L. Z. ƏHMƏdova uşaq yaşlarinin nefrologiyasi
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
190 etmək olar. Yuxarıda da qeyd edildiyi kimi vazokonstriksiya mexanizminin həyata keçməsində serotonin və başqa biogen aminlər əsas rol oynayır. Heç də az əhəmiyyəti olmayan böyrək kanalcıqlarının obstruksiyasını, onların daxildən nekrozlaşmış epitel hüceyrələri və silindrlə tutulması ilə izah etmək olar. Bundan başqa, obstruksiya xaricdən kanalcıq epitelinin ödemi ilə əlaqədardır. Orqanizmdə zülal katabolizminin sürətələnməsi nəticəsində qanda tez bir zamanda K, F, üzvi turşular toplanır və urgent vəziyyət yaranır. Sonda qeyd edək ki, KBÇ-nın patogenezində böyrəklərin limfatik drenajı da əhəmiyyətli rol oynayır ki, bu da interstitsial toxumanı pozulmuş metabolizmin son məhsullarından təmizləyir. Kəskin qlomerulonefritlə əlaqəli olmayan KBÇ zamanı yumaqcıq apparatında morfoloji dəyişiliklər hemodinamik pozğunluqlar və yumaqcıq kapillyarlarının qansızlaşması ilə əlaqədardır. Bu hal daha çox hemolitiko- uremik sindrom və DDL-sindrom zamanı müşahidə edilir. Sidik cövhəri osmotik sidikqovucu olduğu üçün qanda sidik cövhərinin çoxluğu poliuriya törədir. Nəticədə, natrium, kalium və digər ionlar orqanizmdən çox ifraz olunur. Sidik turşusunun qanda artması uremik artrit törədə bilir. Hipokalsiemiya, fosfatların qanda ləngiməsi uremik osteodistrofiyalı ikincili hiperparatireoidizmə səbəb olur va qeyri-adi lokalizasiyalı metastik kalsinatların əmələ gəlməsinə gətirib çıxarır. Klinika. Diaqnoz qoyulması üçün müalicə həkim ilk olaraq xəstilik tarixini (yəni xəstəliyin törədən səbəbini) və simptomlarını nəzərdən keçirib, qanda ve sidikdə kreatinin, sidik turşusu, sidik cövhəri, natrium, kalium və s. maddələrin miqdarını təyin edir. Laborator müayilərinə əlavə olaraq böyrəklərin ultrasəs müayinəsi, kompyuter tomoqrafi və bəzi hallarda maqnetik rezonans tomoqrafi diaqnozu təsdiqləyir. Çox nadir hallarda boyrəyin biopsiyasının keçirilməsinə ehtiyac olunur. Bu əməlliyyət zamanı böyrəyin kiçik parçası götürülür (xüsusi iynə ilə) və mikroskop altında müayinə olunur. 191 KBÇ-nın erkən əlamətləri çox vaxt minimal və qeyri-ardıcıl olur – postrenal KBÇ-ı zamanı böyrək koliki, kəskin ürək çatmamazlığı epizodu, prerenal KBÇ-ı zamanı sirkulyator kollaps. Bir çox hallarda KBÇ-nın başlanğıcı ekstrarenal simptomlarla maskalanmış olur (ağır metal duzları ilə zəhərlənmə zamanı yaranan kəskin qastroenterit, çoxsaylı travma zamanı zamanı yerli və infeksion əlamətlər, dərman KİN zamanı sistem əlamətlər). Bundan başqa müşahidə edilən bir çox erkən simptomlar (zəiflik, anoreksiya, ürəkbulanma, yuxululuq) spesifik deyil. Buna görə də erkən diaqnozun qoyulması üçün laborator müayinələrin aparıması daha vacibdir: qanda kreatinin, sidik cöhvəri və kaliumun səviyyəsinin təyini. KBÇ kliniki gedişi 4 mərhələyə ayrılır: 1) başlanğıc; 2) oliqoanurik; 3) poliuriya; 4) sağalma 1. Başlanğıc mərhələ və ya şok mərhələsi – 1-2 gün davam edir. Kəskin böyrək catmazlığı klinikası ilə xarakterizə olunur. Bu mərhələ ona görə şok mərhələsi adlanır ki, qan təziyqi aşağı düşür. Bu mərhələdə KBÇ- nı kəskin qlomerulonefritlə müqayisə etmək lazımdır. Kəskin qlomerulonefrit üçün xarakterik sayılır – qan qan təzyiqinin qalxması, oliqouriya, azotemiya, hipernatremiya, hipokalemiya. 2. Oliqoanurik mərhələ – 3-10 gün davam edə bilər. Əsas sindrom – azotemiyadır. Anuriya inkişaf etdiyi üçün, azot məhsulları arqanizmdə yığılır, azotemiya get-gedə artır. Bütün kliniki mənzərə azotemiyanın artmasından aslıdır. Xəstə zəif, əzgin və yuxulu olur. Sidik cövhəri mədə- bağırsaq selik qişası tərəfindən çıxdığı üçun qusma, ishal olur. Ürək qan- damar sistemi tərəfindən olan dəyişikliklər yüksək qan təzyiqi və intoksikasiya ilə əlaqədardır: ürək sərhədlərin sola daha çox genişlənir, tonlar karlaşır, taxikardiya, qan təzyiqi artıq olur. Ürək çatmamazlığı inkişaf edə bilər. Tənəffüs orqanları çıxarıcı funksiyasını öz üzərinə götürdüyündən patoloji tip tənəffüs Çeyn Stoks, Kussmaul tənəffüsü əmələ gəlir. Elektrolit mübadiləsi pozulur. Kalium artır (anuriya və kanalcıqların hüceyrələri pozulduğu ücün hüceyrələrdən kali qana daxil olur). Kalsium azalır. Hipokalsemiya rearbsorbsiyanın aşağı düşməsi ilə əlaqədardır. 192 Metabolik pozğunluq nəticəsində maqni və fosfor toplanır. EKQ-da hiperkaliemiya əlamətləri olur (T-dişciyi yüksəlir, P-dişciyi aşağı düşüb, hamarlaşır, S-T intervalı azalır). Qanda maqniy və fosforun səviyyəsi qalxır, əksinə Ca və Cl səviyyəsi azalır. Mg – neyrotoksik tə`sirə malikdir və klinikada mərkəzi sinir sistemi tərəfindən dəyişiklik əmələ gəlir. Sidikdə hematuriya olur. KBÇ bəzən pielonefritlə ağırlaşır və sidikdə leykosituriya olur. Ağciyərlərin hiperventilyası maddələr mübadiləsinin turş məhsullarını oraqnizmdən xaric etmək üçün baş verir. Bununla əlaqədar bəzən, asidoz alkalozla əvəzlənə bilər. Metabolik asidoz kompensasiya olunmadıqda Kusmaul və ya Çeyn-Stoks tipli tənəffüs yaranır. Ürək-damar sisteminin fəaliyyəti hemodinamik pozğunluqlar və ödem sindromunun inkaşı ilə əlaqədar dəyişir. Bu mərhələdə proteinuriya, hematiriya, leykosituriya, silindruriya artır. Diurez normadan 30% azalır. İlk günlərdən azotemiya, anemiya, hipoproteinemiya, hipovolemiya sürətlə artır. Xəstənin vəziyyəti pisləşir, adinamiya əmələ gəlir, toxumaların turqoru azalır. Azotemik intoksikasiya ilə əlaqədar baş ağrıları və nevroloji simptomatika yaranır. Mədə-bağırsaq traktının selikli qişası böyrəklərin azotxaricedici funksiyasını öz üzərinə götürdüyü üçün asanlıqla qusma və ishal əlamətləri yarana bilər. Xəstələrdə həmçinin, hiperhidratasiya inkişaf edir ki, bu da gah hüceyrəxarici, gah da heceyrədaxili xarakter daşıya bilər. Xəstəlyin başlanğıc mərhələsini çox vaxt qlomerulonefritin kəskin “mərhələsinin” çatışmazlığı ilə differensasiya etmək lazımdır. Kəskin qlomerulonefrit zamanı böyrək qan dövranın pozulması qəfil hipertenzion reaksiya ilə əlaqədardır. Bundan əlavə KQ zamanı AT-in qalxması, qabarıq ödemlər üçün oliqouriya, hipernatriemiya və çox da böyük olmayan azotemiya xarakterik sayılır. Kəskin qlomerulonefrit fonunda formalaşan böyrək çatışmazlığı zamanı isə hipertenziya və oliqouriya, azotemiyanın artması, Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|