6. Ət həlməşiyi necə hazırlanır?
7. Kolbasa məmulatı istehsalında işlədilən xammal neçə
qrupa bölünür və hansılardır?
8. Hansı nöqsanlar baş verdikdə kolbasa məmulatı
istifadəyə yararsız sayılır.
9. Kolbasa məmulatının keyfiyyətinin qiymətləndirilməsin-
də hansı tədqiqat metodlarından istifadə edilir?
10. Kolbasa məmulatı qablaşdırılmış tara markalanan
zaman hansı göstəricilər qeyd edilməlidir?
3.11. Şirin xörəklər
Şirin xörəklərin hazırlanması üçün şəkər, giləmeyvə,
meyvə, süd, qaymaq, habelə un və yarma məmulatı tətbiq edilir.
Şirin xörəklər soyuq və isti olur.
Soyuq şirin xörəklərə kisel, kompot, jele, mus, sambuk,
dondurma, şirin meyvə, qənd vurulmuş giləmeyvə və sairə
daxildir.
İsti şirin xörəklərə isə şarlot, meyvə vurulmuş manna
yarması şiləsi, pudinq, sufle və s. aiddir.
Şirin xörəklər hazırlanması üçün istifadə edilən
tezdondurulmuş təzə meyvə və giləmeyvə taradan azad edilən
kimi hələ donu açılmamış qaynar suya salınır (həmin suya şəkər
və yaxud limon duzu da əlavə edilə bilər). Şirin xörəklər maye
253
kisellə, meyvə-giləmeyvə şərbətləri ilə və şirin souslarla (qaysı,
alma və şirin süd sousları) süfrəyə verilir.
3.11.1. Soyuq şirin xörəklər
Təzə, quru, konservləşdirilmiş meyvə və giləmeyvələrdən
kompotların hazırlanması və tərtibi
Kompot üçün təzə, qurudulmuş və konservləşdirilmiş (ban-
kalarda) meyvə və giləmeyvə tətbiq edilir. Kompot bir növ yaxud
müxtəlif miqdarda götürülmüş bir neçə meyvə və giləmeyvə
növlərindən hazırlanır.
Təzə meyvə kompotu. Burada şəkər isti suda əridilib qayna-
dılır və şərbət halına gətirilir. Şəkərin miqdarından asılı olmaqla
şərbət maye, orta qatılıqda və qatı ola bilər. Şəkər şərbətinə
meyvə yaxud giləmeyvə qatıla bilər. Təzə almadan və armuddan
kompotun hazırlanması üçün bunlar yuyulur, özəyi və toxumu
çıxarılır, dilim şəklində doğranır və qabaqcadan hazırlanmış
şərbətdə bişirilir; bunun içinə həm də şərab və limon duzu vurulur
(limon duzu kompotu qaralmaqdan qoruyur). Süfrəyə verilən
zaman bişirilib soyudulmuş meyvə kompotu krem qabına yaxud
vazalara qoyulub, üstünə süzülmüş soyuq şərbət tökülür.
1 kq kompot üçün burada 340 q alma yaxud 335 q armud,
yaxud 334 q qara gavalı, 150 q şəkər, 25 q şərab və 1 q limon
duzu götürülür.
Portağal yaxud naringi kompotu hazırlananda portağal
yaxud naringi qabıqdan azad edilir, dilimlərə ayrılır və çiy halda
krem qabına yaxud vazalara qoyulub üstünə süzülmüş soyuq
şəkər şərbəti tökülür.
Şərbətli meyvə hazırlananda alma yaxud armud soyuq suda
yuyulur, özəyi çıxarılır, qabığı soyulur və təkrar soyuq suda
yuyulub azacıq turşu vurulmuş suda bişirilir.
254
Süfrəyə verilən zaman meyvə krem qabına yaxud vazalara
qoyulub üstünə şərbət tökülür.
Şərbətə şərab (portveyn, malaqa, qırmızı şərab, madera)
yaxud likör qatıldığı zaman buna şərablı meyvə yaxud şərablı
giləmeyvə (məsələn, qırmızı şərablı alma) deyilir.
Konservləşdirilmiş meyvə kompotu hazırlananda meyvə
konservi bankası açılıb onun içindəki meyvə krem qabına yaxud
vazalara qoyulur və üstünə bankadan şərbət tökülür. Bankadakı
şərbət az olarsa, buna qabaqca hazırlanıb soyudulmuş və
süzülmüş şəkər şərbəti əlavə edilir.
Qurudulmuş meyvədən kompot hazırlananda quru meyvə
seçilir, içindəki kənar qatışıqlar və xarab meyvə azad edilir, sonra
yuyulub ələkdən süzülür.
Sonra isti suya şəkər salınıb əridilir və buna quru meyvə
əlavə edilir; burada meyvənin qabaqca gecbişən (alma, armud),
sonra isə tezbişən növləri şərbətə salınır ki, axırda hamısı bir
bərabərlikdə bişib hazır vəziyyətə gəlsin.
Alma və armud qurusu 35-40 dəqiqə, qaysı və ərik 15-20
dəqiqə, kişmiş isə 4-5 dəqiqə bişir.
Hazır kompot stəkanda yaxud krem qabında süfrəyə verilir.
1 kq kompot üçün burada 160 q meyvə (qatışıq), yaxud 125
q qaysı yaxud ərik, 100 q şəkər və 1 q limon duzu götürülür.
Moruq və ya çiyələk kompotu
Qazana şəkər və qaynar su töküb qaynadılır, limon turşusu
əlavə edib soyudurlar. Seçilib yuyulmuş giləmeyvələr qablara
yığılır, onların üstünə soyumuş şərbət və likör tökülür, 3-4 saat
sonra soyumuş halda süfrəyə verilir.
Giləmeyvə - 200 q, şəkər – 120 q, limon turşusu – 0,8 q,
likör – 40 q, su – 480-500 ml.
3.11.2. Jelequruluşlu şirin xörəklər
255
Kisel (quşüzümü, qarağat, almadan və süddən hazırlanan)
Kisel hazırlamaq üçün təzə və qurudulmuş meyvə, giləmey-
və, şirə, şərbət, mürəbbə, cem, povidlo, süd və başqa xammal-
lardan istifadə edilir. Şəkər əlavə edilməklə kartof və ya qarğıdalı
nişastasından kisel bişirilir. Meyvə-giləmeyvə kiselini rəngi
bulanıq olmaması üçün kartof nişastası, südlü və qozlu kiselləri
isə qarğıdalı nişastası ilə hazırlamaq məsləhətdir.
Kisel eynicinsli olmalı, daxilində bərk hissəciklər olmama-
lı, dadı, rəngi, iyi və xarici görünüşü hazırlandığı xammala uyğun
gəlməlidir. Bəzən kiselin hər payına 0,1-0,3 q limon turşusu əlavə
edilir.
Kisel qatı, orta qatılıqda və duru olur. qatı kiselin hər payı-
na 12-15 q, orta qatılıqda kiselə 8-10 q, duru kiselə isə 4-7 q ni-
şasta sərf edilir. Nişastanı istifadə etməzdən öncə 4 qat artıq su,
şirə və soyuq həlimdə qarışdırıb süzmək lazımdır. Qatı kisel
hazırladıqda qaynayan mayeyə nişasta məhlulu əlavə edilib, 5-6
dəqiqə qaynadılır, isti-isti kaşı və ya çini qablara, yaxud paylıq
formalara tökülür, üzərinə şəkər tozu səpilir.
Orta qatılıqda kiselə nişasta əlavə etdikdən sonra qaynadıl-
mır, yalnız qaynayana qədər qızdırılır, stəkana yaxud başqa
qablara tökülür, üzərinə şəkər səpilib soyuq yerə qoyulur.
Duru kisellər yarma bitoçkilərinə, pudinq, makaron, yarma
sıyıqlarına və s. tökmək üçün istifadə edilir.
Orta qatılıqda quşüzümü kiseli
hazırlanan zaman giləmeyvə seçilib
soyuq suda yuyulur, pörtlədilir və
əzilib ələkdən keçirilir. Əzilib ələkdən
keçirilmiş kütlədən şirəsi sıxılıb
çıxarılır, yerdə qalan cecəsinin üstünə
4-5 qat artıq isti su tökülüb qaynadılır
və süzülür. Bu qayda ilə əldə edilmiş
həlimin bir hissəsi soyudulur və
bununla kartof nişastası çalınır. Bunun yerdə qalan çox hissəsinə
256
Dostları ilə paylaş: |