168
Dializ
hərəkət sürəti azaldılır, dializ tez başa çatdırılır və natriumun,
qlükozanın hipertonik məhlullarından istifadə edilir.
Koma zamanı xəstənin həyati funksiyaları qorunur – ağciyərin süni
ventilyasiyası aparılır, vena daxilinə mannitol yeridilir. Xəstənin huşu
bir gündən sonra qayıdır. Disekvilibrium sindromun profi laktikası
üçün dializlər çox intensiv olmamalıdır, sidik cövhərinin səviyyəsi
30%-dən çox aşağı salınmamalıdır, çox aşağı natrium tərkibli
dializatdan istifadə olunmamalı, sonra isə 5%-li dekstroza məhlulu
ilə 0,45%-li NaCl məhlulu qarışığını vena daxilinə yeritməklə Na
aşağı salınır.
Xroniki hemodializdə dializatda Na 1–10 mekv/l-ə salmaqla
və dekstroza istifadə etməklə disekvilibrinin sindromun tezliyini
minimuma endirmək olar. Natriumun profi lləşdirilməsi, sonra təd-
ricən onun konsentrasiyasının endirilməsi problemin tam həllini
verə bilər.
Dializatora qarşı reaksiyalar.
Bu, anafi laksiya və başqa tip
reaksiyalar formasında özünü göstərir. Bu reaksiyalar iki qrupa
bölünür:
– anafi laktik tip (A tipi);
– qeyri-spesifi k tip (B tipi).
A tipi (anafi laktik tip) – reaksiya kəskin olub anafi laksiyanı
xatırladır. Təngənəfəslik, havanın çatışmazlığı, fi stulada və ya
bütün bədəndə yanğı hissi meydana çıxır. Bəzən hətta ürək dayanır,
ölüm baş verir. Yüngül hallarda qaşınma, səpgilər, öskürək, zökəm,
gözlərin yaşarması, bağırsaqlarda spazm, diareya müşahidə edilir.
Əlamətlər, adətən, dializin ilk dəqiqələrində, bəzən isə 30 dəq. ər-
zində müşahidə edilir.
Etilenoksid.
Xəstələrin 2/3 hissəsində etilenoksidə – trop zülallara
qarşı olan immunoqlobulin E anticisimlərin yüksək titri tapılır. Son
illər dializatorun sterilizasiyasında etilenoksid istifadə olunmadığı
üçün bu reaksiya da müşahidə olunmur.
169
Fəsil 6. Proqram hemodializi (PH)
AN 69 membranına qarşı reaksiya eyni zamanda AÇFİ alan
xəstələrdə baş verir. Hiperhəssaslıq reaksiyasının bradikinin sistemi
tərəfi ndən buraxıldığı hesab olunur. Bəzən A tip reaksiya bikarbonatı
məhluluna da ola bilər. Heparinə qarşı allergik reaksiyası da bəzən
qeyd olunur.
Qeyri-spesifi k reaksiyalar (B tip). Əsas əlamətlər döş qəfəsində
ağrılar, bəzən beldə ağrılarla bir yerdə müşahidə edilir. Əksər halda
dializin başlanğıcında olur, amma bir neçə saatdan sonra da ola bilər.
Bu reaksiyalar A tipinə nisbətən yüngül keçirilir.
Etiologiya – məlum deyil. Komplimentin aktivləşməsi hesab
olunsa da, tam sübut olunmamışdır.
Müalicə. Nazal oksigenasiya və başqa simptomatik tədbirlər
görülür. Əlamətlər bir saata keçir, dializ davam etdirilir.
Pirogen reaksiya.
Bütün hallarda aseptika və antiseptika qay-
dalarına əməl olunmaması nəticəsində baş verir.
Əsasən aşağıdakı hallarda müşahidə edilir:
• İstifadə müddəti ötmüş fi zioloji məhlul;
• Hemodializi hazırladıqda sterilliyin pozulması;
• Hemodializatorun təkrar istifadəsi;
• Soyuq dializ məhlulu;
• Soyuq məhlullar infuziya olunduqda.
Hemoliz
– adətən, kəskin hemoliz qeyri-adi tibbi vəziyyətlə
əlaqədar baş verir, bəzən hətta meydana çıxmış hiperkaliyemiya da
səbəb ola bilər.
Kəskin hemolizin səbəbləri
Kəskin hemoliz 2 əsas səbəbdən olur:
• magistralın, iynənin, kateterin daralması, tutulması, nasos-
dan qabaqkı seqmentdə təzyiqin www.keezmovies.com 200 mm c.
cüt.-dan az olması;
• dializ məhlulu ilə problemlər.
Dializ məhlulu ilə əlaqədar olan hemoliz:
1. dializ məhlulun çox isidilməsi;
2. hipotonik dializ məhlulu;
170
Dializ
3. dializ məhlulunun korlanması:
a) formaldehidlə;
b) ağardıcı ilə;
c) xloramin (şəhər suyu ilə);
d) mis (mis borular);
e) nitratlar (suda olur).
HD zamanı uyğun olmayan qanın köçürülməsi də hemolizə səbəb
ola bilər.
Əlamətləri – venoz qan xətlərinin qırmızı şərab rəngi alması,
plazmanın çəhrayı rəng alması, Het-in aşağı enməsi. Beldə ağrıların
başlanması, döş qəfəsində sıxıntı, tənəffüsün çətinləşməsi müşahidə
edilir. Hemolizdən sonra hiperkaliyemiya əzələ zəifl iyinə, EKQ
dəyişikliklərinə, hətta ürəyin dayanmasına, xəstənin ölümünə də
səbəb ola bilər.
Müalicəsi. Nasosu dayandırır, hemodializ açılır,
qan
xəstəyə
qaytarılmır.
Profi laktika. Əgər hemolizin səbəbi rolik qan nasosunun sıradan
çıxması (eritrositləri zədələyir) deyilsə, onda mütləq səbəbi dializ
məhlulunda axtarmaq lazımdır.
Hava emboliyası.
Hava emboliyası təcili aşkar edilib müalicə
edilmirsə, o, xəstənin ölümünə səbəb ola bilər.
Simptomları. Xəstənin oturaq vəziyyətində hava beyinin venoz
sisteminə gedəcəkdir və beyindən qanın qayıtmasına mane olaraq
huşun itməsinə səbəb olacaqdır.
Uzanmış xəstələrdə hava sağ qulaqcıqda köpük əmələ gətirir,
oradan ağciyərə daxil olaraq öskürək, təngənəfəslik, döşdə sıxıntı
kimi əlamətlərlə özünü bildirəcəkdir. Sonra ağciyərlərdən hava sol
qulaqcıq, mədəciyə daxil olaraq beyin və ürək damarlarına daxil
olur, beyin və ürək əlamətləri verir. Əgər köpük ürəyə daxil olursa,
auskultasiyada şırıltı eşidilir. Adətən, hava arterial iynədən və ya
arterial portdan keçir (nasos sorur).
Müalicə. Cihazda qan dövranını saxlamaq. Xəstəni sol böyrü
üstə qoymaq, baş aşağı salınır. Oksigenoterapiya, endotraxeal boru,
Dostları ilə paylaş: |