Kitab Azərbaycanın kənd təsərrüfatının inkişafında və təşəkkül tapmasında misilsiz
Yüklə 7,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Balans g əliri (-zərər)
- Bütövlükd ə satışdan əldə edilən gəlir (-zərər)
- Bitkiçilikd ə
- İstehsalda iştirak edən ailə üzvlərinin sayı
- Əmək məhsuldarlığı (1 nəfərə düşən ümumi m əhsul)
- Ümum torpaq sah əsi
- Ondan əkin yeri
- 2.2. D ənli bitkilərin becərilməsi Torpağın becərilməsi Əsas becərmə
- Suvarılan bölgələrdə torpağın becərilməsi
13
F ərdi sahibkar təsərrüfatlarının əsas iqtisadi göstəriciləri
əricilər Ölçü vahidi İllər 2008
2009 2010
2011 T əsərrüfatların sayı ədəd
2613 2571
2618 2593
O cüml ədən:
G əlirlə işləyənlər ədəd
2589
2584 2544
2565 Z ərərlə işləyənlər ədəd
24
67 74
28 M ənfəətin məbləği min manat
5538
4924 8111
9814 Z ərərin məbləği min manat
37
123 590
71 Balans g əliri (-zərər) min manat
5502
4801 7521
9743 Satışdan əldə edilən pul gəliri min manat
14912 14231 18890 25427 Bütövlükd ə satışdan əldə edilən gəlir (-zərər) min manat 4687 3804 5087
7327 O cüml ədən:
Bitkiçilikd ə min manat
2893
2216 3051
5180 Heyvandarlıqda min manat
1638
2578 2021
2125 İstehsalda iştirak edən ailə üzvlərinin sayı n əfər 11103 11338 10536 10694 Ümumi m əhsul istehsalı (ilin qiyməti) min manat 21372 18991 24887 31022 K ənardan cəlb edilmiş işçilərin sayı n əfər 1480 2134
2311 2055
Əmək məhsuldarlığı (1 nəfərə düşən ümumi m əhsul) manat
1925 1675
2362 2901
Əsas fondlar
23136 25871 31933 32011 K ənd təsərrüfatı təyinatlı əsas istehsal fondları min manat 22043 23698 22060 23578 Ümum torpaq sah əsi ha
25150 27137 47314 43691 Ondan k ənd təsərrüfatına yararlı torpaq sahəsi ha
24400 26341 45735 41575 Ondan əkin yeri ha
17025 17591 33764 2919 Orta hesabla bir t əsərrüfata düşən kənd t əsərrüfatına yararlı torpaq sahəsi ha
9,3 10,2
17,5 16,0
2.2. D ənli bitkilərin becərilməsi Torpağın becərilməsi
m əhsuldarlığı yüksəltmək üçün ən vacib tədbirlərdən biridir. V axtında və keyfiyyətlə aparılmış şum torpaqda su və qida elementlərinin toplanmasına, mineral gübrələrin səmərəli istifadəsinə şərait yaratmaqla m əhsuldarlığı yüksəltməyə imkan yaradır. Həmçinin keyfiyyətli şumun alaq otları, k ənd təsərrüfatı bitkilərinin xəstəlik və zərərvericiləri ilə mübarizədə mühüm rolu vardır. Lakin, şum torpaq, iqlim və sələflərin xüsusiyyətləri nəzərə alınmadan aparıldıqda səmərəsi aşağı olur. El ə buna görə də becərmə sistemi ayrı-ayrı bölgə və sələf bitkilərindən asılı olaraq d əyişməlidir.
Bu bölg ələrdə taxıl üçün torpağın becərilməsi sələflərdən asılı olaraq differensial formada t əşkil olunmalıdır. Belə ki, bir qayda olaraq çoxillik otlar və c ərgəarası becərilən bitkilər üçün torpağın dərindən şumlanması, onlardan sonra əkiləcək taxıl üçün isə səthi dayaz becərmələr məsləhət görülür. Belə bir sistem t ətbiq edildikdə hətta ən quraq şəraitdə belə, əkilən taxılların vaxtında və keyfiyy ətli cücərtilər verməsi təmin olunur. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, suvarılan bölgələrdə çoxillik otlar, şəkər çuğunduru, qarğıdalı, taxıl və pambıq ən geniş yayılmış sələflərdəndir. Bu s ələflərdən sonra taxıl üçün aparılan becərmələr hər bir sələf üçün özünəməxsus xüsusiyy ətlərlə səciyyələnir. Çoxillik otlardan sonra bec ərmə. Başdan-başa səpilən və cərgəarası bec
ərilən bitkilərdən fərqli olaraq, çoxillik ot altından çıxmış tarlalarda aparılan bec
ərmələr qarşısında əlavə özünəməxsus tələblər durur. Birincisi, becərmə elə olmalıdır ki, o çoxillik otdan sonra əmələ gəlmiş çim qatının fəallığını pozsun, ikincisi, bitki qalıqlarının vaxtında çürüməsi üçün əlverişli şərait yarada bilsin. Vacib olan t ələbləri yerinə yetirmək üçün çoxillik ot altından çıxmış tarlanın taxıl əkininə hazırlanması məqsədilə səpinə ən azı 2-3 ay qalmış laydırlı və yaxud diskli üzl əyicilərlə üzləmə aparmaq lazımdır. Üzləmədən 12-15 gün sonra tarla 25- 30 sm d ərinliyində şumlanmalıdır. Yalnız bu ardıcıllıqla vaxtında becərmə aparıldıqda çoxillik otların yerinə əkilmiş taxıllardan yüksək məhsul almaq mümkündür, əks halda müəyyən səbəblər (çoxillik otların yenidən pöhrə verməsi) üzünd
ən taxılın məhsuldarlığı kəskin azala bilər. Qarğıdalıdan sonra torpağın becərilməsi. Qarğıdalıdan sonra payızlıq taxıl s əpiləcəksə, əvvəlcə sahə bitki qalıqlarından təmizlənir və sonra 20-22 sm d ərinlikdə şumlanır. Əgər qarğıdalı üçün vaxtında dərin dondurma şumu aparılarsa v ə vegetasiya dövründə cərgəaralarında keyfiyyətli becərmələr həyata keçirilərsə, o Yüklə 7,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|