Kızılkaya / Fıkıh Usulünde Sahabe Fetvasının Kaynaklık Değeri Cilt / Volume: • Sayı /Issue: • 2012
Yüklə 7,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
77 Güder, Mercan / 2000 Sonrası Türk Dış Politikasının Temel Parametreleri ve Orta Doğu Politikası alanda göstermiş olsa da karşılıklı ilişkilerin gelişmesinde ve diplomatik açılımda önemli bir işlev üstlenmiş durumdadır. Suriye, Ürdün, Lübnan, Katar ve Libya ile vizele- rin kaldırılması ve bu devletler arasında iyi niyet dileklerinin aynı zamanda siyasi saha- ya da yansıması Türkiye’nin, devlet düzeyinde bölgede önemli bir itibar kazanmasının yolunu açmıştır. Ülke çıkarlarını göz ardı etmeden ve dış politikanın genel felsefesine muhalif düşme- den Arap ülkeleriyle ilişkiler geliştirmeye gayret edilen bu süreçte, çok çeşitli adımlar atıla gelmiştir. Sadece yakın Arap devletleriyle değil, aynı zamanda Körfez ülkeleri ve Kuzey Afrika ülkeleriyle de ilişkilerin maksimize edilmesine çalışılmıştır. 2003 yılında Irak’ın işgali esnasında, Türkiye’nin ABD’den yana tavrı olumsuz bir imaj sergilemiş olsa da özellikle Hükümetin Filistin mevzusunda izlemiş olduğu siyaset –çoğunlukla söylem düzeyinde kalmış olsa bile- Türkiye imajının bölgede kuvvetlenmesinin önemli saiklerinden birisi olmuştur. Hükümetin Filistin Sorunu’nu kendi meselesi olarak hisse- den tavrı ve Filistin hususunda da ülkenin önde gelen hareketleri olan hem Fetih hem de Hamas taraflarıyla ilişkler kurması, bu konuda hassas dengeleri de gözetici bir tavra sahip olduğunu işaret etmektedir. Hükümetin son yıllardaki bölge politikasında hızla kat ettiği mesafenin en önemli dayanağı, şüphesiz Filistin meselesinde, başta Başbakan olmak üzere diğer yetkililerin açıklamaları olmuştur. Başbakan Erdoğan’ın “Davos Çıkışı” olarak adlandırılan meşhur tavrı, Arap ülkelerinde büyük teveccüh görmüştür. Arap dünyasının önemli düşünür- lerinden Fehmi Hüveydi (2010) olayın akabinde kaleme aldığı yazısında, Erdoğan’ın bu çıkışının, sadece Türk halkının değil, aynı zamanda tüm Arap halklarının öfkesinin dışa vurumu olduğunu ifade etmiş, Türkiye’nin uzun zamandır ilgisiz kaldığı Arapların vicdanına yeniden dönmeye başladığını belirtmiş ve Erdoğan’ın tavrı üzerinden Arap liderlerini eleştirmiştir. Erdoğan’ın bu çıkışının tüm Arap dünyasında önemli bir yankı bulması ve Arapların Erdoğan’a yönelik sevgi ve muhabbetlerinin artmasına ek olarak bazı düşünürler, bu çıkışın arka planını da tartışmışlardır. Erdoğan’ın çıkışında samimi olduğu ve İsrail’e yönelik büyük bir karşılık olduğu yönündeki yaygın inanca ek olarak bazı kesimler de bu çıkışın bir yatıştırma olduğunu ileri sürerek Erdoğan’ın hem kendi halkını hem de tüm Arapları yatıştırmaya yönelik bir siyaset izlediğini belirtmişlerdir. 20 Davos çıkışı ile birlikte başlayan İsrail’e yönelik eleştiriler ve Filistin’e destek siyaseti, Gazze’ye yönelik konvoy hazırlığı ile daha fazla perçinlemiştir. Hükümetin Filistin’e yönelik destek üzerinden oluşturmaya çalıştığı bölge siyaseti, yardım konvoyları sayesinde etkisini artırmıştır. Özellikle Gazze’ye insani yardım taşıyan ve Akdeniz’de İsrail askerlerinin saldırısına uğrayan gemi konvoyu ile Türkiye’nin Araplar nezdindeki konumu daha da güçlenmiştir. Mavi Marmara gemisinde 9 Türk vatandaşının İsrail askerlerince öldürülmesinin ardından Hükümet yetkilerinin vermiş olduğu tepki ve 20 Bu hususla ilgili örnek bir tartışma için, bkz. (Alarabiya, 2009). 78 İnsan ve Toplum beyanatlar, Türk-Arap yakınlaşmasında önemli bir katkı sağlamıştır. Bununla birlikte, olayın ardından İsrail’e yönelik diplomatik ve siyasi yaptırımların uygulanmasında oldukça gecikilmesi, Türkiye’nin bölgedeki siyasi konumu ve gücü ile ilgili olgunlaş- ma sürecinin tamamlanmadığının bir göstergesi olarak okunmuştur. Bu dönemde Türkiye’nin Arap devletleriyle yakınlaşması, vizelerin kaldırılması, çeşitli siyasi anlaşma- ların imzalanması ve diplomatik girişimlerin başlatılması gibi adımlar olmasına rağmen Türkiye, henüz bölgede kurucu bir role sahip olduğunu gösterememiştir. Arap Baharı olarak nitelendiren ve Tunus’un ardından Mısır, Suriye, Bahreyn, Yemen ve Libya’da ortaya çıkan, bazı ülkelerde iktidarların görevi bırakmasıyla sonuçlanan halk ayaklanmaları sürecinde de Türkiye, önemli bir rol üstlenmiş gözükmekle beraber, bu süreçte dış politikada manevra imkânsızlıkları ve güçlü misyon yapılarına sahip olunmadığı için daha edilgen bir konumda kalmaktan öteye geçememiştir. Özellike Libya’ya askeri müdahalede izlenilen siyaset, Mısır ve Tunus olaylarında takip edilen yol ve daha da önemlisi Suriye’deki olaylarda tavır alma konsundaki kararsızlık ve çekinceler, Türkiye’nin bölgedeki öneminin geçmişe nazaran önemli ölçüde arttığını göstermekle beraber gerçek manada etkileyici ve yönlendirici bir role sahip olmak için daha fazla zamana ihtiyacı olduğunu da ortaya koymuştur. Mısır, Tunus ve Libya ve özellikle de bu devletlerin liderleri için rahatlıkla yapılan açıklamaların, Suriye için olay- ların başladığı ilk aylarda kolay bir şekilde dile getirelemeyişi ve karar alma hususunda birçok gel-gitlerin yaşanması, Hükümetin ulusal çıkar bağlamında, denge gözetici has- sas bir siyaset izlemek zorunda olduğunun itirafı olarak karşımıza çıkmaktadır. Arap Baharı sürecinin, sadece mevcut rejimlerin yıkılması anlamına gelmediği açık bir şekilde görülmektedir. Eski liderlerin ve yapıların gitmeye başladığı bu dönemde, sadece söz konusu ülkelerde değil, aynı şekilde tüm bölgede yeniden yapılanma süre- cine girilmiş bulunulmaktadır. Bu bağlamda Türkiye’nin izlemiş olduğu ve izleyeceği siyaset, hem ikili ilişkiler hem bölge politikası hem de genel olarak TDP’yi doğrudan etkileyecektir. Suriye’de derinleşen olaylara yaptırım kararlarının alınmasında oldukça zorlanılması ve Suriye tarafının izleyeceği bazı politikalardan çekince duyulması 21 , Türkiye’nin elini daha da zorlaştırmaktadır. Tüm dünyanın yakından takip ettiği Orta Doğu’daki son gelişmelerde, özellikle AK Parti isminin ülkelerin yeniden şekillenme sürecinde çok fazla ön plana çıkarılması, bir taraftan bölge halklarının Türkiye’ye yöne- lik beklentilerini artırırken bir taraftan da Hükümetin bu beklentileri karşılama gibi bir mecburiyet içine girmesine neden olmaktadır. Bununla birlikte olayların çok hızlı cere- yan ettiği ve belirgin bir siyaset izleme hususunda zorlanıldığı bu dönemde Türkiye, kararsız tavırlar da sergilemekte ve aynı şekilde bölgedeki değişen dengeleri gözetme 21 Türkiye ile Suriye arasında geçmiş yıllarda, Terör Örgütüne verilen destek, Su Sorunu ve Hatay Mese- lesi nedeniyle gerilimli dönemler yaşanmıştır. 1998 yılında iki ülke arasında imzalanan Adana Pro- tokolü ile sorunlar önemli ölçüde giderilmiş ve Suriye terör örgütüne verdiği desteği geri çekmiştir. Son zamanlarda Suriye tarafına duyulan en önemli çekincelerden bir tanesi, bu ülkenin, terör örgütü kozunu Türkiye’ye karşı yeniden kullanmasıdır. Yüklə 7,06 Mb. Dostları ilə paylaş:
|