Книга переведена и издана заказу фонда поддержки по политики тюркоязычных государств
Yüklə 1,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “AYTMATOV. ...Əgər sadiqliyi məhəbbətin əsas ölçü meyarı kimi qəbul eləsək, onda demək lazımdır ki, qədim dövrlərdə hər xalq, millət onu bir cür başa
159 cüblü deyil. Vacib olan budur ki, istər ailədə harmoniya və birliyin, istərsə də evdə rifahın, fi ravanlığın təmin olunmasında kişinin öz məsuliyyətini dərk etməsi bu alyansı daha möhkəm edir. Yoxsa qa- dınların təbiətində belə dinc birlik çox nadir hadisədir. - Sizə məni çox təəccübləndirən bir hadisə barədə də danışa- cağam, - Aytmatova dedim. – Qızılordada bir bir kişinin üç arvadı var ki, hamısı bir damın altında çox mehriban yaşayırlar. - Bu faktın özü möcüzəli nağıla bənzəyir – Şıken gülümsəyərək dedi. - Elə bu fakt ona görə qiymətlidir ki, o, həqiqətən nağıla bənzəyir, mən dedim. - Əlbəttə, indiki zəmanədə üç arvad saxlam- aq, onların bir evdə mehriban yaşamasını və fi ravanlığı təmin etmək çox çətindir. Amma, bu oğlan qadınlarda eqoizm və xüsusiyyətçilik hisslərini cilovlamaq üçün kobud üsuldan istifadə edirdi. Elə ilk gün- lərdən arvadlardan biri o birilərindən şikayət edir. Əri ona dinməzcə qulaq asır. Sonra üçünü də yanbayan otuzdurub şikayətin məğzi- ni onların nəzərinə çatdırır. Və dombranı götürüb Kurmanqazının “Kisen aşkan” (Qandallardan qurtulma) küyünü ifa etməyə başlayır. “Kim birliyə daş atırsa, o, satqınlıq eləyir” sözlərini oxuduqdan son- ra isə hər üçünü qamçılamağa başlayır. Növbəti dəfə başqa bir arvad rəqiblərindən şikayət edəndə, kişi yenə də bu metoddan istifadə edir. Lap təqsirkar elə şikayətçinin özü olsa da, “Qandallardan qurtulma” küyünün musiqisi altında “Kim birliyə daş atırsa, o, satqınlıq eləyir” sözlərini deyib üçünü də qamçılayır. Burda əsas məqsəd odur ki, qa- dınlar nə olursa olsun bir-birilərini satmasınlar və şikayət etməsinlər. Nəticədə hər üçü tədricən paxıllıq və qısqanclıq hissindən qurtuldu- lar və bir-birilərinin yaxşı cəhətlərinə daha çox diqqət yetirərək qa- rşılıqlı hörmət mühitində yaşamağa başladılar. Buna nə deyirsiniz? - Mənim “hərdən qara qüvvə də birliyə, fi ravanlığa və hətta məhəbbətə xidmət edə bilərmış” deməkdən başqa yolum qalmır, - dalğın şəkildə gülümsəyərək Çingiz Torekuloviç dedi. – Biz axı ər-arvad həyatının keşməkeşləri barədə öz kitabımızda, “Bizim ta- leyimizin qadınları” fəslində də danışmışıq. Bəlkə də həyat belə təkrarsız anları ilə daha məzmunlu və maraqlıdır... 160 Aytmatovun haqqında danışdığı fəsildən bir parçanı təqdim edirəm: “AYTMATOV. ...Əgər sadiqliyi məhəbbətin əsas ölçü meyarı kimi qəbul eləsək, onda demək lazımdır ki, qədim dövrlərdə hər xalq, millət onu bir cür başa düşür, öz dini dünyagörüşlərindən çıxış edərək qəbul edir. Qədim təqvimlərdə, qayaüstü şəkillərdə, papirus üzərindəki qravüralarda, torpaq altından çıxarılan daş sarkofaqların üstündə çoxlu şəkillər var ki, bu şəkillərdə qadınlar ölmüş ərləri ilə birlikdə o biri dünyaya getmək üçün özlərini könüllü şəkildə yandırırlar. Bu dəhşətli adət dünyanın müxtəlif guşələrində mövcud idi. Məsələn, Çində Xaynan adasının sakinləri ölən kişinin cəsədini ipək parça və ya heyvan dəriləri ilə örtür, onun yanında əli-qolu bağlanmış arvadını diri-diri uzadır və ikisini də yandırırdılar. İnsanlar inanırdılar ki, bir yerdə o biri dünyaya gedən ər-arvad orada da birlikdə xöşbəxtcəsinə yaşamaqda davam edəcəklər. Herodotun və antik dövrün başqa tarixçilərinin əlyazmalarında da buna bənzər faktlara çox rast gəlinir. Əsilzadə bir adam ölürdüsə, çoxsaylı arvadlarından ən sevimlisi də onunla birlikdə o dünyaya getməli idi. Bu dul qadınlar arasında dalaşmalarla, skandalla nəticələnirdi. Ona görə də dostları hələ sağ ikən yoldaşlarının ən sevimli arvadının kim olduğunu öyrənməyə çalışırdılar. Dostları bu qadının adını elan edəndə, o sevincindən sanki göyün yeddinci qatında olurdu. Yaxın qohumlarından bir nəfər onu öldürür və ərinin yanında basdırırdı. Qalan arvadlar isə ağlayır, əzab çəkirdilər. Çünki, onların anlayışlarına görə əri öləndən sonra sağ qalmadan rüsvayçı heç nə ola bilməzdi. 161 Qədimdə Yeni Zelandiyada qəbilə başçısı ölürdüsə, camaat onun birinci arvadının əlinə bir kəndir verirdi. O, isə meşəyə gedərək bu kəndirlə özünü asmalı idi. Bu onun sevgisinin və sadiqliyinin sübutu olmalı idi. Bu cür “sadiqliyin sübutu” təfəkkürü qədim skifl ər, yunanlar və baltik xalqları arasında da yayılmışdı. Süleyman adasında qəbilə başçısının ölümü zamanı dəfnə toplaşan insanlar onun arvadını boğur, sonra isə ən yaxın qohumları və nökərləri zəhərli bitkinin şirəsi- ni içərək özlərini ekstaz halına gətirir və başçının qəbri ətrafında özlərini asırdılar. Onların düşüncəsinə görə, əsilzadə, hörmətli adamı o dünyaya tək göndərmək ol- mazdı. Bəzi qəbilələrdə yetkinlik yaşına çatmış qızlar nişan- lıları öldükdə boğazlarına kəndir bağlayaraq, ərə get- məyəcəklərinə and içirdilər. Onlar bütün ömürləri boyu bu kəndirlə də yaşayırdılar. Fici adasında somo-somo qəbiləsinin məşhur başçısı Ra Mbiti okeanda boğulanda onun on yeddi arvadının hamısı öldürülmüşdü. ŞAXANOV. ... Bu məhəbbət yox, daha çox mis- tik konservatizm və korafəhmlikdir. Bu dəhşətli alın yazısıdır. Yaxın keçmişdə Afrikanın bəzi qəbilələrində belə bir adət yayılmışdı ki, qəbilə başçısı və ya onun ar- vadı öləndə onlarla birlikdə qullarını da basdırırdılar. Qurban verilən qullar isə bunu müqəddəs borcları hes- ab edirdilər. Bir dəfə bu vəhşi ritual icra edilərkən av- ropalılar da orada olub. Onlar qulları müdafi ə etməyə çalışıblar, amma qurban gətirilənlərin özləri buna kəskin etirazlarını bildiriblər: “Bəs o dünyada bizim ağamıza kim qulluq edəcək?!” Hindistanda çox qədim nayar adlı bir qəbilənin nü- mayəndələri qəribə ailə həyatı yaşayırmışlar. Cavanlar toy edərək nigaha girsələr də bir evdə yaşamırdılar. Ər Yüklə 1,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|