Kızılkaya / Fıkıh Usulünde Sahabe Fetvasının Kaynaklık Değeri Cilt / Volume: • Sayı /Issue: • 2012
Yüklə 7,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Siyasi ve Diplomatik İlişkiler
75 Güder, Mercan / 2000 Sonrası Türk Dış Politikasının Temel Parametreleri ve Orta Doğu Politikası de Neo-Osmanlıcılık ile ilgili endişelerini dile getirmiş ve bunun İran’ın etkisini kırmak ve bölgede İran’ı çevrelemek adına ABD tarafından desteklenen bir akım olduğunu ifade etmiştir. AK Parti dış politikasında, yukarıda tartışıldığı yumuşak güç ilkesinin en fazla ön plana çıktığı yer olarak Orta Doğu’yu görmekteyiz. Bu kavram bağlamında düşündüğümüz- de Türkiye, Orta Doğu ülkelerini etkileyen ve onları yönlendiren bir seviyeye gelmiş bulunmaktadır. Bu durumu sağlayan en önemli faktör ise AK Parti’nin iç siyasette görece bir istikrar sağlamakla beraber, özellikle Orta Doğu’ya yönelik dış politikasında her anlamda etkin bir politika izlemesinin bölgedeki Türk imgesine yapmış olduğu olumlu katkıdır (Yeşilyurt ve Akdevelioğlu, 2009, s. 407). Bu açıdan AK Parti, bölgeye her daim müdahil olarak etkinliğini artırmış ve “model” ve “cazibe merkezi” bir ülke olma yolunda önemli adımlar atmıştır. Bu bağlamda model ülke ve cazibe merkezi olma girişiminde AK Parti’nin politika yapım süreci ve yolları, siyasi ve diplomatik saha ile ekonomik ve kültürel ilişkilere yapılan vurguda açık bir şekilde görülmektedir. Siyasi ve Diplomatik İlişkiler Türkiye’nin Orta Doğu ülkelerine yönelik izlemiş olduğu politika ele alındığında, üç farklı ilişki biçiminin olduğu göze çarpmaktadır: Arap ülkeleriyle ilişkiler, İran ile ilişkiler ve son olarak da İsrail ile ilişkiler. Bu nedenle Türkiye’nin Orta Doğu politikasını ince- lerken dış politikada bölgeye yönelik siyaseti genel bağlamda ele almakla birlikte, üç ayrı alanın varlığının farkında olarak siyaset yapım ve uygulama sürecini analiz etmek gerekmektedir. Türkiye’nin Orta Doğu politikasında siyasi ve diplomatik ilişkilerini incelerken üzerinde durulması gereken en önemli kavramsal çerçeve, dış politikanın belirleyici paradig- malarından olan “komşularla sıfır sorun” politikasıyla “merkez ülke” olma söylemleri üzerine temellenmektedir. Merkez ülke söylemi ile bölgede olayları yönlendirici, yönetici, etkileyici bir role bürünülmeye çalışılmakta ve Orta Doğu’da Türkiye’nin dahli dışında bir gelişmenin yaşanamayacağını ifade edilmeye çalışılmaktadır. Özellikle Davutoğlu’nun Başbakanlık Başdanışmanı görevindeyken ifade ettiği, “Orta Doğu’da Türkiye’siz oyun artık kurulamaz” (Davutoğlu, 2009) sözü, Hükümetin bölgede sahip- lendiği rolü açık bir şekilde göstermektedir. Bununla birlikte uzun yıllar boyunca bölgeden uzak kalmayı yeğlemiş bir ülkenin, dış politikada köklü bir açılım siyasetiyle ciddi bir söylem geliştirerek bölgeye yönelik kurucu bir etkiye sahip olma arzusunun önünde bazı engeller de bulunmaktadır. Hükümetin, Orta Doğu devletleri ile yakın ilişkiler geliştirme gayretine rağmen henüz devlet düzeyinde bölgede belirli bir nüfuz edinilememiş olması ve bölge halkları ara- sında resmî düzeydeki karşılığının –Başbakan ya da Dışişleri Bakanı’nın oluşturduğu etki ve onlara yönelik Arap halklarının teveccühü burada değerlendirme dışında tutul- maktadır- başka devletlere kıyasla zayıf kalması, Türkiye’nin Orta Doğu’da ne kadar 76 İnsan ve Toplum etkin ve yönlendirici bir rol oynayabileceğine dair soru işaretlerini akla getirmektedir. Bu durumun en önemli gerekçesi, yine Ahmet Davutoğlu tarafından bir televizyon programında dile getirilmiştir: “Ben geldiğimde hayretler içinde farkettim ki şu anda Filistin- Irak gibi bütün bu dış politika ile uğraşmak durumunda olan, Orta Doğu dairemizde çalışan diplomatlarımızın sayısı bir elin parmaklarından biraz fazla.” (CNN Türk, 2004). Bakan’ın bu ifadesi, Türkiye’nin bölgede etkinliğini artırmak için gerekli olan personele sahip olmadığını açık bir şekilde göstermektedir. Dışişleri’nde, yeteri kadar bölgeyi iyi tanıyan, bölge dillerini bilen ve sahaya vakıf diplomatın olmayışı, Türkiye’nin önündeki en büyük engel olarak durmaktadır. Bu açıdan bakıldığında, son yıllarda merkez ülke söylemi çerçevesinde gelişen ve bölgeye yönelik büyük projeler taşıyan politikaların etkin ve olumlu sonuçlar getirecek şekilde uygulanabilmesi için bu politikaların bölgeyi tanıyan diplomatlarla desteklenmesi gerekmektedir. Bu anlamda Dışişleri’nin üzerine düşen en önemli görev, bölgeyi alanlar ve disiplinler dâhilinde bilen uzmanların istihdamını ve bölgenin gerçeklerini, sosyal ve kültürel özelliklerini benimsemiş diplomatların yetişmesini sağlamaktır. Hükümetin son yıllardaki bölge siyasetine baktığımızda, öncelikli olarak Arap ülkeleriy- le olan temaslar ele alınmalıdır. Arap Orta Doğusu’na yönelik politikaların kökeninde bulunan temel faktör tarihî, kültürel, sosyal ve dinî açıdan köklü bağların bulunması nedeniyle yakın bir işbirliği ve diyalog tesisi yönündeki bir çabadır. Ayrıca, çok boyutlu dış politika anlayışı çerçevesinde de Arap ülkeleriyle ilişkilerin geliştirilmesi, hayati bir önem taşımaktadır. Bununla birlikte Arap ülkeleri ile yakınlaşmanın Avrupa Birliği’ne üyelik sürecini olumsuz etkilemeyeceği, bu yakınlaşmanın Batı’yla ilişkiler için alter- natif bir ilişki biçimi olmadığı, Hükümetçe de dile getirilmektedir. Nitekim Dışişleri Bakanlığı’nın resmî sitesinde, Arap Ülkeleri ile İlişkiler kısmında, “Türkiye’nin Arap-İslam Ülkeleri ile Avrupa Birliği yönelimi birbirinin alternatifi değil, TDP’nin çok boyutlu, çok bölgeli ve çok taraflı karakterinin tamamlayıcı unsurlarıdır.” (Dışişleri Bakanlığı, 2009) yönündeki ifade, yukarıda belirtilen durumu teyit etmektedir. Hükümetin, Arap ülkeleri ile ilişkilerinde ekonomik anlaşmalar ağır basmakla beraber, özellikle son birkaç yıl içinde, bazı Arap devletleriyle çok daha yakın ilişkiler geliştiril- miştir. Türkiye’nin en uzun sınıra sahip olduğu komşusu olan Suriye ile yapılan ticari anlaşmalara ek olarak ortak kabinenin oluşturulması, ilişkilerin stratejik müttefik düze- yine çıkarılması, bu durumun en önemli göstergelerindendir. Ayrıca Golan Tepeleri hususundaki anlaşmazlığa dair Türkiye’nin Suriye ve İsrail arasında arabuluculuk görevi üstlenmesi, bölgedeki iki müttefikinin arasını düzeltme ve sorunsuz bir bölgesel politika pratiğini hayata geçirme çabası olarak da okunabilmektedir. Türkiye’nin üstlendiği arabuluculuk görevlerinin ve bölgedeki krizlerin aşılmasına yönelik üstlendiği rollerin dışında, karşılıklı ilişkilerin geliştirilmesi yönünde atılan adımlardan birisi de vizelerin kaldırılmasına yönelik girişimler olmuştur. Son yıllarda Arap ülkeleri ile vizelerin kaldırılması yönündeki gayretler, karşılığını daha çok ticari Yüklə 7,06 Mb. Dostları ilə paylaş:
|