Kurs ishi topshiriqlari

I bob.Ta'lim vositalari ta'lim samaradorligini oshirishning asosiy omili.
1.1. Ta'lim vositalarining ta'lim samaradorligini oshirishdagi o‘rni.
An'anaviy o’qitish usullaridan farqli o'laroq, o'qitishning interaktiv shakllaridan foydalanishda talabaning o'zi asosiy aktyor figurasiga aylanadi va bilimlarni o'zlashtirishga yo'l ochadi. O'qituvchi ushbu vaziyatda faol yordamchi vazifasini bajaradi va uning asosiy vazifasi o'quv jarayonini tashkil etish va rag'batlantirishdir.
Ta’lim vositalari - bu yangi bilimlarni o‘zlashtirish uchun o‘qituvchi va talabalar tomonidan foydalaniladigan ob’yekt. Ta’lim jarayonida ta’lim vositalari katta ahamiyatga ega. Ta’limning barcha vositalari ta’lim maqsadlarini muvafaqqiyatli amalga oshiradi. Didaktik vositalar deganda, o‘quv va ko‘rgazmali qo‘llanmalar, namoyishli qurilmalar, texnik vositalar tushuniladi. Ta’lim vositalari o‘zida o‘quv-tarbiyaviy maqsadga erishish uchun zarur bo‘lgan moddiy yoki ma’naviy qadriyatlarni aks ettiradi. Odatda ular ta’lim metodlariga mos holatda foydalaniladi. Biroq agar metodlar «qanday o‘qitish» savoliga javob bersa, vositalar esa, «uning yordamida niamani o‘qitish» savoliga javob beradi. An’anaviy ravishda qo‘laniladigan ta’lim vositalariga darslik, rasmlar, jadvallar, nutq, o‘quvustaxonasi jihozlari, laboratoriyalar, axborot vositalari, o‘quv jarayonini tashkil etishva boshqarish vositalari kiradi.
Didaktik vositalar metodlar singari ta’limiy, tarbiyaviy va rivojlantiruvchi funktsiyalarni bajaradi. Bundan tashqari talabalarning o‘quv-bilish faoliyatini hosil qilish, boshqarish va nazorat qilish vazifalarini bajaradi. Didaktik vositalar audivizuallik tafsilotida motivatsion, axborot, ta’lim jarayonini boshqarish, optimallashtirish funktsiyalarini bajaradi. Fanni o‘qitish bilan bog‘liq holda ta’lim vositasi tanlanadi. O‘qituvchi o‘zining ixtiyori bo‘yicha ko‘rgazmali material, o‘quv qo‘llanmadan foydalanishi mumkin. Ta’lim vositasini qo‘llashning yana bir jihati albatta ta’lim jarayonining tarkibiy qismi sifatida aks ettirishidir. Ta’lim vositasini tanlab olish ta’lim metodini tanlab olish bilan bog‘liq. Agar ta’limning faol metodi(kitob bilan ishlash, mashqlar) foydalanilsa, u holda o‘quv qo‘llanmalari, darsliklar va ta’limning texnik vositalaridan foydalaniladi. Aynan ta’limning aktiv-texnik vositalari amaliy metodlarda foydalaniladi. Ta’limning faollikni nisbatan kam talab etadigan metodlari(talabalar eshitadi, ya’ni hikoya, ma’ruza, tushuntirish, ekskursiya) ta’limning ko‘rgazmali vositalaridan foydalaniladi. Ta’limning ko‘rgazmali vositalari pedagogning o‘zi tomonidan tuzilgan bo‘lishi mumkin. Vositalarning istalgan turidan foydalanishda o‘lchov va mutanosiblikka e’tibor berish kerak. Masalan, ko‘rgazmali vositalarning soni etarli bo‘lmasligi bilimlarning sifatiga ta’sir ko‘rsatadi, bilishga qiziqishni pasaytiradi, obrazli idrok etishni rivojlantirmaydi. Ulardan haddan tashqari foydalanish o‘quvchilarning o‘rganilayotgan fanga yengil-yelpi qarashiga olib keladi.Murakkab mavzularni o‘rganishda 4-5 demonstratsiya optimal hisoblanadi. Ta’lim vositalari tasnifi aniq va yagona bo‘lishi mumkin emas. Ta’lim vositasining ahamiyatli tomoni ularning birgalikda qo‘llanilishidir va hech qachon bir-birini inkor etmaydi. O‘qituvchining vazifasi - dars jarayonini faollishtirish uchun ta’limning samarali vositasini tanlab olishdi
Ta'lim vositalari, ayniqsa texnologiyalar bilan bog'liq bo'lganda talabalarda qiziqishni yanada oshirib boradi. Ta'lim oluvchining passiv ravishda ma'lumot olishdan ko'ra ko'proq jarayon bilan shug'ullanishi bilan faol ta'lim yondashuvlariga o'tish muvaffaqiyatni ta'minlashga yordam beradigan turli xil vositalarni talab qiladi. Ko'pgina ta'lim tashabbuslarida bo'lgani kabi, faoliyatning maqsadlari, o'quvchilar turi va maqsadlarga erishish uchun zarur bo'lgan vositalarni ko'rib chiqishga vaqt ajratish kerak. Vositalarni doimiy ravishda qayta baholash o'qitishni yaxshilaydigan innovatsiyalar va islohotlarni kashf etish uchun muhimdir.
Mavjud manbalar va vositalar texnologiyaga asoslangan yechimlardan tortib, ko'proq interaktiv va qiziqarli ta'lim imkoniyatlarini yaratish strategiyasiga qadar ham rivojlangan. Raqamli bo'linish kamayib borayotgan va texnik savodxonlikning yangi davri boshlanganligi sababli, talabalarni yangi va hayajonli yo'llar bilan birlashtirish mumkin. Ko'pgina yangi vositalar an'anaviy guruh doirasidan tashqarida o'rganishga qaratilgan bo'lib, ularni professional sharoitlarda talabalar uchun ajoyib manbalarga aylantiradi. Borgan sari, biz o'rganish uchun texnologik yechimlar odamlarga o'zlarining ta'lim yo'llarini aniqlashga va innovatsion yangi platformalar orqali vakolatlarga erishishga imkon beradi. Muhokamalar taxtalari, bloglar, interaktiv mashqlar, simulyatsiyalar, vizuallashtirish dasturi va multimedia dasturlari talabalarni o'z bilimlarini boshqarishga undaydi.
Richard Mayer odamlarning so'zlardan ham, rasmlardan ham qanday o'rganishini yaxshiroq tushunishga yordam berish uchun qisman multimedia ta'limining nazariyasini ishlab chiqdi. Mayer tegishli multimedia o'qitilishi bilan bog'liq ko'plab omillar mavjudligini va har qanday o'quv muhitida o'qitishning qaysi turidan qat'iy nazar hal qilinishi kerak bo'lgan uchta asosiy o'quv maqsadi mavjudligini ta'kidlaydi.Talaba tomonidan begona ishlov berishni minimallashtirish kerak.Talaba tomonidan zaruriy ishlov berishni tegishli ravishda boshqarish kerak va generativ ishlov berish yoki mazmunli o'rganish barcha o'quv vaziyatlari uchun juda muhimdir. Mayer bizni multimediya ko'rsatmalari va undan maqsadga muvofiq va samarali foydalanish to'g'risida tanqidiy fikr yuritishga undaydi. Uning ishi odamlarning simulyatsiya qilingan muhitda va multimediya bilan qanday bilim olishini va bu qanday qilib ushbu faoliyatni qo'llashga aylantirilishini ko'rib chiqishni talab qiladi . Ushbu yetakchi tamoyillar yangi vositalarni ishlab chiqish, ulardan foydalanish va baholashda juda muhimdir. Texnologiyalar tadqiqot va amaliy ta'lim nazariyasi va tushunchasi vakumida ishlatilmasligi kerak. O'qitish vositalari o'qituvchining jonli so'zlari bilan bir qatorda o'quv jarayonining muhim tarkibiy qismi va har qanday ta'lim muassasasining o'quv-moddiy bazasining elementidir. Ta'lim jarayonining tarkibiy qismi sifatida o'qitish vositalari uning barcha boshqa tarkibiy qismlariga - maqsadlariga, mazmuniga, shakllariga, usullariga katta ta'sir ko'rsatadi.
Talabalarga eng samarali ta'sir zamonaviy audiovizual va multimedia o'quv qo'llanmalari (elektron ta'lim manbalari) tomonidan ta'minlanadi. Audiovizual va multimedia o'qitish va tarbiyalashning eng samarali vositasidir. Multimedia atamasi (inglizchadan "multimedia" deb tarjima qilingan) - bu audio va video uskunalarni ulaydigan vositalar yordamida kompyuter shaklida yadroga ega bo'lgan dasturiy-texnik kompleksga asoslangan axborot texnologiyasi. Multimedia texnologiyasi intellektual faoliyatni avtomatlashtirish muammolarini hal qilishda uchta element (tovush, matn va grafikalar, jonli video)tarkib topadi.
O’quv vositalaridan foydalanish uchun ko’rsatmalar.

• 
  talabalarning yoshi va psixologik xususiyatlarini hisobga olgan holdaturli xil o'quv qo'llanmalaridan uyg'unlik bilan foydalanish: ta'lim maqsadlarida vizual, eshitish, kinestetik idrok tizimlari orqali bolaning his-tuyg'ulariga, ongiga, xatti-harakatlariga har tomonlama, maqsadli ta'sir ko'rsatish uchun an'anaviy va zamonaviy;
  
• 
  didaktik maqsadlar va didaktika tamoyillarini hisobga olgan holda (ko'rinuvchanlik, mavjudlik printsipi va boshqalar);
  
• 
  o'qituvchi va talabaning birgalikdagi ijodi;
  
• 
  o'quv qo'llanmalaridan foydalanishda xavfsizlik qoidalarining ustuvorligi
  

chiqish ta'lim texnologiyalarining umumiy rivojlanish bilan belgilanadi. Ta'lim muassasalarida interaktiv taxtalar, kompyuter texnologiyalari, raqamli axborot vositalarini ko'paytirishning so'nggi vositalari, internetning rivojlanishi paydo bo'ldi. Rossiyada zamonaviy didaktika vazifalaridan biri bu o'quv vositalaridan foydalanishda yetkazib berish transport vositalari va o'quv uskunalarining imkoniyatlaridan foydalanishdir.
O'quv vositalaridan foydalanish yondoshuvlari
Intellektual rivojlanish intensivligi asosan talabalar tayyor darsliklardan foydalanadimi yoki dars paytida o'qituvchi bilan birgalikda yaratadimi, aniqlanadi. O'quv qo'llanmalarini loyihalash, yaratish, tayyor o'quv vositalaridan oddiy foydalanish bilan taqqoslaganda talabalar bilimining yuqori xususiyatlarini ta'minlaydi.
Bu tayyor o'quv qo'llanmalarni o'rganish, o'zlashtirilgan narsalarni takomillashtirish, bilim vazifalarini o'zgartirish, yangi mashq turlarini kiritishni o'z ichiga olishi bilan izohlanadi.
O'quv qo'llanmalarini tadqiq qilish, loyihalash va ulardan foydalanishda ba'zi asosiy yondashuvlar:

• 
  xona jihozlarida mavjud bo'lgan materiallardan o'quv qo'llanmasi sifatida foydalanish maqsadga muvofiqdir, chunki o'quv qo'llanmalarini o'rganish o'qitish bilan bog'liq emas;
  
• 
  o'qitish vositalari maqsadga erishishning asosiy va yagona usuli, ta'lim jarayonining boshqa tarkibiy qismlari esa vositalarga mos kelishi va vositalar bilan shartlangan bo'lishi kerak;
  
• 
  o'quv qo'llanmalari oddiy vizualizatsiya va boshqarish vositalariga o'xshaydi, ba'zi noqulayliklarni keltirib chiqaradi, ammo ular bilan osonlikcha kurashish mumkin.
  

Yondashuvlarning har biri o'z izdoshlariga ega. O'qitish vositalarini mutloqlashtiradiganlar bilan bir qatorda, o'qitish uchun doska va bo'r yetarli bo'lganlar ham bor. O'qitish vositalarining rolini oshirib yuborish ularning ahamiyatini to'liq inkor etishga bo'lgan munosabatdir.
Uchinchi yondashuvni eng munosib yondashuv deb hisoblash mumkin, chunki ularda o'quv qo'llanmalari o'qituvchi va talaba faoliyati tizimining faqat bir qismi hisoblanadi.
O'qitish vositalarining vazifalari:
1 . Kognitiv - o'rganilayotgan ob'ekt va hodisa to'g'risida aniqroq va to'liq ma'lumotlarning uzatilishini ta'minlaydi, sezgirlik yordamida erishib bo'lmaydigan yoki to'g'ridan-to'g'ri kuzatish qiyin bo'lgan narsalar va hodisalarni kuzatishga imkon beradi (masalan, maktab mikroskopi ko'rish imkoniyatini beradi) ko'z bilan ko'rish mumkin bo'lmagan narsalar).
2. Formativ- funktsiya shundan iboratki, o'quv qo'llanmalari talabalarning bilim qobiliyatini, hissiyotlari va irodasini, ularning hissiy sohasini shakllantiradi.