  hərbi  to-

poqrafiya  üzrə  mütəxəssis  sayılırdı. 

Albay  (polkovnik)  rütbəsi  vardı. 

Azərbaycan  Cümhuriyyətinin  ikinci 

daxili  iĢlər  naziri  Behbud  xan  Ca-

vanĢir  peĢəkar  kadrlardan  biri  kimi 

onu  DĠN  sistemində  iĢləməyə  cəlb 

etmiĢdi. B. CavanĢirin 1918-ci il 23 iyun tarixli əmi ilə Ġbrahim ağa 

Vəkilov  Gəncənin  qubernatoru  vəzifəsinə    təyin    edilmiĢdi.  Ġ.Və-

kilov Gəncənin ilk qubernatoru olmuĢdu... 

Gəncə qubernatoru kimi Daxili ĠĢlər Nazirliyinə, Ģəxsən nazir 

B. CavanĢirə görülən iĢlər barədə vaxtaĢırı raportlar göndərən Ġbra-

him ağa Vəkilov bu vəzifəyə təyin  edildikdən  sonra  milli  höku-

mətimiz  əleyhinə  olan  qüvvələrə  qarĢı  qətiyyətli  fəaliyəti  və 

gördüyü  təsirli  tədbirlərlə  ad  çıxarmıĢdı.  Ġ.Vəkilov  Goranboyda  və 

onun ayrı-ayrı kəndlərində sığınacaq tapmıĢ daĢnk tör-töküntülərinə 

divan tutub onları tərksilah etmiĢdi... 

1919-cu  il  martın  14-də    Azərbaycan  hökumətinin  248  nöm-

rəli sərəncamı ilə Ġbrahim ağa Vəkilov tutduğu   vəzifəsindən  azad 

edilərək    Milli    Ordumuzun  BaĢ  Qərargahında  BaĢ  Ġdarənin  Hərbi 

Topoqrafiya ġöbəsinin rəisi təyin olunmuĢdu. 1919-cu il martın 30-

---

 

346 

da Azərbaycan Cümhuriyyəti hökumətinin qərarı ilə nümunəvi xid-

mətinə  görə  Ġbrahim  ağa  Vəkilova  general-mayor,  onun  köməkçisi 

(müavini) Hüseynqulu  xan  Xoyskiyə isə polkovnik  rütbəsi  veril-

miĢdi. Qeyd  etmək lazımdır ki, Ġbrahim ağa Vəkilovdan sonra Gən-

cənin  qubernatoru  vəzifəsinə  1919-cu  il  mayın  6-da  məĢhur  Rəfi-

bəylilər  nəslindən  olan,  görkəmli  milli  istiqlal  fədaisi,  bunadək  F. 

Xoyskinin  baĢçılıq  etdiyi  2-ci  hökumət  kabinetində  səhiyyə  və 

sosial  təminat  naziri  vəzifəsini  tutmuĢ  Xudadat  bəy  Rəfibəyli  

(1877-1920)  təyin  edilmiĢdi. 

General  Ġbrahim  ağa  Vəkilov  11-ci  ordunun  1920-ci  il  27 

aprel iĢğalınadək öz vəzifəsində xidmət göstərmiĢdi. O, Milli Ordu-

muzun  BaĢ  Qərargah  Ġdarəsinin  1919-cu  ilin  dekabrında  ilk  hərbi 

Bayrağımızın təsdiq edilməsi qərarından sonra həmin Bayrağın  ya-

radıcısı  olmuĢdu...General-mayor  Ġbrahim  ağa  Vəkilov  1934-cü  il 

iyunun  26-da Bakıda 81 yaĢında vəfat etmiĢdi...O,Yelena Yefimov-

na  ilə  ailə  qurmuĢdu.  Qalib  bəy,  Faris  bəy  və  Reyhan  xanım  adlı  

övladları  vardı... 

 

 

MƏHƏMMƏD bəy ŞAHMALIYEV 

(1870 – 1924) 

 

Azərbaycan istiqlal hərəkatının xə Xalq Cümhuriyyətinin gör-

kəmli fədailərindən biri Məhəmməd bəy ġahmalıyev olmuĢdur. Mə-

həmməd  bəy  Nəsrullah  bəy  (1809)  oğlu  ġahmalıyev  1870-ci  ildə 

Yelizavetpol  (Gəncə)  qəzasının  Samux  kəndində  əsilzadə  ailədə 

anadan olmuĢdu. Ġxtisasca hüquqĢünas olan Məhəmməd bəy 72 min 

desyatin torpaqları olan Samux  bəylərinin  görkəmli  nümayəndələ-

rindən  biri  idi. 

Burada    Məhəmməd  bəyi  yetirmiĢ  Samuxun  tarixi  barədə 

bəhs etmək də yerinə düĢər. Ġyirminci əsrin əvvəllərində Samux Ģə-

hərinin  mövcud  olmasını  Samux  meĢələrində  onun  indi  də  qal-

maqda  olan  xarabalıqları  sübut  edir...Samux  Ģəhərinin  ərazisi  Kür 

çayının  hər  iki  sahilində  Qazannı  dağlarının  ətəklərini,Qanlı  Qobu 

ilə  Qabırrı  çayı  arasında  olan  ərazini  əhatə  edirdi.  Tədqiqatçıların 

bir  qisminin  fikrincə,  ”Samux”  alban  sözü  olub,  ”meĢəlik”,  ”ov 

---

 

347 

yeri” deməkdir. Digər qisim tədiqatçıların qənaətincə, ”Samux” üç 

çayın  (Kür,  Qabırrı  və  Alazan)  birləĢdiyi  yerdir.  BaĢqaları  hesab 

edir ki, ”Samux”  sözü  fars  dilində  

“üç çay qolu”  deməkdir... 

Samux rayonu 1931-ci il noya-

brın  24-də  təĢkil  olunmuĢdu.  Azər-

baycan  SSR Ali Soveti Rəyasət He-

yətinin 24 yanvar 1939-cu il tarixli 4 

nömrəli  qərarına  əsasən  Səfərəliyev 

rayonu  (inqilabçı  Xanlar  Səfərəliye-

vin soyadını daĢıyırdı) Kirovabad (o 

vaxt  Gəncə  belə  adlanırdı) Ģəhərinin 

ərazisinə  daxil  olan  inzibati  ərazi 

vahidi idi. 1940-cı il yanvarın 16-da 

bu  rayon  Kirovabad  Ģəhərinin  tərki-

bindən  çıxarılıb  respublikanın  kənd 

rayonları sırasına daxil edildi. 1948-ci ildən baĢlayaraq Mingəçevir 

SES-in tikintisi ilə əlaqədar olaraq  Samuxun ərazisinin çöx hissəsi 

su altında qalmıĢdı...1954-cü il yanvarın 28-də Azərbaycan SSR Ali 

Sovetinin qərarı ilə Samux rayonu ləğv edilərək, ərazisi Səfərəliyev 

rayonu  ilə  birləĢdirilmiĢdi.  1959-cu  il  dekabrın  4-də  Səfərəliyev 

rayonu  da  müstəqil  rayon  kimi  ləğv  edilərək  Gəncə  Ģəhərinə 

birləĢdirilmiĢdi. 1963-cü il yanvarın  4-də keçmiĢ Səfərəliyev rayo-

nunun ərazisi Xanlar  rayonuna  daxil  edilmiĢdi. 

...Xanlar rayonu 1954-cü il yanvarın 28-də Səfərəliyev rayonu 

ilə  birləĢdirilmiĢdi.  Səfərəliyev  rayonu  1938-ci  ilədək  görkəmli 

dövlət  xadimi və yazıçı N. Nərimanovun Ģərəfinə Nərimanov rayo-

nu adlanırdı. Nərimanov adının verilməsinə qədər isə, 1819-cu il ap-

relin  22-dən  rayon  Yelenenedorf  (almanca  Helelenedorf)  adlan-

mıĢdı. Belə ki, hələ 19-cu əsrdə, 1819-cu il aprelin 22-də Azərbay-

cana  gəlmiĢ  ən  böyük  icma  olan  alman  koloniyaçıları  Yelenendorf 

adı  ilə  həmin  yaĢayıĢ  məntəqəsini  salmıĢdılar...1869-cu  il  aprelin 

22-də  koloniya  özünün  50  illiyini  təntənəli  syrətdə  qüeyd 

etmiĢdi...1896-cı ildən etibarən də Yelenendorfda və onun ətrafında 

ermənilər görünməyə və orada məskunlaĢmağa baĢlamıĢdılar... 

---