Kitab Azərbaycanın kənd təsərrüfatının inkişafında və təşəkkül tapmasında misilsiz
Yüklə 7,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Herbisidl ərin tətbiqi
6
üçün şərait yaradılır. Sahələrə yağış düşdükdən sonra alaq toxumlarının müəyyən hiss əsi cücərir və həmin cücərtilər şumlama zamanı məhv edilir. Payızda imkan daxilində taxıl səpinini müəyyən qədər gecikdirməklə alaq otlarının toxumlarının cücərməsi üçün şərait yaratmaq və səpinqabağı becərmə ilə h əmin cücərtiləri məhv etmək lazımdır. Növb əli əkinlərin tətbiqi. Payızda taxılların cərgəarası becərilən bitkilərdən (pambıq, qarğıdalı, şəkər çuğunduru) və çoxillik otlardan (yonca) sonra yerl
əşdirilməsi alaqlarla səmərəli mübarizə üsuludur.
ərin tətbiqi
Alaq otlarına qarşı herbisidlərin tətbiq edilməsi əkinçilikdə geniş yayılmış mübariz ə üsuludur. Herbisidlərin təsiri ilə əlaqədar demək olar ki, tamamilə məhv olur v ə mədəni bitkilərin inkişafı üçün əlverişli şərait yaranır. M əlumdur ki, alaq otlarının taxılçılığa vurduğu ziyanın 2 həddi var: 1)
iyanlı hədd 2)
i qtisadi ziyanlı hədd Əgər alaq otlarının vurduğu ziyan iqtisadi hədd səviyyəsinə qalxmışdırsa, onda herbisidl ərin tətbiqi iqtisadi cəhətdən faydalı hesab olunur. Alaq otları t ərəfindən vurulan ziyan sadəcə olaraq ziyanlı hədd səviyyəsindədirsə, onda herbisidl ərin tətbiqinə ehtiyac qalmır. Ona görə ki, bu zaman herbisidlərin t ətbiqinə çəkilən xərclər onların tətbiqi hesabına alınan əlavə məhsulun dəyərindən çox olur. Ona gör ə də alaq otlarının vuracağı ziyanı qabaqcadan müşahidə edərək mü əyyənləşdirdikdən sonra herbisidləri tətbiq etmək olar. Hazırda birləpəli alaq otlarına qarşı istifadə olunanlar əsasən Puma-Super və Topik herbisidl əridir. Puma-Super herbisidi hektara 0,8-1,0 litr, Topik herbisidi is ə hektara 0,4 litr hesabı ilə verilir. Bu herbisidlərin göstərilən miqdarı 250-300 litr suda həll edilərək yazda payızlıq buğdanın kollanma mərhələsində sahələrə çilənir. Taxıl əkinlərində yayılmış ikiləpəli alaq otlarına qarşı 2.4-D herbisidinin amin duzu v ə lintur herbisidi tətbiq olunur. 2.4-D-nin amin duzu hektara 1-1.2 kq, lintur herbisidi is ə hektara 0.2 kq hesabı ilə çilənir. Dövl ət qeydiyyatından keçməmiş, insanların sağlamlığı və ətraf mühit üçün t əhlükəli olan herbisidlərdən istifadə olunmasına icazə verilmir.
Respublikanın suvarılan bölgələrində, iri taxılçılıq təsərrüfatlarında dənli sünbüllü bitkil ərdən yüksək və sabit məhsulun alınması üçün bu bitkilərin bec ərilməsində mütərəqqi və səmərəli texnologiyalardan istifadə edilməsi əsas t ədbirlərdən hesab edilir. Bu texnologiyaların əsas və başlıca elementlərindən biri bu bitkil ərin tirəli səpin üsulu ilə becərilməsidir. Bu üsulda d ənli taxıl bitkiləri şırımlar arası məsafə 60-70; 70-80; və 80-90 sm olan genc ərgəli tirələrə səpilir. Tirələrin üzərində 2;3 və 4 cərgədə cərgəarası 7
m əsafə 15-20 sm, olmaqla toxum səpilir və tirələr arası şırımlar vasitəsilə suvarılır. Bu üsul çox müt ərəqqi və iqtisadi cəhətdən səmərəli üsul hesab olunur. Respublikanın suvarılan bölgələrində tirə üsulu ilə səpin texnologiyasını t ətbiq etmək üçün torpağı yüksək aqrotexniki qaydada hazırlamaq lazımdır. Qarabağ düzənliyinin fermer təsərrüfatlarında payızlıq buğdanın əsas sələfi pambıq, çoxillik paxlalı otlar, şəkər çuğunduru, soya, taxıl və digər cərgəarası bitkil ərdir. Ona görə də torpağın səpinə hazırlanması sələf bitkilərindən asılı olaraq d əyişə bilər. Taxıl sələfindən sonra sahə kövşəndən təmizlənir və diskli alətlə 10-12 sm d ərinliyində üzlənir və torpaqda asan mənimsənilən qida maddələrinin miqdarından asılı olaraq hektara 60-90 kq fosfor gübrəsi və 15-20 ton peyin verildikd ən sonra kotanla 28-30 sm dərinlikdə şum aparılır. D ənli sünbüllü bitkilərin tirəli səpin texnologiyası ilə səpilib becərilməsi respublikamızın düzən və suvarılan bölgələrində həyata keçirilməlidir. Əkin sah
əsinin mailliyi l 0 -2 0
yaxın olmalıdır. Bunun üçün sahə lazerli mala vasitəsi ilə hamarlanmalı, sahənin mailliyi dəqiq müəyyənləşdirilməlidir. Lazerli mala ilə düz
əlmiş əkin sahələrində sudan səmərəli istifadə olunaraq suvarmanın keyfiyyəti yüks
əlir, torpağın təkrar şorlaşmasının qarşısı alınır, torpaq deqradasiyası minumuma endirilir, keyfiyy ətli səpin aparılaraq bərabər səviyyəli cücərtilər alınır. Lazerli mala Türkiy ə respublikasında «İlgi» zavodunda istehsal olunmuşdur. Əkin sahələrinin lazerli mala ilə düzəldilməsi hər 2-3 ildən bir təkrar olunmalıdır. Lazer mala il ə hamarlanmış əkin sahələrində münbitlik qorunaraq artıq su itkisinin v ə qida maddələrinin yuyulmasının, eləcə də torpaq deqradasiyasının qarşısı alınır. Payızlıq buğda üçün səpinqabağı becərmə bölgənin torpaq-iqlim şəraitindən, s ələf bitkilərindən, alaq otlarının yayılma dərəcəsindən və xarakterindən asılı olaraq mü əyyənləşdirilir. S əpinqabağı becərmə torpaq iqlim şəraitindən asılı olaraq 5-10 sm dərinlikdə aparılır. Müasir fermer t əsərrüfatlarında enerji resurslarına qənaət etmək, sahədə traktor gedişlərinin sayını azaltmaq, torpaq münbitliyini qorumaq məqsədi ilə kombin ə edilmiş aqreqatlardan istifadə olunur. Şumlanmış sahədə bir gedişdə torpağı səpin üçün tam hazırlamaq məqsədi il ə diskli alətin arxasına xırdalayıcı və hamarlayıcı mala qoşulur. Bu üsulla hazırlanmış əkin sahəsində yüksək keyfiyyətli səpin aparmaq üçün şərait yaranır. Suvarılan torpaqlarda hər şeydən əvvəl sahənin hamarlanmasına fikir verilməlidir. Hamarlama z əif aparılan əkin sahələrində suvarma çətinləşərək torpaq qeyri- b ərabər rütubətlənir və səpinin keyfiyyətli aparılması mümkün olmur, nəticədə bitkil ərin məhsuldarlığı aşağı düşür. Səpinqabağı becərmə tarlanın və həmin tarlada əkiləcək bitkinin xüsusiyyətlərinə müvafiq olaraq aparılmalıdır. Payızlıq buğda əkinlərində toxumun basdırılma dərinliyi, bərabər səviyyəli cüc
ərtilərin alınması, onların inkişafı, məhsuldarlığı birbaşa vaxtında və keyfiyyətli aparılan səpinqabağı becərmə əməliyyatlarından asılıdır. Payızlıq dənli bitkilərdən yüksək və sabit məhsul almaq üçün ən mühüm aqrotexniki t ədbirlərdən biri səpin müddətinə düzgün əməl edilməsidir.
Yüklə 7,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|