Kərimov Tofiq Mirzə oglu

 

342 

sayılırdı. Qubernator R. Axundzadənin 17 avqust 1919-cu  il tarixli 

əmri ilə iĢdə qısa müddətdə özünü yaxĢı göstərmiĢ Ələkbər Əliyev 

vəzifədə  irəli  çəkilərək  Nekrasovun  yetinə  kargüzar  vəzifəsinin  

müvəqqəti  icraçısı  təyin  olunmuĢdu. 

1920-ci  il  aprelin  28-də  Azərbaycanda  kommunistlər  haki-

miyyətə  gəldikdən  sonra  keçmiĢinə  görə  təqiblərə  məruz  qalan 

RəĢid    bəy  repressiyanın  qurbanlarından  biri  olmuĢ,  1937-ci  ildə 

həbs edilərək sürgünə göndərilmiĢdi RəĢid  bəy Axundzadə 1940-cı 

ildə  sürgün  yerində  həlak  olmuĢdu... 

 

 

 

ƏMİR bəy NƏRİMANBƏYOV 

 

Əmir  bəy  Nəriman  bəy  oğlu  Nərimanbəyov  (Nərimanbəyli) 

1871-ci  ildə  ġuĢa  Ģəhərində  əsilzadə  ailədə  anadan  olmuĢdu.  Orta 

təhsilini bitirdikdən sonra Ukraynada Xarkov Universitetinin hüquq 

fakultəsinə  daxil  olaraq  oranı  müvəffəqiyyətlə  bitirmiĢ  və  hüquq-

Ģünas  ixtisasına  yiyələnmiĢdi.  Universiteti  bitrirdikdən  sonra  bir 

müddət Ukraynada dərs vermiĢdi..., sonra bir sıra dövlət idarələrin-

də məmur iĢləmiĢdi. Azərbaycan Cümhuriyyəti dönəmində əvvəlcə 

Naxçıvanın  general-qubernatoru  və  Bakı  Ģəhərinin  qubernatoru 

olmuĢ, milli istiqlalımızın qorunması üçün əlindən gələni etmiĢdi... 

Azərbaycan Cümhuriyyəti daxili iĢlər nazirinin əvəzi, general-

mayor  M.S.  Ağabəyzadənin  2  sentyabr  1919-cu  il  tarixli  əmri  ilə 

Əmir  bəy  Nərimanbəyov  1-ci  dərəcə  üzrə  aylıq  məvacibi  3.600 

manat olmaqla Bakının qubernatoru, Əmir xan Xoyski (1881-1954) 

isə  (2-ci  dərəcə  üzrə  2.700  manat  aylıq  əmək  haqqı  ilə)  böyük  kö-

məkçisi  (birinci  müavini)  vəzifəsinə  təyin  edilmiĢdi.  Ə.  Nəriman-

bəyov  Bakının  qubernatoru  vəzifəsinə  RəĢid  bəy  Axundzadənin 

istefasından sonra gəlmiĢdi. O, bu vəzifədə 1920-ci ilin aprelinədək 

xidmət  göstərmiĢdi.  Əmir  bəy  Bakının  qubernatoru  vəzifəsində 

çalıĢarkən gənc azərbaycanlı kadrları vəzifəyə təyin etməyə və irəli 

çəkməyə  çalıĢırdı.  Məsələn,  onun  9  noyabr  1919-cu  il  tarixli  713 

saylı əmriylə Ġdarədə qulluğa qəbul edilmiĢ gənc tələbə - mütəxəssis 

Ələkbər  MəĢədi  Qəhrəman  oğlu  Əliyev  Qubernator  Ġdarəsinin 

---

 

343 

Ümumi ġöbəsində daha mühüm vəzifə sayılan ekzekutor vəzifəsinə 

(bu vəzifə hələ çar Rusiyası dövründən idarə və müəssisələrdə təsər-

rüfat  hissəsinə  baxan  məmur  idi)  təyin  edilmiĢdi.  Ələkbər  Əliyevə 

verilmiĢ və qubernator Əmir bəy Nərimanbəyov tərəfindən imzalan-

mıĢ  20  noyabr  1919-cu  il  tarixli  16317  nömrəli  xidməti  vəsiqədə 

təsdiqlənmiĢdi:  ”Bunu  təqdim  edən  Əliyev  Ələkbər  mənim  Ġdarə-

min təsərrüfat hissəsinin müdiridir”.  

Ə. Əliyev 1920-ci il yanvarın 18-də Əmir bəy Nərimanbəyo-

vun 23 saylı əmri ilə Bakı Qubernator Ġdarəsinin Təsərrüfat Hissə-

sinin  müdiri  vəzifəsindən  azad  olunmuĢdu.  Bu,  Azərbaycan  höku-

mətinin  qərarı  ilə  gənc  məmur  Ələkbər  Əliyevin  bir  sıra  baĢqa 

istedadlı  və  perspektivli  gənclərlərlə  birlikdə  xaricə  oxumağa  gön-

dərilməsiylə əlaqədar idi (1920-ci ildə Almaniyaya oxumağa göndə-

rilmiĢ Ələkbər Əliyev sonralar kənd təsərrüfatı sahəsində görkəmli 

mütəxəssis,  professor  və  kafedra  müdiri  olmuĢ,  1977-ci  il  fevralın 

17-də Bakıda 79 yaĢında vəfat etmiĢdi). 

Əmir bəyin HəĢim bəy (1859) və Teymur bəy (1865) adlı iki 

qardaĢı vardı. Əmir bəy Rəhim bəy Behbudovun qızı Nəstərən bə-

yimlə ailə qurmuĢdu. Bu evlilikdən Fərman bəy (1898, ġuĢa - 1970, 

Mingəçevir).Yaqub bəy  (1900),  Arif bəy (1918-1992),  Asif bəy və 

Ġbrahim  bəy  adlı  oğulları  dünyaya  gəlmiĢdi.  Azərbaycanın  böyük 

rəssamları Vidadi Nərimanbəyov (1927, Paris, Fransa - 2001, Bakı) 

və  Toğrul  Nərimanbəyov  (1930,  Bakı)  Əmir  bəy  Nərimanbəyovun 

nəvələri, Fərman bəyin oğullarıdır. 

Əmir bəy Nərimanbəyovun sovet dönəmində əsilzadə nəslinə 

mənsubluğuna və Azərbaycan Cümhuriyyətinə xidmətinə görə rep-

ressiyaya məruz qaldığı barədə məlumatlar vardır... Əmir bəyin nə-

vəsi, xalq rəssamı Toğul Nərimanbəyov söyləmiĢdir ki, Azərbaycan 

Xalq  Cümhuriyyəti  dövründə  Bakının  qubernatoru  olmuĢ  babası 

Əmir bəy Xarkov Universitetinin hüquq fakultəsini bitirmiĢ, Niko-

lay  vaxtı  Ukraynada  dərs  vermiĢdi.  O,  siyasi  mühacir  həyatı  yaĢa-

mıĢdı... 1937-ci ildə isə babam ev dustağı olmuĢdu... Toğrul bəy bil-

dirmiĢdir ki, anası fransız qızıdır. Atası Fərman bəy Fransanın Tu-

luza Ģəhərində elektrik mühəndisliyi ixtisası üzrə təhsil olanda orada 

əslən  Fransanın  cənubu  Qaskoniyadan  olan  Ġrma  adlı  qızla  evlən-

miĢdi. Atası  fransız dilini mükəmməl bilirmiĢ...Özündən 4 yaĢ bö-

---

 

344 

yük qardaĢı Vidadi Nərimanbəyov Parisdə anadan olmuĢdu. Ailələri  

repressiya  məruz qalıb. Vaxtı ilə, Azərbaycan Cümhuriyyəti dönə-

mində Dövlət Müdafiə Komitəsinin katibi iĢləmiĢ atası  Fərmanı  31 

dekabr 1937-ci  ildə  həbs etmiĢdilər.  Həmin vaxt Fərman Nəriman-

bəyov Bakı Sovetinin enerketika bolməsində iĢləyirmiĢ. Onu ziyan-

karlıqda  günahlandırırdılar.  SSRĠ  XDĠK  yanında  Xüsusi  MüĢavi-

rənin 23 avqust 1938-ci  il tarixli qərarı ilə Fərman Nərimanbəyova 

5 il iĢ kəsmiĢ və təxminən iki həftədən sonra, 11 sentyabrda Kolı-

maya  həbs  düĢərgəsinə  göndərmiĢdilər.  Arvadı  Ġrmanı,  oğlanları 

Vidadi və Toğrulu Özbəkistana, Səmərqənd Ģəhərinə sürgün etmiĢ-

dilər. BeĢ ili baĢa vurub Bakıya qayıdanda Fərman bəyə Bakıda ya-

Ģamağa  icazə  verməmiĢdilər  və  o,  Mingəçevir  Ģəhərinə    getmiĢ, 

orada    SES-də  iĢə  düzəlmiĢ  və  ömrünün  axırınadək  orada  yaĢamıĢ 

və 1970-ci ildə 72 yaĢında  vəfat  etmiĢdi. 

Əmir bəy Nərimanbəyovun oğlu Arif Nərimanbəyov 13 aprel 

1918-ci ildə Bakıda anadan olmuĢdu. O, gələcəyin məĢhur aktyoru, 

kinorejissoru,  operatoru  və  ssenaristi  olmuĢ,  bir-birinin  ardınca 

gözəl  bədii  filmlər  çəkmiĢdi.  Arif  Nərimanbəyov  1992-ci  il  mayın 

16-da 74 yaĢında Bakıda vəfat etmiĢdir. 

Arif Nərimanbəyovun böyük əmisi Nəriman bəy Nərimanbəy-

li də babası  Əmir bəy  kimi otuzuncu illərin qurbanı olub. Nəriman 

Nərimanbəyli  milli-istiqlal  hərəkatımızın  fəal  iĢtirakçılarından  və 

Azərbaycan  Xalq  Cümhuriyyətinin  görkəmli  ictimai-siyasi  və  döv-

lət  xadimlərindən  biri  idi.  Nəriman  bəy  HəĢim  bəy  oğlu  1989-cu 

ildə ġuĢada anadan olmuĢdu. Orta təhsilini Ġrəvan gimnaziyasıda al-

mıĢdı.  Sonra  Moskva  Universittinin  fizika-riyaziyyat  fakultəsində 

oxumuĢ, daha sonra Xarkov Universitetinin hüquq fakultəsinə dəyi-

Ģilərək oranı bitirmiĢdi. Ali təhsilini baĢa bvurub bir müddət vəkillik 

etmiĢ,  müəllimlklə  məĢğul  olmuĢdu.  1917-ci  ildə  “Müsavat”  par-

tiyasına daxil olmuĢdu. 1918-ci ildə Zaqafqaziya Seyminin  Müsəl-

man fraksiyasının və Azərbaycan Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvü 

seçilmiĢ, Cümhuriyyətin 4-cü hökumət  kabinetində  dövlət  nəzarət  

naziri  (müfəttiĢi) olmuĢdu. 

Nəriman  bəy  sovet  dönəmində  müxtəlif  idarələrdə  hüquq 

məsləhətçisi  iĢəmiĢdi.Cümhuriyyət  Parlamentinin  və  hökumət  ka-

binetinin  üzvü olduğuna görə təqiblərə və həbslərə məruz qalmıĢdı. 

---