Kurs işi Kurs : II qrup: k-44 Tələbə: Mahmudov Anar
Maddə 6. Kiçik sahibkarlığa dövlət köməyinin istiqamətləri
Yüklə 442,13 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kənd təsrrüfatı, ovçuluq,meşəçilik və bağçılıq 1332 10418 11756.5
- Sənaye 1966 23312 91214.4 1412604.4
- Tikinti 1236 29553 291918.6 3255280.2
- Mehmanxana və restoranlar 391 2122 2579.7
- Nəqliyyat, anbar təsərrüfat və rabitə 421 6140 32532.4
- Səhiyyə və sosial xidmətlər 161 2432 5795
- Təhsil 82 1467 3595 18183.9
- Azərbaycan respublikasında kiçik və orta sahibkarlığa dövlət köməyi proqramı”
- “Sahibkarlıq fəaliyyəti haqqında”, ”Müəssisələr haqqında”, ”Səhmdar cəmiyyətləri haqqında”, ”Haqsız rəqabət haqqında”, ”Əmək birjası haqqında”, ”Lizinq kompaniyaları haqqında”
Maddə 6. Kiçik sahibkarlığa dövlət köməyinin istiqamətləri Kiçik sahibkarlıq subyektlərinə dövlət köməyi aşağıdakı istiqamətlərdə həyata keçirilir:
Bütün bu tədbirlərin həyata keçirilməsinə baxmayaraq, kiçik sahibkarlığın inkişafına mane olan amillər də var: bazara daxil olmaq imkanının məhdudluğu; maliyyələşmə mənbələrinin kifayət qədər olmaması; istehsal sahəsi, istehsal vasitələri və yeni texnologiya əldə etmək çətinliyi; sahibkarlıq fəaliyyəti üçün kifayət qədər biliyin, təcrübə və ixtisasın olmaması; vergi sistemi, bazar haqqında informasıya əldə etmək çətinliyi; daxili bazarın qorunmaması; müvafiq təhsil- həvəsləndirmə və maariflədirmə sisteminin olmaması və s. Azərbaycan respublikasında kiçik müəssisələrin payınını inkişaf etmiş ölkələrin səviyəsinə çatdırılması, ölkənin sosial-iqtisadi polemlərinin həllidə onların rolunun artırılması üçün ilk növbədə onların sayının indikindən 5-6 dəfə çox olmasına çalışmaq, bunu üçün zəruri sahibkarlıq mühitini təmin etmək, işlənib-hazırlanmış dövlət siyasətinin reallaşdırılmasına nəzarəti gücləndirmək lazımdır. Kiçik sahibkarlığın inkişaf etdirilməsində vergilərin rolu çox genişdir. Kiçik və Orta sahibkarlığın inkişafına vergilərin stimullaşdırıcı və strukturtənzimləyici rolunun gücləndirilməsi vergi yükünün azaldılması ilə bağlıdır.Bu sahədə bəzi tədbirlər görülmüşdür. Məsələn, kənd təsərrüfatı mallarını emal edən, xalq istehlakımalları, tikinti materialları istehsal edən və tətbiq etmə işlərini həyata keçirən kiçik müəssisələr birinci iki ili mənfəətdən vergi ödəməkdən azad ediliblər; fermer təsərrüfatları da birinci iki ili vegiyə cəlb olunmurlar. Digər sahələrdə isə mənfəət vergisi dərəcəsinin və məcburi sosial sığorta haqqının aşağı salınması istiqamətində xeyli addımlar atılmışdır. Kiçik sahibkarlıq subyektlərinin bir qisminə vahid verginin tətbiqi vahid qanunvericilikdə təsbit olunmuş, əsas sənətkarlıq sahələrində hüquqi şəxs yaratmadan sahibkarlıq fəaliyyəti göstərən şəxslər gəlir vergisindən və həmin sənətkarların emalatxanalarının binaları əmlak vergisindən azad edilmişlər. Bütün bu güzəştlərə, görülən tədbirlərə baxmayaraq, vergi sistemini o qədər də əlverişli hesab etmək olmaz, qanunvericilikdə hələ də çatışmazlıqlar var. Məsələn, İstehsal məqsədi ilə alınan avadanlığa, xammala, materiallara və komplektləşdiricilərə 5 %, əksər hallarda isə 15 % gömrük rüsumu və bunlara əlavə olaraq üstəlik 20%-lik əlavə dəyər vergisi (ƏDV) tətbiq olunur.İstehsal olunmamış məhsullar üçün qabaqcadan bu dərəcələrdə rüsum və vergi yükü Azərbaycanda təzəlikcə yaranan özəl sənaye sahibkarlığının qarşısına ciddi problemlər çıxardır. Belə ki, əksər hallarda satış məqsədi ilə xaricdən gətirilmiş mallara tətbiq olunan ƏDV mal satıldıqca qısa vaxtda kompensasiya edilə bilsə də, istehsal üçün nəzərdə tutulmuş avadanlıq, xammal və materiallara tətbiq olunan ƏDV-ni isə belə qısa vaxtda kompensasiya etmək mümgün deyil, çünki, ən azı, istehsal sikli qədər zaman fərqi var. Və bu fərq malın növündən asılı olaraq bir neçə ay da ola bilər.Bu cür rüsum və ƏDV ədəməyə məruz qalan sahibkar məcbur olacaq ki, istehsal etdiyi məhsulun satış qiymətini xeyli yüksəltsin. Bu isə həmin məhsulun xaricdən gətirilən mallarla rəqabət aparmaq imkanını xeyli azaldacaq. Yüksək səviyyədə gömrük rüsumları və ƏDV digər tərəfdən də iş adamlarımızın banklardan (o sıradan xarici banklardan) kredit almaq şanslarını azaddır, çünki sərmayə yatırımları layihələri bahalaşır və bu bahalaşma daha böyük miqdarda girov tələb edir. Bütün bunları nəzərə alarq, minimum dərəcə ilə vergiyə cəlb olunan məbləğin 2-3 dəfə aşağısalınmassı məqsədəuyğundur. Vergi mexanizminin Kiçik və Orta sahibkarların investisiya fəallığının təşviqində rolu yüksəldilməlidir. Investisiya məqsədilə uzunmüddətli kredit alan kiçik sahibkarlıq subyektləri üçün vergi tətillərinin tətbiqi mexanizmi hazırlanmalıdır.vergi və rüsumlar ödənilməsi sahəsində dövlət və qeyri-dövlət müəssisə və təşkilatlarına bərabər vergi-rüsum dərəcələrinin tətbiq edilməsi və ya bu sahədə nəzərdə tutulan güzəştlərin tətbiqində rəqabətin inkşafına məhdudiyyətlər yaradan ayrıseçkilik hallarına yol verilməməlidir. Ümumiyyətlə, Kiçik sahibkarlığın inkişafını təmin etmək üçün görülən tədbirlər artıq öz təsirini göstərməyə başlamışdır. Bunu aşağıdakı cədvəlin köməkliyi ilə əyani görmək olar.
ŞƏKIL 9. Azərbaycan Respublikasında kiçik müəssisələrin iqtisadiyyatın sahələri fəaliyyətinin əsas göstəriciləri,2004-cü il(milyon manat) Nəticə Göründüyü kimi sahibkarlıq fəaliyyəti bazar iqtisadiyyatında önəmli yer tutur. Sahibkarlıq fəaliyyətsiz bazar iqtisadiyyatını təsəvvür etmək mümkün deyil. Keçid dövrünü yaşayan ölkələr öz iqtisadiyyatını inkişaf etdirmək üçün ilk növbədə sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişaf etdirməli, dövlət ölkədə sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişafı üçün stimul yaratmalıdır. Sahibkarlıq fəaliyyətinin məzmununda isə sahibkarlığın subyekti, obyekti, xarici və daxili mühiti, ona təsir edən amillər və s. aspektlər araşdırılır. Sahibkarlıq fəaliyyəti ilə qanunla qadağan edilməyən hər bir şəxs məşğul ola bilər.Sahibkarlıq fəaliyyətinin obyekti isə əmtəələr istehsalı, onların satışı və ya müxtəlif növ xidmətlər göstərilməsi formasında həyata keçirilən iqtisadi fəaliyyətdir. Sahibkarlığın xarici mühiti sahibkardan asılı olmayan, yəni sahibkarlın təsir edə bilmədiyi amillər, daxili mühitə isə sahibkarın bilavasitə nəzarəti altında olan, yəni sahibkarın nəzarət edə bildiyi amillər aiddir. Sahibkarlığın formalarına gəldikdə isə, sahibkarlığın qanun çərçivəsində həyata keçirilən bütün formalarına icaza verilir.Mülkiyyət və təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq sahibkarlığın bütün formaları bərabər hüquqludur.Fərdi və şərikli şəkildə həyata keçirilən sahibkarlıq qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş formalarda təşkil edilə bilər. Sahibkarlığı bir necə cəhətlərə görə formalara ayırırlar ki, onlar da ikinci sualda göstərilmişdir. Sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olmaq istəyən hər bir şəxs qanunvericilikdə olan sənədləri hazırlayıb hüquqi şəxslər Ədliyyə Nazirliyinə, fiziki şəxslər isə Vergilər Nazirliyinə müraciət etməlidirlər. Qeydiyyatdan keçdikdən sonra, yuxarıda qeyd etdiyimiz aidiyyatı orqanlara müraciət etməlidirlər. Sonra isə təşkilatı fəaliyyətlər həyata keçirib, sahibkarlıq fəaliyyətinə başlamaq olar. Səmərəliyi artırmaq üçün isə üçüncü sualda göstərdiyimiz bəzi fəaliyyətləri həyata keçirmək lazımdır. Azərbaycana gəldikdə isə, Azərbaycanda sahibkarlıq fəaliyyəti özünün inkişaf mərhələsindədir. Regionların kompleks inkişafını reallaşdırmaq üçün sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişafına dövlət köməyi və qayğısı geniş vüsət alır. Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin 1997-ci il 24 iyun tarixli 610 nömrəli fərmanı ilə təsdiq etmiş “Azərbaycan respublikasında kiçik və orta sahibkarlığa dövlət köməyi proqramı” tətbiq edilməyə başlamışdır.Bu proqramda qeyd edildiyi kimi Azərbaycan Respublikası sahibkarlarına kömək milli fondu, Kiçik və orta sahibkarlığın inkişafı agentliyi və rayonlarda sahibkarlığın inkişafı mərkəzləri yaradılmışdır. Azərbaycanda sahibkarlıq mühitinin formalaşması üçün vacib olan “Sahibkarlıq fəaliyyəti haqqında”, ”Müəssisələr haqqında”, ”Səhmdar cəmiyyətləri haqqında”, ”Haqsız rəqabət haqqında”, ”Əmək birjası haqqında”, ”Lizinq kompaniyaları haqqında” və s. qanunlar və bazar iqtisadiyyatının hüquqi mexanizminin qurulmasını təmin edən digər qanunlar qəbul olunmuşdur. Bütün görülən işləri və respublikada sahibkarlığın bu günkü inkişafını nəzərə alaraq, gələcəkdə sahibkarlıq fəaliyyətinin iqtisadiyyatın əsas sahəsinə çevriləcəyinə inanmaq olar. Ədəbiyyat siyahısı
www.sahibkar.biz ; www.let.rug.nl/usa/ECO/1991/ch4_p2.htm 1 McConnell & Brue “Economics” chapter 14 1 Развитие метода политической экономии. М. “Экономика” 1986. 1 Getting to know Rachel Bell and Sara Sutton of JobDirect.com 1 www.mediapress.media-az.com Yüklə 442,13 Kb. Dostları ilə paylaş:
|
